Так сказаў Заратустра (на белорусском языке)
Шрифт:
Ты - сава! Ты - кажан! Хочаш дражнi мяне? Дзе мы? Цi не ў сабак навучылася ты скуголiць i брахаць?
Як мiла шчэрыш ты на мяне белыя зубкi, а злыя вочы так i блiскаюць у цянi валасоў!
Вось гэта танец дык танец! Я - паляўнiчы, кiм жа ты хочаш быць: маiм сабакам цi сарнай?
Вось ты i поруч! Яшчэ хутчэй, лiхая скакуха! А цяпер угору! I туды! Жаль! Скачучы, я сам упаў!
О пагардлiвая, глядзi, - я ляжу i прашу лiтасцi! Больш прыемнымi сцежкамi хацеў бы iсцi я з табою:
– сцежкамi кахання праз моўчу стракатых зарасцяў! Альбо
Ты стамiлася? Зiрнi на вячэрнюю зару; а вунь - пасуцца авечкi; хiба не дзiвосна - заснуць пад гукi пастуховай жалейкi?
Ты так стамiлася? Я занясу цябе туды, абдымi мяне! А калi ты сасмягла, я знайду, чым цябе напаiць, толькi вусны твае адмовяцца пiць!
О гэта гнуткая, увiшная змейка, вядзьмарка праклятая! Увiнулася! Дзе ты? А на твары маiм засталiся дзве чырвоныя плямы ад тваiх рук!
Далiбог, я стамiўся быць пастухом тваiм вечным! Я дагэтуль спяваў табе, чарадзейка, а цяпер - ты закрычыш у мяне!
У такт плётцы маёй будзеш скакаць i крычаць! Бо не забыўся ж я плёткi? Не, не забыўся!"
2
Так, адказвала мне Жыццё, зацiскаючы рукамi свае далiкатныя вушы:
"О Заратустра! Не ляскай так страшна плёткай сваёю! Ты ж ведаеш: шум забiвае думкi, а да мяне якраз прыйшлi такiя пяшчотныя думкi!
Мы з табою - па-за дабром i па-за лiхам i не творым нi таго нi другога. Па той бок дабра i зла знайшлi мы выспу сваю i зялёны луг - мы двое, толькi я i ты! Таму мы павiнны жыць у спакоi i згодзе!
А калi мы не любiм адно аднаго ад шчырага сэрца, цi варта праз гэта гневацца?
Ты ж ведаеш, што хораша стаўлюся я да цябе, а часта нават залiшне хораша: i ўсё таму, што раўную цябе да тваёй мудрасцi. Ах, гэтая мудрасць, старая бязглуздая дурнiца!
Але калi мудрасць твая возьме дый кiне цябе, тады i любоў мая нядоўга прабудзе з табою".
Тут Жыццё задуменна азiрнулася i цiха сказала: "О Заратустра, ты не надта верны мне!
Ты даўно ўжо любiш мяне не так моцна, як кажаш: ведаю, ты збiраешся неўзабаве пакiнуць мяне.
Бо ёсць стары, цяжкi-цяжкi, гулкi звон - да самай пячоры тваёй далятаюць уначы ягоныя ўдары:
– I калi чуеш ты, як апоўначы б'е гадзiннiк, ты думаеш памiж першым i апошнiм - дванаццатым ударам
– думаеш пра тое, о Заратустра, што неўзабаве пакiнеш мяне, - я ведаю гэта".
"Ведаю, - вагаючыся, адказаў я, - але ты ведаеш таксама..." - I я сказаў Жыццю нешта на вуха, шэптам, пра залатыя пасмы яго скудлачаных, вар'яцкiх валасоў.
"Ты ведаеш гэта, о Заратустра? Гэтага не ведае нiхто".
I глядзелi мы адно на аднога, i пазiралi на зялёны луг, на якi клаўся вечаровы халадок, i галасiлi. I гэтым разам Жыццё было мне мiлейшае, чым калi-небудзь мудрасць мая".
Так сказаў Заратустра.
3
Раз!
О чалавеча! Зважай!
Два!
Глыбокае поўначы думкi чытай!
