Nauka Holenderskiego przez Literatur?: Analiza i T?umaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej

Vol liefde voor waarheid en recht, verwaarloosde hy menigmaal zyn eenvoudigste naastbyliggende verplichtingen, om een onrecht te herstellen dat hooger of verder of dieper lag, en dat door de vermoedelyk grootere inspanning van den stryd hem meer aanlokte. (Pelen milosci do prawdy i sprawiedliwosci, czesto zaniedbywal najprostsze, bliskie obowiazki, aby naprawic krzywde, ktora byla wyzsza, dalsza lub glebsza i ktora, ze wzgledu na prawdopodobnie wiekszy wysilek walki, bardziej go przyciagala; Vol liefde voor waarheid en recht – Pelen milosci do prawdy i sprawiedliwosci, verwaarloosde hy menigmaal zyn eenvoudigste naastbyliggende verplichtingen – czesto zaniedbywal najprostsze, bliskie obowiazki, om een onrecht te herstellen dat hooger of verder of dieper lag – aby naprawic krzywde, ktora byla wyzsza, dalsza lub glebsza, en dat door de vermoedelyk grootere inspanning van den stryd hem meer aanlokte – i ktora, ze wzgledu na prawdopodobnie wiekszy wysilek walki, bardziej go przyciagala).

Hy was ridderlyk en moedig, maar verspilde, als die andere Don Quichot, zyn dapperheid dikwyls op een windmolen. (Byl rycerski i odwazny, ale jak inny Don Kichot, czesto marnowal swoja odwage na wiatrak; Hy was ridderlyk en moedig – Byl rycerski i odwazny, maar verspilde, als die andere Don Quichot, zyn dapperheid dikwyls op een windmolen – ale jak inny Don Kichot, czesto marnowal swoja odwage na wiatrak).

Hy gloeide van onverzadelyke eerzucht die hem alle gewone onderscheiding in 't maatschappelyk leven, als nietig deed voorkomen, en toch stelde hy zyn grootst geluk in een kalm huiselyk vergeten leven. (Plonal nieposkromiona ambicja, ktora sprawiala, ze wszelkie zwykle wyroznienia w zyciu spolecznym wydawaly sie niewazne, a jednak najwieksze szczescie znajdowal w spokojnym, domowym, zapomnianym zyciu; Hy gloeide van onverzadelyke eerzucht – Plonal nieposkromiona ambicja, die hem alle gewone onderscheiding in 't maatschappelyk leven, als nietig deed voorkomen – ktora sprawiala, ze wszelkie zwykle wyroznienia w zyciu spolecznym wydawaly sie niewazne, en toch stelde hy zyn grootst geluk in een kalm huiselyk vergeten leven – a jednak najwieksze szczescie znajdowal w spokojnym, domowym, zapomnianym zyciu).

Dichter in den hoogsten zin van 't woord, droomde hy zich zonnestelsels by een vonk, bevolkte die met schepsels van zyn maaksel, voelde zich heer van een wereld die hyzelf had in 't leven geroepen… en kon toch zeer goed terstond daarop zonder de minste droomery een gesprek voeren over den prys van de ryst, de regels der taal, of de oekonomische voordeelen eener egyptische hoenderbroeiery. (Poeta w najwyzszym tego slowa znaczeniu, wyobrazal sobie systemy sloneczne z iskry, zaludnial je stworzeniami wlasnego tworzenia, czul sie panem swiata, ktory sam stworzyl… a jednak mogl natychmiast bez najmniejszych marzen prowadzic rozmowe o cenie ryzu, zasadach jezyka lub ekonomicznych korzysciach egipskiego inkubatora do jaj; Dichter in den hoogsten zin van 't woord – Poeta w najwyzszym tego slowa znaczeniu, droomde hy zich zonnestelsels by een vonk – wyobrazal sobie systemy sloneczne z iskry, bevolkte die met schepsels van zyn maaksel – zaludnial je stworzeniami wlasnego tworzenia, voelde zich heer van een wereld die hyzelf had in 't leven geroepen – czul sie panem swiata, ktory sam stworzyl, en kon toch zeer goed terstond daarop zonder de minste droomery een gesprek voeren over den prys van de ryst – a jednak mogl natychmiast bez najmniejszych marzen prowadzic rozmowe o cenie ryzu, de regels der taal – zasadach jezyka, of de oekonomische voordeelen eener egyptische hoenderbroeiery – lub ekonomicznych korzysciach egipskiego inkubatora do jaj).

Geen wetenschap was hem geheel vreemd. (Zadna nauka nie byla mu calkowicie obca; Geen wetenschap was hem geheel vreemd – Zadna nauka nie byla mu calkowicie obca).

