Кветкi самотнай князёўны (на белорусском языке)

– З Беларусi - на роварах?
– засмяялася Маруся.

– Вядома, гэта ж цiкава!

– Я згодна- люблю ўсё неардынарнае i незвычайнае...

Яна паклала сваю галаву яму на плячо. Яе валасы рассыпалiся па падушцы.

– Мне снiўся сон, што я была рабыней i працавала на плантацыi, - прамовiла Маруся.
– Ува мне заўсёды нейкi страх жыў перад вялiкiм полем. Памятаю, калi нас ганялi на буракi, я стала ля свайго радка i не ўбачыла яго канца - далей быў небасхiл, як бясконцасць. Страшная, якая страшная бясконцасць сама па сабе...

– Значыць, у мiнулым жыццi ты была нявольнiцай, - адказаў Вайдаш, - а ў гэтым - будзеш княгiняй...

– Я, напэўна, ужо была княгiняй, - засмяялася Маруся, - калi мне было сем год, мацi сказала: выйдзеш замуж, то трэба i тое i гэта рабiць, а я вельмi здзiвiлася i падумала: а што тады будуць рабiць слугi?

Вайдаш засмяяўся.

– Дзецi да сямi год памятаюць сваё мiнулае жыццё, - сказаў ён.
– Значыць, ты была княгiняй, а потым трапiла ў няволю...

– А кiм быў ты?

– Манахам, - адказаў Вайдаш, - але, мусiць, эгаiстам, малiўся для сябе, i ўсё. Таму Бог даў мне багацце для таго, каб я заняўся дабрачыннасцю.

– Ты ж не любiш бедных, - сумелася Маруся.

– Я не люблю iх за нахабнасць, - цвёрда сказаў ён.
– Раз што-небудзь дасi - не адчэпяцца, патрабаваць будуць!

Маруся прытулiлася да ягонай шчакi вуснамi i прашаптала:

– Прабач, цяпер я буду заўсёды цябе слухацца...

Ярка мiгалi зоркi на начным небе. Вакол месяца вiднелiся два цьмяныя чырвоныя абрысы. Iрэна глядзела на чырвонае вогнiшча ў грубцы. Чакала, пакуль зварыцца бульба. Дровы гарэлi з трэскам, моцна. Недзе здалёку чулася выццё не то ваўка, не то сабакi. На прыпечку, у цёплым месце, скруцiлася абаранкам кошка, прыкрыла мордачку лапай.

– Ой, мароз будзе! Бульбу не паспеем выкапаць, - закрахтала свякруха i бухнула на стол запацелы з холаду буталь гарэлкi.

Хлопцы кiнулiся да стала. Засквiрчэла на патэльнi сала.

– Налiвай, Цiмох, пакуль жонка не прыбегла!
– засмяяўся Сцяпан, пацiраючы рукi.

– А твая што, нос верне?
– кiўнуў Цiмох у бок Iрэны.
– Прывыкла да гарадскога каньяку?

– Навошта мне ваша смярдзючая гарэлка?
– адазвалася Iрэна.

– Ну, будзь, Сцяпан!
– падмiгнуў Цiмох брату.
– Нам болей застанецца!

I перакулiў чарку.

– Табе налiваць, Халiмонка?
– засмяяўся Сцяпан, выпiўшы сваю чарку.
– Цi як малодшаму не трэба?

– Хто малодшы?
– працягнуў Халiмон.
– Ты ж i ёсць малодшы, я - сярэднi.

– Малодшы таму, што апошнi ажанiўся!
– зарагатаў Цiмох.
– Твая яшчэ за табою бегае, не дае пiць, а Iрка Сцяпанава ўжо прывыкла, не крычыць!

– Я табе не Iрка, а Iрэна!
– разгневана адказала тая.

– Iрэна - заднiца па калена!
– зарагатаў Цiмох.
– Прывыкай да нашай гаворкi: Iрка, Сцёпка, Цiмка i Халiмонка!

Iрэна, узяўшы таз з гарачаю вадою, пайшла ў другi пакой.

– Ай, хлопцы!
– закрычаў Халiмон.
– Жонкi нашы iдуць! Хавайце гарэлку! Мацi, на забяры!

Старая хуценька сунула пляшку пад фартух, а на парозе з'явiлiся дзве маладыя жанчыны.

– Мама! Вы зноў iх поiце!
– закрычала старэйшая, у рванай сукенцы i кiрзавых ботах, чарнявая, з доўгiм носам.

– Баронь бог, Надзька!

