Nauka Holenderskiego przez Literatur?: Analiza i T?umaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej

Ik vrees te zeer hem afteschrikken door wat zweemen zou naar langdradigheid, en eerst later, als ik gevoel dat hy voor my gewonnen is, als ik uit blik en houding bemerk dat het lot van de heldin die ergens van 't balkon eener vierde verdieping springt, hem belang inboezemt, dan laat ik, met stoute verachting van alle wetten der zwaartekracht, haar zweven tusschen hemel en aarde, tot ik myn hart heb lucht gegeven in de nauwkeurige schets der schoonheden van het landschap, of van 't gebouw dat daar ergens schynt geplaatst te zyn om een voorwendsel aan de hand te doen tot een veelbladzydig vertoog over middeleeuwsche architektuur. (Obawiam sie zbytnio odstraszyc go czyms, co moze wydawac sie rozwlekloscia, a dopiero pozniej, gdy poczuje, ze jest dla mnie wygrany, gdy z jego spojrzenia i postawy zauwaze, ze los bohaterki, ktora skacze z balkonu na czwartym pietrze, budzi jego zainteresowanie, pozwole sobie, z odwaznym lekcewazeniem wszystkich praw grawitacji, zawiesic ja miedzy niebem a ziemia, az dam upust swojemu sercu w dokladnym opisie piekna krajobrazu lub budynku, ktory tam gdzies wydaje sie byc umieszczony, aby sluzyc jako pretekst do wielostronicowego wykladu o architekturze sredniowiecznej; vrees te zeer – obawiam sie zbytnio, afteschrikken – odstraszyc, zweemen zou naar langdradigheid – wydawac sie rozwlekloscia, eerst later – dopiero pozniej, als ik gevoel dat hy voor my gewonnen is – gdy poczuje, ze jest dla mnie wygrany, als ik uit blik en houding bemerk – gdy z jego spojrzenia i postawy zauwaze, lot van de heldin – los bohaterki, balkon eener vierde verdieping – balkon na czwartym pietrze, hem belang inboezemt – budzi jego zainteresowanie, stoute verachting – odwazne lekcewazenie, wetten der zwaartekracht – prawa grawitacji, zweven tusschen hemel en aarde – zawiesic miedzy niebem a ziemia, myn hart heb lucht gegeven – dac upust swojemu sercu, nauwkeurige schets – dokladny opis, schoonheden van het landschap – piekno krajobrazu, 't gebouw – budynek, voorwendsel aan de hand te doen – sluzyc jako pretekst, veelbladzydig vertoog – wielostronicowy wyklad, middeleeuwsche architektuur – architektura sredniowieczna).

Al die kasteelen gelyken op elkaar. Onveranderlyk zyn ze van heterogeene bouworde. Het corps de logis dagteekent altyd van eenige regeeringen vroeger dan de aanhechtsels die onder dezen of genen lateren koning daarby zyn gevoegd. (Wszystkie te zamki sa do siebie podobne. Zawsze sa zbudowane w sposob niejednolity. Glowna czesc budynku pochodzi zawsze z wczesniejszych rzadow niz dobudowki dodane przez tego lub innego pozniejszego krola; al die kasteelen gelyken op elkaar – wszystkie te zamki sa do siebie podobne, onveranderlyk – zawsze, heterogeene bouworde – niejednolity sposob budowy, corps de logis – glowna czesc budynku, dagteekent altyd van eenige regeeringen – pochodzi zawsze z wczesniejszych rzadow, aanhechtsels – dobudowki, lateren koning – pozniejszy krol).

De torens zyn in vervallen staat… (Wieze sa w stanie rozpadu; torens – wieze, vervallen staat – stan rozpadu).

Waarde lezer, er zyn geen torens. Een toren is een denkbeeld, een droom, een ideaal, een verzinsel, onverdragelyke grootspraak! Er zyn halve torens, en… torentjes. (Drogi czytelniku, nie ma wiez. Wieza to idea, sen, ideal, wymysl, nieznosne przechwalki! Sa polwieze i… wiezyczki; waarde lezer – drogi czytelniku, er zyn geen torens – nie ma wiez, toren – wieza, denkbeeld – idea, droom – sen, ideaal – ideal, verzinsel – wymysl, onverdragelyke grootspraak – nieznosne przechwalki, halve torens – polwieze, torentjes – wiezyczki).

