Першая справа Мэгрэ (на белорусском языке)

– Калi вы адвезлi на вулiцу Шапталь, пятнаццатага ноччу...

– Ён вырашыў пакласцi гэтаму канец, выкласцi ёй усё, сказаць, што ён не купляецца i не прадаецца, анi ёй, анi яе браточку.

– Ён прасiў вас пачакаць яго?

– Не тое каб прасiў, але ён не збiраўся бавiцца там. Вам крылца цi лапку? Абавязкова паспытайце грыбкоў: Густаў сам i збiрае, i смажыць iх.

У Мэгрэ быў выдатны настрой, i прычынай яго, мусiць, трошкi было i бажале, выпiтае пасля белага сухога вiна.

– Вы не ламаеце сабе галаву над тым, чаму я вам усё гэта расказваю?

– Не.

– Самi ведаеце?

– Ведаю.

Прынамсi, ён здагадваўся. Дэдэ было цяжка на душы - ён павесiў нос на квiнту, як сказаў бы ён сам. Ён не мог маўчаць. З Мэгрэ ён нiчым не рызыкаваў. А з другога боку, ён меў i пэўны "дазвол".

Але якраз гэтым ён не ганарыўся. Сённяшнi сняданак ён прыдумаў для таго, каб самому прадставiцца ў лепшым святле.

Не раз потым гэты сняданак у Божывалi будзе прыходзiць на памяць Мэгрэ, i, магчыма, менавiта гэты ўспамiн неаднойчы засцеражэ яго ад безразважных рашэнняў i раптоўных вывадаў.

– Што адбылося там, наверсе, я не ведаю.

Мэгрэ таксама не ведаў, але ўстанавiць iсцiну было лёгка. Ён толькi хацеў бы ведаць, цi сапраўды Рышар Жандро збiраўся правесцi гэты вечар дома. Можа, ён павiнен быў застацца ў клубе цi яшчэ дзе-небудзь? А магчыма - i гэта было ў яго характары - сам Боб папрасiў Рышара падняцца да сястры? Чаму ж не?

Хоць бы для таго, каб выказаць iм абаiм усё, што ён пра iх думае.

"Па-першае, я не збiраюся жанiцца..."

У Мэгрэ, якому нiколi не даводзiлася сустракацца з Бобам, ужо складвалася выразнае ўяўленне пра яго характар i нават пра аблiчча.

"Па-другое, я не маю анiякага жадання прадаваць сваё iмя, якое няцяжка мне насiць i самому".

Бо калi ў раёне плошчы Тэрн i на бегавых дарожках скачак сёй-той i называў яго графам, то большасць з iх была пераканана, што гэта проста мянушка, i яны не мелi нават ўяўлення пра яго сапраўднае прозвiшча.

Як паводзiла Элiза Жандро? Ускiпела, нагадала пра свой гонар? А брат? Прыйшоў у ярасць?

"А вы ўвогуле заткнiцеся! Дарэчы, зараз я раскажу вашай сястры, што за камбiнацыю вы прыдумалi".

Ён меў час на гэта? Цi Рышар адразу кiнуўся на яго?

Сотнi тысяч людзей, якiя пiлi каву "Бальтазар" i, як мадам Мэгрэ, наклейвалi ў альбомы малюнкi разнастайных кветак, не маглi i ўявiць сабе, што iх ранiшняя фiлiжанка кавы аказалася стаўкай у бойцы ў адным з пакояў асабняка на вулiцы Шапталь.

У подлай бойцы, якую, можа, падцiкоўваў за дзвярыма лёкай.

Мужчыны, вiдаць, кiнулiся адзiн на аднаго з кулакамi. Магчыма, абодва пападалi.

Цi быў узброены Рышар Жандро? Ён, несумненна, здольны нанесцi ўдар спатайка.

