Моабитские тетради

Чыныккан яшьлек (Корыч)

Корыч мен шулай чыныкты.

Н. Островский

Мин мыек та ле кырмый идем,Былтыр йдн чыгып киткнд;Алтмыш яшьлек картны гомер буеКргннре хзер илкмд.Бу бер елда баштан кичкннрднМи кперде, йрк кабарды;Егермед битем ыерчыкланды,Егермед ччем агарды.Бу порохлы, канлы, яшьле елныАвырлыгы тште аякка.Мина екты мине, егермедМин таяндым, ахры, таякка.Сез тапмассыз хзер кзлремдМалай чакны юлр шуклыгын.Каш сикерми тиле дртлр белн,Кел куйды инде мутлыгын.Йрк каты, йзд яшьлекк ятитдилек м сабыр уйчанлык.Яшьлек янды кипкн дары кебек,Гомре булды аны ч айлык.Яшьлек, яшьлек! Кайда «айлы киче»?Кайда сине «згр кзлре»?Дон буенда, окоп базларындаЯтып калды кайнар эзлре.Сандугачлы алсу тада тгел,Син давыллы тнд кабынды.иеп алган чикк сине канлыБайрак итеп кадап калдырдым.кен дип лкин уйламагыз,Мин шат, креп игн илемне.Йз яшьлегем булса, мин барсын даШушы юлга бирмс идемме?Яшьлек, дисез, ск рлр ченБирелгн бит аа канатлар!Исе китеп сйлр аны картлар,Гасырларга тарих кабатлар.Утны-суны кичеп, кешелеккЯулап алдык бек чынлыкны.Безне яшьлек мен шулай тте,Корыч мен шулай чыныкты.30 сентябрь, 1943

Юллар

Юллар, юллар! Мине туган йорттанАерып ерак алып киттегез.итр инде, озак кунак булдым,Хзер кире йг илтегез.Бик сагындым таныш кырларымны,Урманымны, кпер башымны;Бик сагындым мине зелеп сйгнНечк билем, кара кашымны.Кн ягырлы иде, мин киткнд,Карап калды боегып сердшем;Юешлтте аны керфеклренЯгыр тгел, назлы кз яше.Читен д со, читк киткн чакта,Ярты аны калса зелеп!Ярый ле сю белн бергБар йркт корыч тземлек.Юллар, юллар! Сез бит барыгыз даМен шундый каты, аяусыз!Й, йтегез, кемнр тте сездн,Салындыгыз башлап каян сез?Минем кебек кайсы шашкын йркБеренче кат шуннан атлады?Кемне шулай мит дртлндерепЕракларга илтеп ташлады?Белм, дртлр ташый безне шулай,Яшьлек куша кыдырып йрерг!Сезне, юллар, аяк эзе тгел,Йрк хисе салган бу ирг.Кая гына лкин китск т без,Сукбайлыкка яшьли салышып,Шул юллардан кире алып кайтаТуган йортка йрк сагышы.Юллар, юллар! Мине илкемннАерып ерак алып киттегез.Яа дртлр, яа хислр белнСйгнем кире илтегез.Октябрь, 1943