De geestdryvery die torens meende te moeten zetten op de gebouwen die opgericht werden ter-eere van dezen of genen heilige, duurde niet lang genoeg om ze te voleinden, en de spits die de geloovigen naar den hemel moet wyzen, rust, gewoonlyk een paar omgangen te laag, op de massieve bazis, 'tgeen denken doet aan den man zonder dyen op de kermis. (Entuzjazm, ktory kazal budowac wieze na budynkach wzniesionych ku czci tego czy innego swietego, nie trwal wystarczajaco dlugo, aby je ukonczyc, a szczyt, ktory mial wskazywac wiernym niebo, zazwyczaj spoczywa kilka obrotow za nisko na masywnej podstawie, co przypomina czlowieka bez nog na jarmarku; geestdryvery – entuzjazm, torens meende te moeten zetten – kazal budowac wieze, gebouwen – budynki, opgericht werden ter-eere van dezen of genen heilige – wzniesione ku czci tego czy innego swietego, duurde niet lang genoeg om ze te voleinden – nie trwal wystarczajaco dlugo, aby je ukonczyc, spits die de geloovigen naar den hemel moet wyzen – szczyt, ktory mial wskazywac wiernym niebo, rust, gewoonlyk een paar omgangen te laag – zazwyczaj spoczywa kilka obrotow za nisko, massieve bazis – masywna podstawa, denken doet aan den man zonder dyen op de kermis – przypomina czlowieka bez nog na jarmarku).

Alleen torentjes, kleine naaldjes op dorpskerken, zyn afgewerkt. (Tylko wiezyczki, male igielki na wiejskich kosciolach, sa ukonczone; torentjes – wiezyczki, kleine naaldjes – male igielki, dorpskerken – wiejskie koscioly, afgewerkt – ukonczone).

Het is waarlyk niet vleiend voor de westersche beschaving, dat zelden het denkbeeld om een groot werk tot-stand te brengen, zich lang genoeg heeft kunnen staande houden om dat werk voleind te zien. (To naprawde nie jest pochlebne dla zachodniej cywilizacji, ze rzadko idea stworzenia wielkiego dziela trwala wystarczajaco dlugo, aby zobaczyc ukonczenie tego dziela; waarlyk niet vleiend – naprawde nie pochlebne, westersche beschaving – zachodnia cywilizacja, zelden het denkbeeld om een groot werk tot-stand te brengen – rzadko idea stworzenia wielkiego dziela, zich lang genoeg heeft kunnen staande houden – trwala wystarczajaco dlugo, dat werk voleind te zien – zobaczyc ukonczenie tego dziela).

Ik spreek nu niet van ondernemingen welker afwerking noodig was om de kosten te dekken. (Nie mowie teraz o przedsiewzieciach, ktorych ukonczenie bylo konieczne, aby pokryc koszty; ondernemingen – przedsiewziecia, welker afwerking noodig was – ktorych ukonczenie bylo konieczne, kosten te dekken – pokryc koszty).

Wie juist weten wil wat ik bedoel, ga den Dom te Keulen zien. (Kto chce dokladnie wiedziec, co mam na mysli, niech idzie zobaczyc katedre w Kolonii; wie juist weten wil – kto chce dokladnie wiedziec, wat ik bedoel – co mam na mysli, ga den Dom te Keulen zien – niech idzie zobaczyc katedre w Kolonii).