– Па-мойму, стрэлiла шлюшка. Не са зла. Яна проста ашалела. Iнакш бы яна не кiнулася ў роспачы да акна i не стала б клiкаць на помач. А можа, акно было расчынена i раней? Прызнацца, я не заўважыў... Цi бачыце, мне здаецца, яна ў рэшце рэшт па-сапраўднаму падлюбоньвалася да Боба. Па ўсiм вiдаць, што так. Пачатак паклалi яе iнтарэсы. Але ён быў гэткi непадобны да марожаных судакоў, якiя звычайна акружалi яе... Мне здаецца, што, калi яна пабачыла, што Боб бярэ верх цi што брат зрабiў спробу нанесцi ёй подлы ўдар у спiну, яна проста ашалела. I стрэлiла. На няшчасце, яна не ўмела цэлiцца. I патрапiла ў Боба, ды яшчэ ў самае сэрца... А што, калi нам заказаць яшчэ пляшачку? Яно ж зусiм лёгкае, гэта вiнцо. Вось так, прыяцель Жуль!

Калi я ўбачыў, як нейкi дзiвак стаў ламацца ў дзверы, каб яго ўпусцiлi, я змыўся, потым зноў вярнуўся, але ўсё было ўжо цiха. Я палiчыў за лепшае даць драпака. Потым мы з Люсiль сталi раiцца, што рабiць. Мы ўвесь час спадзявалiся, што Боб вернецца, цi што хоць даведаемся, што ён у бальнiцы. Урэшце я адправiўся да Жандро ў офiс. Вось адкуль я i ведаю, як выглядае стары. Хiба было б лепей, калi б з гэтага нiхто не пакарыстаўся?

Ён раскашэлiўся амаль адразу ж, так што я нават пашкадваў, што не запатрабаваў сто тысяч замест паўсотнi. Мярзотнiкi! Вы звалiлiся нам на галаву якраз у той момант, калi мы збiралiся змыцца. Пагадзiцеся, было б занадта па-дурному дапусцiцца да таго, каб нас накрылi.

Ваша здароўе, старына!

Яны ўсё ўладкавалi як нельга лепей для сябе. Я пачынаю ўжо трошкi звыкаць з гэтай думкай. Але мяне проста верне, калi я сустракаю на вулiцы iх выязны экiпаж, дзе на конях такая шыкоўная збруя, а возны з такой пыхай красуецца на козлах!..

– Гаспадар! Кавы нам, толькi не "Бальтазар".

Прыйшлося, аднак, выпiць менавiта бальтазараўскую, таму што iншай у доме проста не знайшлося.

– Якое паскудства!
– вылаяўся Дэдэ праз зубы. Адно шчасце, што можна зашыцца ў вёску.

– З Люсiль?

– Яна нiбыта не супраць. У нас ёсць пяцьдзесят тысяч, цi каля гэтага. Я заўсёды марыў адкрыць "бiстро" на беразе ракi, такое, да прыкладу, як гэта, i дзе клiенты будуць мае дружкi-таварышы. Але даволi цяжка знайсцi такую мясцiну, таму што трэба, каб яна была не дужа далёка ад iпадрома. Заўтра пашвэндаюся ў ваколiцах Мэзон-Лафiта. Якраз там я прыстроiў Люсiль.

Ён раптам збянтэжыўся i паспешлiва дадаў:

– Не думайце, аднак, што мы адразу ж зажывём як нявiнныя анёлачкi?!

* * *

Так прайшоў цэлы тыдзень. Кожнай ранiцы Мэгрэ па званку заходзiў у кабiнет камiсара i падаваў яму дзённы рапарт. Кожнай ранiцы Лё Брэ памыкаўся нешта сказаць, але так i не рашаўся, адварочваўся.

Яны не заводзiлi нiякiх iншых размоў, апрача службовых. Мэгрэ пасур'ёзнеў, рухi яго сталi больш спакойныя, хоць ён яшчэ i не атлусцеў. Ён нават перастаў усмiхацца i выдатна ўсведамляў, што быў жывым дакорам для Лё Брэ.

– Скажыце, даражэнькi...

Гэта было на пачатку мая.

– ...калi ў вас экзамены?

Экзамены па таму самаму прадмету, якi ён вывучаў у тую ноч, калi флейтыст убег у палiцэйскi камiсарыят, уварваўся ў жыццё Мэгрэ.

– На наступным тыднi.

– Мяркуеце здаць?

– Спадзяюся.

Адказваў Мэгрэ холадна, амаль суха.

– Гiшар казаў мне, што вы марылi паступiць у Вышукную.

– Марыў некалi.

– А цяпер?

– Не ведаю.

– Думаю, ваша месца якраз там, i хоць я вельмi цаню вас тут, аднак пастараюся памагчы вам у гэтай справе.