Выкраданне Чарадзея (на белорусском языке)

– Я заб'ю цябе!

– Нельга!
– крыкнуў блазан. З нечаканым спрытам ён пераскочыў цераз адчынены люк, перад слаба асветленай пашчай якога спынiўся Раман. Ухмылка не знiкла з яго твару. Ён кiнуўся на двор, Кiн ледзь паспеў адхiлiцца. На ганку блазан спынiўся, нiбы не разумеючы, як там апынуўся, потым натапырыўся, увабраўшы галаву ў шырокiя плечы.

– Дожджык, - сказаў ён, - дожджык якi... Да скону свету дожджык... Жыцця няма, праўды няма, адзiн дожджык.

Зарыпелi прыступкi. Блазан выйшаў на двор...

Кiн стаяў пасярод верхняй святлiцы. Раман спусцiўся ў склеп, але люк застаўся адчынены.

Кiн асцярожна заглянуў у люк, i шар, завiснуўшы над iм, глядзеў тудысама.

Раман стаяў каля стала, пастукваючы кончыкамi пальцаў па яго краi. Раптам ён сцепануўся. Ён убачыў, што каля печы, у якой ужо патухла, стаiць змерзлы мокры хлопец.

– Ты чаму маўчыш?
– спытаўся Раман.

– Я не дагнаў яго, - сказаў хлопец.

– Я i не чакаў, што ты яго дагонiш. А там ты быў?

– Я быў, - адказаў хлопец.

– Што сказалi?

– Сказалi, апоўначы.

– Ты грэйся, грэйся, - сказаў Раман.
– Потым дапаможаш мне.

– Дрыжыкi бяруць мяне, - сказаў хлопец.
– Цi прыме нас ордэн?

– Ты не бойся. Мяне ўсюды ведаюць. Мяне ў Венецыi ведаюць. I ў Магдабурзе, i ў Майнцы ведаюць... мяне забiць нельга...

У гэты момант усё i здарылася.

Шар вiсеў над самай галавою ў Кiна. Таму адразу было незразумела, хто стукнуў Кiна ззаду. На iмгненне выява ў шары прапала, потым узнiк здзiўлены Кiнаў твар, якi iмкнуўся павярнуцца i тут жа страцiў раўнавагу i рухнуў у люк, павольна спаўзаючы ў падвал па прыступках лесвiцы.

– Стой! Ён жа разаб'ецца!

Зверху мiльгануў аркан - за секунду блазан паспеў дастаць i кiнуць яго так, што вяроўка абхапiла Кiна за плечы i спынiла падзенне. Потым безжыццёвае цела Кiна апусцiлася на падлогу. Падняўшы шар, Жуль убачыў над люкам блазна з арканам у адной руцэ, з дубiнай - у другой. Раман i хлопец адхiснулiся ад люка, замерлi. Раман першы скемiў, што да чаго.

– Хто?
– спытаўся ён.

– Ён мне з самага пачатку не спадабаўся - няма ў нас такога ў стражнiках. У мяне, ведаеш, якая памяць на твары. Падслухоўваў. Думаю, лазутчык епiскапаў.

Вочы ў Кiна былi заплюшчаныя.

– Ты яго не забiў?
– спытаўся Раман.

– У нас, лiтоўцаў, галава жалезная, - сказаў блазан.

– Што ж рабiць?
– сказала Ганна.
– Яны яго заб'юць. Ну зрабi што-небудзь, Жуль, мiленькi! Выцягнi яго назад.

– Без яго дапамогi не магу.

– То прыдумай.

– Ды пачакай ты!
– агрызнуўся Жуль.
– Ты думаеш, ён на шпацыр пайшоў? Выблытаецца. Абавязкова выблытаецца. Нiчога...

– Трэба яго дапытаць, - сказаў Раман.

– Толькi вазьмi ў яго... гэта. Блазан нагнуўся, выхапiў у Кiна меч, арканам звязаў рукi. У гэты момант у люку паказаўся твар другога стражнiка.

– А, Явайла, - сказаў блазан.
– Ты гэтага земляка не прызнаеш?