Клмк

ырлый-ырлый, Дилбр клмк тег,Кулларында кмеш инсе.ырлар тгел, иллр ит алмасЕрак ирд клмк иясе.Кулы йгр ефк сатин буйлап,Тирн сагыш уйчан йзенд.Ефк чигеш булып ятып калаЙрк сере ин эзенд.Атлас белн кайый ул якасын,Ука белн тота и очын.Шул клмкк ыйнап биргн тслеЙргене бтен ылысын.р чигешт кпме яшь тамчысы,Кпме сагыш рбер енд.Шул клмкме булмас яшь егетнеЙрк дусты йргн иренд!ырлый-ырлый, Дилбр клмк тег,Клмккем дусын тапсын дип.Шул клмкне киеп, сйгн егтемСугышлардан иеп кайтсын дип.Тагын бизк… Аннан клмк зер,Тик тагасы кала чукларын.Клемсерп, Дилбр карап тора,з эшен зе сокланып.Трздн, сузылып, кояш карый,Кк клмкт алсу шлсе.Кояш булып клмк тсенннКрен тсле егет гдсе.Ашыгып, шунда бер килеп керде,Хат тоттырды Дилбр кулына.Хатта язган: «Егте батырларчалде, – диеп, – сугыш кырында».Озак торды Дилбр сзсез катып,Каны качты юка ирненнн.Тик ккрге еш-еш ктрелде,Кл тибрнгн кебек ил белн.– Юк, ышанмыйм… – диде, тавшы чыктыКалтыранып, авыр крсенеп.Ике ген тамчы яшь чылаттыГл чуклары тсле керфеген. аннан со тиз-тиз пхт итепТрде д ул згр клмкне,Китте ашгып почта блеген,– Алыгыз, – диде, – минем блкне!– Ул бит лгн. Ничек илтик аа?– Сез илтегез, лгн булса да!Кигерегез аа бу клмкне,Тнен туфрак кмгн булса да.Ул терелер кигч бу клмкне,Йрк уты тагын кабыныр.Мин бит аны сйдем чын келдн,Мин бит аны кттем сагынып…Тыладылар аны. Сйгн кызныСзе чындыр кебек кренде.м клмкне илтеп яшь егеткКигерделр…Егет терелде.Кояш калка, Дилбр трзд,Ул ашкынып кт сйгнен.Егет кайта, йзе кояш тсле, стенд згр клмге.киятме бу?– йе.Тик йт миа,Йргемне назлы ирксе,Син тгелме сю нуры белнКабызучы гомрем иртсен?!Азмы крдем окоп алларындаМин лемне кыргый биюен,Йз лемнн мине тартып алдыСине керсез, кайнар сюе.Йз лемнн калдым, йз лемннТерелеп бастым аякларыма.Яше белн чиккн клмгенеКиеп кайттым мен яныа.Октябрь, 1943

Брлегн

ыеп кырдан брлегнКилгн иркм, бер генм. мин аа сюемнеБелдералмый тилмерм.Кунак ит гл генмМине брлегн белн.Белми лкин – иреннреИ лгергн брлегн.8 октябрь, 1943

Тозлы балык

Ник чакырды су буена,зе шунда килмгч?Ник йттерде «сям» диеп,зе «мин д!» димгч?Ник елмайды каш сикертеп,Яратмагач, йрмгч?Ник ашатты тозлы балык,Соыннан су бирмгч?8 октябрь, 1943

Согы пк

Эчем тулы каргыш, пк белнКитм инде ирне стеннн.Мескен ни мине юкка гынаКз нурларын тгеп стергн.Юкка гына ккрк стен имзеп,Бишек ыры ырлап тирбткн.Дньясына нфрт, каргыш булыпЧыкты ул ыр минем йрктн.йтче, днья, сине газабыаТзмдемме хлем иткнче?Тзмдемме… иксез-чиксез сабрымЯшем белн агып беткнче?р хшрт ирд телгнчСуда йзде, суда ебенде. мин мен согы сулышымда даЧылаталмыйм кипкн ирнемне!Мин крмдем дуслык… дус урнынаБогау кысты минем кулымнан.Кояш… ул да лр минутымдаМхрм итте мине нурыннан.лм, дидем, ярый, тик кайгырдым,Креп лсмче дип кызымны!Анам кабре – туган туфрагымаКуеп лсмче дип йземне!Ниг миа трм кабер булды,Ник кан юды йоклар урнымны?ирне лл артык сйгн чен,ылысыннан мхрм булдыммы?Днья, сине Лйл тсле креп,Мнн гыйшкы белн яраттым. син минем керсез йргемнеВхши этлренн талатты.Аерып мине анам-ВатанымнанКай ирлрг китреп ташлады?Еласам да ксеп, з илемнеТуфрагына таммый яшьлрем.Туган илем, ксез улы булыплм инде читт тилмереп.Яшем барсын сиа елга булып,Каным шытсын кызыл гл булып.Октябрь, 1943

