118 исторических миниатюр и 108 авторских текстов на 13 иностранных языках. Сборник

– Wielkie Ksiestwo Litewskie Karamzin nazywa Litwa, a mieszka'nc'ow tego pa'nstwa (ksiestwa) litwinami. "Litwini" - ten termin u Karamzin dominuje. Jak to "niewygodne". I etniczni litwini, i Litwa (etniczne terytorium) istnialy i przy Karamzin.

"Ta" - niewielka - "etniczna" Litwa (cze'sciowo) wchodzila kilku wiek'ow w sklad bardzo znacznego po terytorium Wielkiego ksiestwa Litewskiego.

Tym bardziej, nazywa'c "litwinami" wszystkich mieszka'nc'ow Ksiestwa "niewygodne" w czasach, gdy istnieje nadBaltyckie male pa'nstwo, Litwa. Niedogodno'sci, mieszanie znacze'n.

Czytelniczka ze zdumieniem spojrzala na Czytelnika i potwierdzila:

– Karamzin wielki!

– Karamzin wielki!
– ponownie odtworzone slowa Czytelniczki Czytelnik. I dodal:

– Karamzin jest historykiem epoki cesarza Aleksandra I Romanowa. Zako'nczone rozbiory Polski. Terytorium dawnego pa'nstwa Wielkiego Litewskiego stalo sie - w zasadzie - terytoriami prowincji Imperium Rosyjskiego. Okres pomiedzy dwie Dynastie - Rurykowicz'ow i Romanow'ow - zostal nazwany Wielka smuta (ros. Смутное время)

– Wedlug Wikipedii - stwierdzila Czytelniczka.
– Cesarz Aleksander I imiennym dekretem z dnia 31 pa'zdziernika 1803 nadal tytul историографа Nikolaj Michajlowicz Karamzin; do tytulu nastepnie dodano 2 tysiace rubli rocznego placi'c mu. O'swietlenie rosyjskiego procesu historycznego akurat zblizylo Karamzin z dworem i kr'olem, поселившим go obok siebie w Carskim siole.

– Jak wymieni'c mieszka'nc'ow Wielkiego Ksiestwa Litewskiego?
– z u'smiechem Czytelnik cytowal pytania od Czytelniczka.
– Czlonkowie szlachty polsko-litewskiej? Miedzy unia 1385 roku i pa'nstwowej unia (zjednoczeniem dw'och pa'nstw Polski i Ksiestwa Litewskiego w Rzeczpospolita) w 1569 roku minelo prawie dwa wieki... Ksiestwo istnialo. On mial mieszka'nc'ow. Jak ze ich nazwa'c? U Karamzin miga slowo "литвин". Lecz, zapewne, to slowo dziwnie brzmialo i w czasach Karamzin. Tym wiecej dziwnie ono brzmi teraz.

– - "Litwin" - slowo jest dziwne. ono nigdy nie bylo rozpowszechnione i nigdy nie postrzegalo sie kulturalnym 'srodowiskiem, - konstatowala Czytelniczka.
– Termin "Litwini" jako nazwe wszystkich mieszka'nc'ow ogromnego pa'nstwa Wielkiego Litewskiego stwarza efekt zmniejszenia, efekt minimalizacji. Efekt znaczeniowej separacji. Je'sli uwaga kierowana jest na небльшую etnicznej Litwy i na maly nar'od Litwin'ow. Poza zasiegiem postrzegania okazuja sie i wybitne demokratyczne osiagniecia pa'nstwa Wielkiego Litewskiego, i jego slawna historia, i jego terytorialne skale.

– Jakakolwiek "Historia" istnieje w historycznym kontek'scie, - zn'ow u'smiechnal sie Czytacz.
– Powiedzmy, ze w literaturze historycznej mozna spotka'c opinie, ze rzady Rosji, Prus i Austrii bali sie konstytucyjnych i demokratycznych reform w Rzeczypospolitej, widzac w tym przejaw ducha rewolucji francuskiej.

Malo wiarygodny, co by takiego rodzaju my'sli byly przedmiotem omawiania w warunkach absolutnej monarchii.