– Не, - адказаў той хутка.
– За варотамi князь.

– Гэтага яшчэ не хапала, - сказаў Раман.
– Акiплеша, прымi, хутчэй, хутчэй, ну! Глузд, дапамажы яму!

Яны адцягнулi Кiна ўбок, у цень, Раман кiнуў зверху кучу лахманоў... Сцэна была злавесная - ценi мiтусiлiся на сценах, спляталiся, быццам у бойцы.

Князь хутка спусцiўся ўнiз, прыступкi прагiналiся, за iм следам яцвяг у чорнай куртцы i чырвоным каўпаку. Князь быў у кальчузе, кароткi плашч прамок, прылiп да кальчугi, рыжыя валасы ўскудлачаныя. Князь быў сярдзiты:

– Ордэн на прыступ сабраўся, лесвiцы валакуць... Як трымацца, вароты слабыя, людзей мала. Ты чаго тут хаваешся?

– Якая ад мяне карысць на сцяне? Я тут больш патрэбны.

– Ты думай. Нам бы дазаўтра пратрымацца. Раман, чаму на вежах вогненнай вады няма?

– Скончылася, княжа.

– Каб была! Не абаронiм горад - першы памрэш.

– Князь, я твайго роду, не кажы так. Я ўсё раблю...

– Не ведаю, нiкому не веру. Як дрэнна - нiкога няма. Дзе Ўладзiмiр Полацкi? Дзе Ўладзiмiр Смаленскi, дзе Мсцiслаў Удалы? Уладзiмiр Пскоўскi? Дзе рацi? Дзе ўся Русь?

– Я прыйду на сцяну, брат, - памяркоўна сказаў Раман.

– Тут у цябе столькi зелля нарыхтавана!

– Гэта, каб золата рабiць.

– Мне цяпер золата не патрэбна - ты мне самародак дасi, я яго на галаву епiскапу кiну. Ты мне агонь дай, агонь!

– Я прыйду на сцяну, брат.

Кiн заварушыўся пад лахманамi, вiдаць, застагнаў, таму што князь кiнуўся да кучы лахманоў, пад столь узляцелi чорныя ценi, - Кiн быў без прытомнасцi.

– Хто такi? Чаму лiтоўца звязаў?

– Чужы чалавек, - сказаў Раман.
– У хату да мяне прабраўся. Не ведаю, можа, ордэнскi лазутчык.

– Забi яго, - князь выцягнуў меч. Ганна закрыла далонямi вочы.

– Не, - пачула яна Раманаў голас.
– Я яго дапытаць павiнен. Iдзi, князь, я прыйду. Зробiм агонь - прыйдзем.

– Ты, - сказаў князь яцвягу, - застанешся тут.

– Лiшняе, князь, - сказаў Раман.

– Цяпер я нiкому не веру. Зразумеў. Табе не веру таксама.
– Князь адпусцiў дзяржальна мяча.
– Нам бы да заўтра пратрымацца.

Князь, аглядаючыся, хутка падняўся па лесвiцы. Спынiўся, глянуўшы ў падвал зверху. I яму вiдаць былi цёмныя ценi, няроўна асветленыя жоўтым святлом твары, бляск рэтортаў i трубак. Князь перахрысцiўся, столь над галовамi чарадзея i яго памочнiкамi, што глядзелi ўверх, здрыганулася, загайдалася ад хуткiх i цяжкiх крокаў князя Вячкi.

– Уся лiтоўская раць не выратуе яго, - цiха сказаў Раман.

Ён падышоў да Кiна, паглядзеў уважлiва на яго твар. Яцвяг - за яго спiной таксама глядзеў на Кiна, холадна i абыякава - для яго смерць i жыццё былi толькi момантамi ў бясконцым чаргаваннi быцця i небыцця.

– Дай чаго-небудзь выпiць яцвягу, - сказаў Раман.

– Ён загаварыў па-латынi, - заўважыў Жуль.

– Цi не ўсё роўна!
– усклiкнула Ганна. Яцвяг адступiў на крок, ён быў напагатове.

– Не будзе ён пiць, - сказаў блазан.