Тры!
"Я заснуў, я заснуў
Чатыры!
Прачнуўся з глыбокага сну:
Пяць!
Глыбокi мой свет.
Шэсць!
Глыбейшы,
чым думала ноч.Сем!
Глыбокi боль свету,
Восем!
Радасць - за скруху глыбейшая:
Дзевяць!
Хто кажа: "Мiнiся!
Дзесяць!
Але ўсякая радасць прагне вечнасцi,
Адзiнаццаць!
Прагне глыбокай, глыбокай вечнасцi!"
Дванаццаць!
Сем пячатак, альбо Песня сцвярджэння i праўды
1
Калi я прарок i калi ўжо я поўны таго прарочага духу, якi лунае над горным перавалам памiж двума морамi,
цяжкаю хмараю блукаючы над мiнулым i будучым; варожы душным нiзiнам i ўсяму стомленаму, што не можа нi жыць, нi памерцi,
гатовы кiдаць маланкi з цёмных грудзей i прамянi святла, якiя збаўляюць; цяжарны маланкамi, якiя ўсклiкаюць "Так!"; у чыiм смеху гучыць "Так!"; гатовы разлiць святло прароцтваў:
– але шчасны той, хто носiць гэта ва ўлоннi сваiм! I праўда, доўга ён будзе цяжкаю хмараю навiсаць над скалою, той, хто калiсьцi мае запалiць святло будучынi!
О, як не iмкнуцца мне палымяна да Вечнасцi i да шлюбнага пярсцёнка над усiмi пярсцёнкамi - да Пярсцёнка Вяртання!
Нiколi яшчэ не сустракаў я жанчыны, ад якое хацеў бы дзяцей, акрамя той, якую кахаю, бо я кахаю цябе, о Вечнасць!
Бо я кахаю цябе, о Вечнасць!
2
Калi свайго часу мой гнеў разбураў магiлы, перастаўляў пагранiчныя камянi i скiдаў у прорвы старыя разбiтыя скрыжалi;
калi кпiны мае, быццам бура, змяталi парахно сатлелых слоў, i быў я памялом усiм павукам-крыжакам i ачышчальным ветрам старым задушлiвым скляпам:
– калi я сядзеў, радуючыся, каля мясцiнаў супакаення старых божышчаў, дабраслаўляючы i любячы свет каля помнiкаў былым паклёпнiкам на яго:
– бо люблю я нават цэрквы i магiлы божышчаў, калi праз разбураныя купалы глядзiць сонца сваiм ясным вокам; i быццам травы i чырвоныя макi, люблю я руiны храмаў:
– о, як не iмкнуцца мне палымяна да Вечнасцi i да шлюбнага пярсцёнка над усiмi пярсцёнкамi - да Пярсцёнка Вяртання!
Нiколi яшчэ не сустракаў я жанчыны, ад якое хацеў бы дзяцей, акрамя той, якую кахаю: бо я кахаю цябе, о Вечнасць!
Бо я кахаю цябе, о Вечнасць!
3
Калi раней да мяне прыходзiла натхненне, якое брала пачатак ад таго жыватворнага дыхання, ад той нябеснай неабходнасцi, што нават выпадковасцi прымушае зорна карагодзiцца;
калi я смяяўся калiсьцi смехам стваральнай маланкi, за якою грозна, але непакорлiва iдзе гром дзеяў;
калi колiсь сядзеў з божышчамi за гульнёвым сталом зямлi i гуляў з iмi ў косцi, так што зямля дрыжала i пакрывалася шчылiнамi, вырыгаючы ў прастору патокi агню:
– бо зямля - гэта стол божышчаў, якi ўздрыгвае ад iх гульнёвых касцей i новых творчых размоваў:
– о, як не iмкнуцца мне палымяна да Вечнасцi i да шлюбнага пярсцёнка над усiмi пярсцёнкамi - да Пярсцёнка Вяртання!
Нiколi яшчэ не сустракаў я жанчыны, ад якое хацеў бы дзяцей, акрамя той, якую кахаю: бо я кахаю цябе, о Вечнасць!