– Z 1569 roku Wielkie Litewskie pa'nstwo w Rzeczypospolitej.
– Dodala Czytelniczka.
– Jest pewna trudno's'c dla postrzegania faktu, ze istnialy takie polityczne przejaw'ow jak decentralizacja, konfederacja i rosyjska, demokracja i tolerancja religijna, prawna ochrona wolno'sci osobistej. Res Publica? Respublica? Rech Pospolita? Rzeczpospolita? Ciag dalszy demokratycznych tradycji antyku, Starozytnego Rzymu?

– Czy nazwa "Rzeczpospolita" oficjalna nazwa, oficjalne oznaczenie? Zreszta jakie sa kryteria "formalno'sci"? Jakie kryteria "oficjalno'sci"? Mozna na tyle pewnie, by sadzi'c, ze w oficjalnych dokumentach to nazwa byla uzywana, - m'owil Czytelnik.

– O, Horacy, Wiecej jest rzeczy na ziemi i w niebie, co ciezko postrzegane sie w warunkach absolutnej monarchii!
– zartowalam Czytelniczka.

26.09.2017 8:44

Note to translation from Russian into English:

Note to the translated text:

1.Литва (Lithuania). Обитатели (inhabitants) - литовцы (Lithuanians).

2.Великое княжество Литовское (Grand Duchy of Lithuania).

"Великое": Transliteration: "velikoye"

2.1. Version. Inhabitants - литовцы (Lithuanians).

2.2. Version. Inhabitants - Great (Grand) Lithuanians.

2.3. Version. (Partial transliteration). Inhabitants - Velikolithuanians (veliko=Lithuanians).

Eksperymentalny tlumaczenia z jezyka rosyjskiego i angielskiego na jezyk polski: 27.09.2017 23:47

Владимир Владимирович Залесский "Диалог о великолитовцах". Zalesski Vladimir Vladimirovich "Dialogue about Velikolithuanians".

XXVII. Opowie's'c o rozmowie miedzy Mikolajem Kopernikiem a Izaakiem Newtonem. (Z Kolekcji miniatur "Dwa opowie'sci o czterech rewolucjach technicznych")

Pa'zdziernik 1899 roku.

Mykola Kopernik wywolal Izaaka Newtona przez telefon.

– Dzie'n dobry, pan Newton! Jak pogoda? Wiatr nadyma zagle?

– Dzie'n dobry, pan Kopernik. Pogoda 'swietna. Slo'nce 'swieci. Jablka padaja.

– Tematem mojej rozmowy telefonicznej, pan Newton, - tworzenie lotniczej i rakietowo-kosmicznej branzy.Wasze uczestnictwo w stworzeniu elektromaszynowego przemyslu doprowadzilo do gromadzenia do'swiadcze'n. Dyskusja i uog'olnienie sa bardzo przydatne.

W Rosji jest obecnie aktywnie dzialaja panowie Nikolaj Zukowski, Konstantin Ciolkowski. Do'swiadczenia, eksperymenty, teoretyczne opracowania, dyskusje. W og'ole - naukowa dynamika. Pewne osiagniecia - u pan'ow Aleksandr Mozajski i Wladimir Wiernadski. Mozliwie, w kontek'scie naszej wymiany my'slami zasluguje wspomnienia i Aleksandr Czyzewski.

Pan Zukowski uwaza siebie naukowcem, badaczem, tw'orca teorii naukowych, zalozycielem naukowo-technicznej szkoly. Lecz on, mozliwie, 'swiadomie unika organizacyjnych, ludzkich ryzyk, zwiazanych z wypuszczaniem konkretnych modeli samolot'ow. Mozna uzna'c to za wierna linie postepowania -on nie ma przedsiebiorczego do'swiadczenia. Odpowiedzialno's'c za finanse i odpowiedzialno's'c za ludzkie zycia - to oddzielne zadania.

Przedsiebiorcy-fabrykanci, kt'ore teraz sa aktywne w Rosji. Oni albo dalekie od nauki, albo - oddzielni energiczni ludzie - nie do ko'nca przedstawiaja te objeto's'c ryzyk i trudno'sci, z kt'orymi oni mogli by zetkna'c sie, zaczawszy przemyslowa, seryjne wypuszczanie samolot'ow i rakiet. . Do'swiadczenie i gotowo's'c rosyjskiego przedsiebiorczego 'srodowiska do ksztaltowania rakietowo-kosmicznej i lotniczej branzy teraz, na rubiezy XIX - XX wiek'ow, - wywoluja duze pytania.