Сугыштан со

Май аенда тагын ыйналырбыз,Кызыл шраб килер табынга.Бокалларны кмеш чыы белнТабын ыры ярар тагын да.стл тулыр анлы ччк белн,Ччк тсле кызлар, усаллар.Каш кырыен гына пкн булып,Котлап безне кулны кысарлар.Кайберлр булмас бу табында,Алар урны шулай буш калыр.м беренче бокал ктрелерИсме белн батыр дусларны.Бик келле булыр бу очрашу,Шундый авыр кннр кичереп,Без шрабтан тгел, шатлыктанырлашырбыз, блки, исереп.Тик кп тгел, каплап бокалларны,Без табыннан берг кузгалыпЮнлербез дуслар каны тамганКи кырларга, ине сызганып.Ватык юллар, янган зур калаларБез килгнне ктеп яталар.Уянсыннар батыр тракторлар,Уйнасыннар кулда балталар!Кырны тутрып алтын бодай ссен,Ауган йортлар торып бассыннар.игн илне хезмт тире белнКырлар клеп ччк атсыннар!Октябрь, 1943

Сержант

Бер сержант белнИк фронттанКайтып килбез.Таныштык леВагонда турыКилеп кен без.Юк икн аныАта-анасы,е, хатыны.Мин сорыйм аннан:– Хзер кемг, – дим, –Кайтасы туры?Ул, клеп шуннан,Ян кессенннБер хат чыгара.зене шундаШатлыктан бугайЙзе чылана.– Ике ел тоташХат язып тордыШушы кыз миа.Тик хаттан белм:Ул кыз Уралдан,Исме – Лмига.Ул хатта минеНазлап юатты,Сеп эретте.Шушы хат минеТусам – ылытты,лсм – терелтте.мг бардым,Саклап шул хатныКуен кесмд,кенмс тслеИдем шул чакныХтта лсм д…Сугышта хатныНрс икнензе белсе.Хзер мен шулХатны иясенКил крсем.Ике ел буеХат язды; индеУл кире какмас.Ник каксын икнСугышта иеп,Дан алып кайткач!Поезд ашыга,Белгн шикеллеКемне илтсен.Сержант елмаям минут саенКапшый кессен.Ул балаларчаМасаю катышКарый тартынып.Бу танышлыктаКпме ылылык,Кпме матурлык!!!йтсем килдеШунда егетк:– Ышан, – дип, – миа,Шулай ашкыныпКтдер, шиксез,Сине Лмига.Кпме сержанттаХат аша шундыйДуслык тугандыр.Бар да ашкыныпХзер дусынаКайта торгандыр.Яшгез, кызлар,Бар масаергаСезне хакыгыз.Кпме батырларАлып кайтты илгСезне хатыгыз.Октябрь, 1943

Яз мсе

Без кояшка килдек мг,Кардан-боздан ирне арчырга.Вакыт инде кышка лрг,Яз батырга юлны ачарга.Кыш кергннн бирле капкаданир итрлек крде «явызлык».Багор белн ваклап, ваткалапибриек кышны агызып.Елгаларны япты, биклде,Дулкыннарны итте ирексез,Чишмлрне юлын чиклде,Болыннарны итте крексез.Ул киптерде нфис гллрне,Бакчалардан куды кошларны.Сызганыек, дуслар, инрне,Ломга алыйк рсез «дошман» ны.Боз астыннан чыксын елгалар,Дулкынланып ташып аксыннар.Торкылдашып кктн торналарКмеш клг кире кайтсыннар.ир тын алсын, кардан арынып,Баш калкытсын чирм кырларда.Эшлик, дуслар, ярсып, кабынып,Кч м корал безне кулларда.Кояш кадый алтын сгесен,ир д туйган инде бураннан.Грлвеклр грлп йгерсен,Себер йд кышны урамнан!Кыш иелде. Ломны, кркнеИг салып, язгы лнннАтлый-атлый дртле, йркле,Без кайтабыз ырлап мдн.илбердтеп итен ччлрен,Умырзая безг елмая;Кар астыннан суза ччгенБлк итеп безг ир-ана.Октябрь, 1943

Тзче

Ккне чуарлапЙз болытлар,Болытка итБез салган йортлар.рбер кирпече –Безне кул кче,Нинди иаткаБулдыклы кеше.Файдасыз ятканТаштан, балчыктанЧыга ул калкыпБуш бер чатлыктан.Башта ул леНкъ билдгеЯшь бала сыманБилп алынган.Билгн аныТакта челтре,Юк ле каны,Юк ле тне.Тиз басар сафка

Конец ознакомительного фрагмента.