Hy geve zich rekenschap van de grootsche opvatting van dat gebouw, in de ziel des bouwmeesters Gerhard von Riehl… van 't geloof in de harten des volks, dat hem in-staat stelde dat werk aantevangen en voorttezetten… van den invloed der denkbeelden die zulk een kolos noodig hadden om als zichtbare voorstelling te dienen van het ongezien godsdienstig gevoel… en hy vergelyke deze overspanning met de richting, die eenige eeuwen later het oogenblik deed geboren worden, waarop men 't werk staakte… (Niech zda sobie sprawe z wielkiej koncepcji tego budynku, w duszy budowniczego Gerharda von Riehla… z wiary w sercach ludu, ktora pozwolila mu rozpoczac i kontynuowac to dzielo… z wplywu idei, ktore wymagaly takiego kolosa, aby sluzyc jako widzialne przedstawienie niewidzialnego uczucia religijnego… i niech porowna to napiecie z kierunkiem, ktory kilka wiekow pozniej spowodowal narodziny chwili, kiedy przerwano prace…; geve zich rekenschap – zdac sobie sprawe, grootsche opvatting van dat gebouw – wielka koncepcja tego budynku, ziel des bouwmeesters Gerhard von Riehl – dusza budowniczego Gerharda von Riehla, geloof in de harten des volks – wiara w sercach ludu, in-staat stelde dat werk aantevangen en voorttezetten – pozwolila rozpoczac i kontynuowac to dzielo, invloed der denkbeelden – wplyw idei, zulke kolos – taki kolos, zichtbare voorstelling – widzialne przedstawienie, ongezien godsdienstig gevoel – niewidzialne uczucie religijne, vergelyke deze overspanning – porowna to napiecie, richting – kierunek, eenige eeuwen later – kilka wiekow pozniej, het oogenblik deed geboren worden – spowodowal narodziny chwili, men 't werk staakte – przerwano prace).

Er ligt een diepe kloof tusschen Erwin van Steinbach en onze bouwmeesters! (Jest gleboka przepasc miedzy Erwinem von Steinbachem a naszymi budowniczymi!; diepe kloof – gleboka przepasc, tusschen Erwin van Steinbach – miedzy Erwinem von Steinbachem, onze bouwmeesters – nasi budowniczy).

Ik weet dat men sedert jaren bezig is deze kloof te dempen. (Wiem, ze od lat probuja zasypac te przepasc; sedert jaren bezig – od lat probuja, deze kloof te dempen – zasypac te przepasc).

Ook te Keulen bouwt men weder aan den Dom. (Rowniez w Kolonii nadal buduja katedre; Keulen – Kolonia, bouwt men weder aan den Dom – nadal buduja katedre).

Maar zal men den afgebroken draad weer kunnen aanhechten? (Ale czy uda sie ponownie polaczyc przerwany watek?; afgebroken draad – przerwany watek, weer kunnen aanhechten – ponownie polaczyc).

Zal men terugvinden in onze dagen, wat toen de kracht uitmaakte van kerkvoogd en bouwheer? (Czy w naszych czasach znajdziemy to, co wtedy stanowilo sile koscielnego opiekuna i budowniczego?; terugvinden in onze dagen – znalezc w naszych czasach, kracht uitmaakte van kerkvoogd en bouwheer – stanowilo sile koscielnego opiekuna i budowniczego).

Ik geloof het niet. (Nie sadze; ik geloof het niet – nie sadze).

Geld zal wel te bekomen zyn, en hiervoor is steen en kalk te-koop. (Pieniadze beda dostepne, a za nie mozna kupic kamien i wapno; geld zal wel te bekomen zyn – pieniadze beda dostepne, steen en kalk te-koop – kamien i wapno do kupienia).

Men kan den kunstenaar betalen, die een plan ontwerpt, en den metselaar die de steenen legt. (Mozna zaplacic artyscie, ktory zaprojektuje plan, i murarzowi, ktory polozy kamienie; kunstenaar betalen – zaplacic artyscie, plan ontwerpt – zaprojektuje plan, metselaar die de steenen legt – murarz, ktory polozy kamienie).

Maar niet voor geld te-koop is 't verdwaald en toch eerbiedwaardig gevoel dat in een bouwontwerp een dichtstuk zag, een dichtstuk van graniet, dat luid sprak tot het volk, een dichtstuk in marmer, dat daar stond als een onbewegelyk voortdurend eeuwig gebed. (Ale za pieniadze nie kupisz zagubionego, a jednak szacownego uczucia, ktore w projekcie budowlanym widzialo poemat, poemat z granitu, ktory glosno przemawial do ludu, poemat z marmuru, ktory stal tam jako nieruchoma, wiecznie trwajaca modlitwa; niet voor geld te-koop – nie do kupienia za pieniadze, verdwaald en toch eerbiedwaardig gevoel – zagubione, a jednak szacowne uczucie, bouwontwerp – projekt budowlany, dichtstuk – poemat, dichtstuk van graniet – poemat z granitu, luid sprak tot het volk – glosno przemawial do ludu, dichtstuk in marmer – poemat z marmuru, onbewegelyk voortdurend eeuwig gebed – nieruchoma, wiecznie trwajaca modlitwa).