– Знаю я ваша "баронь бог"!
– адказала тая.
– Цiмох! Дахаты! Я чатырох кароў выдаiла, а пятую не магу - ногi па калена ў г...не, iдзi гной выкiнь!

Той, уцягнуўшы шыю ў плечы, паплёўся за жонкай.

– Халiмонка, - цiха вымавiла другая маладзiца, прыгожанькая, з ружовымi шчочкамi, светлакосая, у чорнай з чырвонымi кветкамi хустцы.
– Ты ж казаў, што не будзеш болей. Не кахаеш, значыць...

– Ай, Верка, прыдумала абы-што!
– абняў жонку Халiмон.
– Пайшлi спаць!

Сцяпан зарагатаў iм услед.

– Вох-вох!
– завохкала старая ля печы, кiўнула ўбок пакоя, куды знiкла Iрэна з тазiкам.
– Зноў мыецца на ноч твая чысцюля! З яе ж людзi смяюцца, у нас такога нiхто не робiць. Як вывесiць свае трусы на вяроўцы, дык сорам перад людзьмi - аж сем штук налiчыла. Нi адна мая нявестка так не робiць, адны-двое трусоў на перамену, ад банi да банi, тыдзень адны i носяць трусы! А гэтая? Ты ж на яе грошай не набярэшся, трусы купляючы! Iдзi скажы, каб апошнi раз такое было. Мыла трэба эканомiць, ваду з калодзезя носiм!

Сцяпан, смеючыся, пайшоў да жонкi.

– Што ты хочаш?
– непрыветлiва сустрэла яго Iрэна.
– Якi ты быў хлопец у горадзе: ветлiвы, акуратны! А зараз - брудны, адны трусы тыдзень носiш, на ноч не мыешся, мова не развiта, адны маты!

– А чаму я павiнен дома крыўляцца, як у горадзе?
– здзiвiўся той.
– Тут я дома, як рыба ў вадзе! На якi хрэн мне твая ветлiвасць? Хопiць, што ногi на ноч мыю, а каб хлопцы ўбачылi, што яшчэ i трусы мяняю, як ты, то засмяялi б, як цябе! Каб больш не мылася, мацi сказала!

– Пайшоў ты!
– буркнула Iрэна.

– Ды смяюцца з цябе ўсе!
– пачаў лаяцца падпiты Сцяпан.
– Сядзеш есцi "дайце, калi ласка", "дзякую", "прабачце"! Будзь прасцей, паеў ды пайшоў працай займацца, а то на тваю ветлiвасць толькi час дарэмна трацiцца!

Сцяпан плюнуў i выйшаў з пакойчыка.

Да Iрэны падсела Тамарка.

– Глядзi!
– паказала ёй чорную кнiгу, на якой вялiкiмi лiтарамi было напiсана Бiблiя.
– Гэта ж наш бацюшка мне падарыў!

– Зноў па святарах бегаеш!
– увайшла ў пакой мацi.
– Гультаi яны ўсе! Бач, колькi зямлi маюць!

– У нашага бацюшкi сямёра дзяцей, яму ж трэба iх кармiць, вучыць, у людзi выводзiць!
– заступiлася Тамарка.
– А ў ксяндза няма сям'i, яму прасцей...

– Дзе грошы брала на кнiгу?
– закрычала мацi.

– Ён мне так падарыў. Я сказала, што ты не пускаеш мяне ў нядзельную школу, дык ён падарыў!

– Калi ты ўжо бегала туды? Можа, як я на базар ездзiла? Га? Ты да нашай Сонькi схадзiла, дапамагла ёй кароў падаiць цi ўжо забылася на сястру, як тая замуж выйшла?
– пачала сварыцца мацi.
– Самую нiхто не бярэ, дык ты сястры зайздросцiш?

– А за каго тут iсцi, за Кольку Цяцеркiна?
– засмяялася Тамарка.
– Ён мяне праводзiў i замуж прапанаваў, але ён п'е! Навошта мне п'янiца? Я з Iрэнай паеду да цёцi Алены ў манастыр, у Полацак, можа, там i застануся! Чым з п'янiцамi жыць, як мае браты цi iншыя хлопцы, дык лепей Богу служыць!

– Калi мужык вып'е, тады яму весялей працаваць, - павучальна сказала мацi.
– Iдзi за Кольку, у яго пяцёра кароў...

– Навошта вы трымаеце па столькi кароў?
– здзiвiлася Iрэна.
– З голаду, цi што, памiраеце? Малако здаяце, а грошай вашых не вiдаць, то сахар, то муку мяшкамi купляеце, а тады гарэлку гонiце!