Hem ahnde wat hy niet wist, en hy bezat in hooge mate de gaaf om 't weinige dat hy wist – ieder weet weinig, en hy, misschien meer wetende dan sommige anderen, maakte op dezen regel geen uitzondering – om dat weinige aantewenden op een wys die de maat zyner kennis vermenigvuldigde. (Przeczuwal to, czego nie wiedzial, i mial w wysokim stopniu dar wykorzystywania tego niewiele, co wiedzial – kazdy wie niewiele, a on, moze wiedzac wiecej niz niektorzy inni, nie stanowil wyjatku od tej zasady – w sposob, ktory mnozyl zakres jego wiedzy; Hem ahnde wat hy niet wist – Przeczuwal to, czego nie wiedzial, en hy bezat in hooge mate de gaaf om 't weinige dat hy wist – i mial w wysokim stopniu dar wykorzystywania tego niewiele, co wiedzial, ieder weet weinig, en hy, misschien meer wetende dan sommige anderen, maakte op dezen regel geen uitzondering – kazdy wie niewiele, a on, moze wiedzac wiecej niz niektorzy inni, nie stanowil wyjatku od tej zasady, om dat weinige aantewenden op een wys die de maat zyner kennis vermenigvuldigde – w sposob, ktory mnozyl zakres jego wiedzy).

Hy was stipt en ordelyk, en daarby buitengewoon geduldig, doch juist omdat stiptheid, orde en geduld hem moeielyk vielen, daar zyn geest iets wilds had. (Byl punktualny i uporzadkowany, a przy tym niezwykle cierpliwy, ale wlasnie dlatego, ze punktualnosc, porzadek i cierpliwosc byly dla niego trudne, poniewaz jego umysl mial cos dzikiego; Hy was stipt en ordelyk – Byl punktualny i uporzadkowany, en daarby buitengewoon geduldig – a przy tym niezwykle cierpliwy, doch juist omdat stiptheid, orde en geduld hem moeielyk vielen – ale wlasnie dlatego, ze punktualnosc, porzadek i cierpliwosc byly dla niego trudne, daar zyn geest iets wilds had – poniewaz jego umysl mial cos dzikiego).

Hy was langzaam en omzichtig in 't beoordeelen van zaken, hoewel dit niet zoo scheen aan wie hem zoo haastig zyn slotsommen hoorden uiten. (Byl powolny i ostrozny w ocenianiu spraw, chociaz nie wydawalo sie to tym, ktorzy slyszeli, jak tak szybko wyraza swoje wnioski; Hy was langzaam en omzichtig in 't beoordeelen van zaken – Byl powolny i ostrozny w ocenianiu spraw, hoewel dit niet zoo scheen aan wie hem zoo haastig zyn slotsommen hoorden uiten – chociaz nie wydawalo sie to tym, ktorzy slyszeli, jak tak szybko wyraza swoje wnioski).

Zyn indrukken waren te levendig, dan dat men ze voor duurzaam houden durfde, en toch bewees hy dikwyls dat ze duurzaam waren. (Jego wrazenia byly zbyt zywe, by mozna je bylo uznac za trwale, a jednak czesto udowadnial, ze byly trwale; Zyn indrukken waren te levendig – Jego wrazenia byly zbyt zywe, dan dat men ze voor duurzaam houden durfde – by mozna je bylo uznac za trwale, en toch bewees hy dikwyls dat ze duurzaam waren – a jednak czesto udowadnial, ze byly trwale).

Al wat groot en verheven was, lokte hem aan, en tegelyker-tyd was hy onnoozel en naif als een kind. (Wszystko, co wielkie i wzniosle, przyciagalo go, a jednoczesnie byl niewinny i naiwny jak dziecko; Al wat groot en verheven was, lokte hem aan – Wszystko, co wielkie i wzniosle, przyciagalo go, en tegelyker-tyd was hy onnoozel en naif als een kind – a jednoczesnie byl niewinny i naiwny jak dziecko).

Hy was eerlyk, vooral waar eerlykheid in 't grootmoedige overging, en zou honderden die hy schuldig was, onbetaald laten omdat hy duizenden had weggeschonken. (Byl uczciwy, zwlaszcza tam, gdzie uczciwosc przeradzala sie w wielkodusznosc, i zostawialby setki, ktore byl winien, nieoplacone, poniewaz oddal tysiace; Hy was eerlyk, vooral waar eerlykheid in 't grootmoedige overging – Byl uczciwy, zwlaszcza tam, gdzie uczciwosc przeradzala sie w wielkodusznosc, en zou honderden die hy schuldig was, onbetaald laten omdat hy duizenden had weggeschonken – i zostawialby setki, ktore byl winien, nieoplacone, poniewaz oddal tysiace).

Hy was geestig en onderhoudend wanneer hy gevoelde dat zyn geest begrepen werd, maar anders stug en teruggetrokken. (Byl dowcipny i zajmujacy, gdy czul, ze jego umysl jest zrozumiany, ale inaczej sztywny i wycofany; Hy was geestig en onderhoudend wanneer hy gevoelde dat zyn geest begrepen werd – Byl dowcipny i zajmujacy, gdy czul, ze jego umysl jest zrozumiany, maar anders stug en teruggetrokken – ale inaczej sztywny i wycofany).

Hartelyk voor zyn vrienden, maakte hy – wat te snel soms – zyn vriend van al wat leed. (Serdeczny dla swoich przyjaciol, czasem zbyt szybko stawal sie przyjacielem kazdego, kto cierpial; Hartelyk voor zyn vrienden – Serdeczny dla swoich przyjaciol, maakte hy – wat te snel soms – zyn vriend van al wat leed – czasem zbyt szybko stawal sie przyjacielem kazdego, kto cierpial).

Hy was gevoelig voor liefde en aanhankelykheid… trouw aan zyn gegeven woord… zwak in kleinigheden, maar standvastig tot hoofdigheid toe, waar 't hem de moeite waard scheen karakter te toonen… nederig en welwillend voor wie zyn geestelyk overwicht erkenden, doch lastig wanneer men poogde zich daartegen te verzetten… rondborstig uit trots, en by vlagen achterhoudend, waar hy vreesde dat men zyn oprechtheid zou aanzien voor onverstand… evenzeer vatbaar voor zinnelyk als voor geestelyk genot… beschroomd en slecht bespraakt waar hy meende niet begrepen te worden, maar welsprekend als hy gevoelde dat zyn woorden op willigen bodem vielen… traag als hy niet werd aangespoord door eenigen prikkel die voortkwam uit zyn eigen ziel, maar yverig, vurig, en doortastend waar dit wel het geval was… voorts, vriendelyk, beschaafd in zyn manieren, en onberispelyk van gedrag: ziedaar nagenoeg Havelaar! (Byl wrazliwy na milosc i przywiazanie… wierny swojemu danemu slowu… slaby w drobiazgach, ale wytrwaly do uporu, gdy wydawalo mu sie, ze warto pokazac charakter… pokorny i zyczliwy dla tych, ktorzy uznawali jego duchowa przewage, ale trudny, gdy probowano sie jej sprzeciwic… otwarty z dumy, a czasami powsciagliwy, gdy obawial sie, ze jego szczerosc zostanie uznana za glupote… rownie podatny na zmyslowe, jak i duchowe przyjemnosci… niesmialy i zle wypowiadajacy sie, gdy uwazal, ze nie jest zrozumiany, ale elokwentny, gdy czul, ze jego slowa padaja na podatny grunt… powolny, gdy nie byl pobudzany przez bodziec pochodzacy z jego wlasnej duszy, ale gorliwy, zarliwy i zdecydowany, gdy tak bylo… przyjazny, dobrze wychowany w swoich manierach i nienaganny w zachowaniu: oto Havelaar!; Hy was gevoelig voor liefde en aanhankelykheid – Byl wrazliwy na milosc i przywiazanie, trouw aan zyn gegeven woord – wierny swojemu danemu slowu, zwak in kleinigheden, maar standvastig tot hoofdigheid toe, waar 't hem de moeite waard scheen karakter te toonen – slaby w drobiazgach, ale wytrwaly do uporu, gdy wydawalo mu sie, ze warto pokazac charakter, nederig en welwillend voor wie zyn geestelyk overwicht erkenden – pokorny i zyczliwy dla tych, ktorzy uznawali jego duchowa przewage, doch lastig wanneer men poogde zich daartegen te verzetten – ale trudny, gdy probowano sie jej sprzeciwic, rondborstig uit trots, en by vlagen achterhoudend, waar hy vreesde dat men zyn oprechtheid zou aanzien voor onverstand – otwarty z dumy, a czasami powsciagliwy, gdy obawial sie, ze jego szczerosc zostanie uznana za glupote, evenzeer vatbaar voor zinnelyk als voor geestelyk genot – rownie podatny na zmyslowe, jak i duchowe przyjemnosci, beschroomd en slecht bespraakt waar hy meende niet begrepen te worden – niesmialy i zle wypowiadajacy sie, gdy uwazal, ze nie jest zrozumiany, maar welsprekend als hy gevoelde dat zyn woorden op willigen bodem vielen – ale elokwentny, gdy czul, ze jego slowa padaja na podatny grunt, traag als hy niet werd aangespoord door eenigen prikkel die voortkwam uit zyn eigen ziel – powolny, gdy nie byl pobudzany przez bodziec pochodzacy z jego wlasnej duszy, maar yverig, vurig, en doortastend waar dit wel het geval was – ale gorliwy, zarliwy i zdecydowany, gdy tak bylo, voorts, vriendelyk, beschaafd in zyn manieren, en onberispelyk van gedrag – przyjazny, dobrze wychowany w swoich manierach i nienaganny w zachowaniu, ziedaar nagenoeg Havelaar – oto Havelaar).

Ik zeg: nagenoeg. (Mowie: prawie; Ik zeg: nagenoeg – Mowie: prawie).

Want indien reeds alle bepalingen moeielyk zyn, geldt dit vooral van de beschryving van een persoon die zeer ver van den dagelykschen grondvorm afwykt. (Poniewaz jesli wszystkie definicje sa trudne, dotyczy to zwlaszcza opisu osoby, ktora znacznie odbiega od codziennej normy; Want indien reeds alle bepalingen moeielyk zyn – Poniewaz jesli wszystkie definicje sa trudne, geldt dit vooral van de beschryving van een persoon die zeer ver van den dagelykschen grondvorm afwykt – dotyczy to zwlaszcza opisu osoby, ktora znacznie odbiega od codziennej normy).