Сабака з залатым зубам

Фяўроння Захараўна (у трубку). Універмаг?.. Зіна, ты?.. (Плача.) Ой, не гавары! Такая бяда!.. Свякроўка… Ага, толькі што… Магла б жыць яшчэ ды жыць… Зінуля, я чаго званю? Можа, якая хусцінка ў вас завалялася на такі выпадак?.. Са срэбнымі блёсткамі пойдзе… Ага, забягу! І табе, Каранат, трэба нешта жалобнае апрануць. (Азіраецца, прыкмячае касцюм у крэсле.) Во касцюм! Якраз пад пахаванне! Адзень!

Маёр Козлікаў (ад касцюма, як ад агню). Гэта — не мой касцюм.

Фяўроння Захараўна. А чый?

Маёр Козлікаў. Не ведаю.

Фяўроння Захараўна (рашуча). Раз у нас, значыць, наш! Апранай!

Маёр Козлікаў неахвотна пераапранаецца. Касцюм сядзіць на ім як уліты. Фяўроння Захараўна хуценька набірае другі нумар.

Ізольда?! Я?! (Галосіць у трубку.) Свякроўка!.. Пяць хвілін назад… Сэрца ад жалю становіцца. Можа, у цябе ёсць таблеткі якія ці каплі?.. Не, я сама забягу.

Маёр Козлікаў (налівае ў шклянку самагонку). За ўпакой яе душы. (Выпівае.)

Фяўроння Захараўна (уражана). Каранат, ты сам не мог купіць такі касцюм. У цябе завялася палюбоўніца.

Маёр Козлікаў (іранічна). Кааператыўная.

Фяўроння Захараўна. Каранат, я ад цябе не чакала такой подласці. (Плача па-сапраўднаму.)

У дзверы моцна грукае нагой Лада. Маёр Козлікаў адчыняе.

Лада (з парога). Ма… Паплыла?

Фяўроння Захараўна (плаксіва). У нас, Лада, гора. Баба памерла. (Закрывае твар рукамі, плечы ўздрыгваюць.)

Лада. Ма, ты ж чакала яе смерці. Ты ж спяваць павінна. (Падыходзіць да Кацярыны Карпаўны, злёгку качаецца на нагах.) Ой, якая ж ёй лафа! Як я ёй зайздрошчу! Хай бы мяне пачакала. Я б з ёй — за кампанію!

Фяўроння Захараўна. Доча, так нельга гаварыць.

Лада. Усё, ма, можна. (Рэзка.) Продкі, ганіце пяць кускоў!

Маёр Козлікаў глядзіць на Фяўронню Захараўну, тая — на яго.

Што анямелі?

Маёр Козлікаў. Пакойніца ў хаце. Як не сорамна, мля?

Лада (ціха, але выразна). Мне сорамна?! (Паказвае пальцам сабе ў грудзі.) За што? Сорамна вам. Я б на вашым месцы згарэла з сораму. Вырадзілі дачку, а цяпер двое такіх ілбоў не могуць яе пракарміць.

Маёр Козлікаў. Мы — не мільянеры, каб раскідвацца сотнямі.

Фяўроння Захараўна. Лада, нашто табе столькі?

Лада. На кулон. Хачу залаты кулон!

Фяўроння Захараўна. У цябе ўжо ёсць залаты ланцужок. Дачка, мы не можам…

Лада. Не можаце, дык не трэба было раджаць мяне на гэты праціўны свет. А цяпер мне як быць? Ісці красці?.. А вы потым будзеце сваімі сабакамі лавіць родную дачку. Я думаю, чаго гэта мае продкі так улеглі ў сабакаводства?

Маёр Козлікаў (праз зубы). Замаўчы!

Лада (іранічна). Што-о?.. Вы сёння яшчэ не чулі майго голасу. Зараз я напомню! (Кудлаціць валасы, кладзецца на падлогу, б'е нагамі, крычыць.) Хціўцы!.. Здраднікі!.. Хачу залаты кулон!.. Памру!

Маёр Козлікаў і Фяўроння Захараўна мітусяцца каля Лады.

Маёр Козлікаў. Лада!

Фяўроння Захараўна. Доча!.. Зараз дадзім!.. Зараз…

Фяўроння Захараўна кідаецца да Кацярыны Карпаўны, абмацвае яе, ірве кофту. Лада спакваля супакойваецца, пачынае з цікавасцю сачыць за дзеяннямі маці.

(З істэрыкай адскоквае ад Кацярыны Карпаўны.) Людзі!.. Няма!.. Абманула!..

Маёр Козлікаў. Хто абмануў?.. Чаго няма?..

Фяўроння Захараўна. Грошай у старой няма.

Маёр Козлікаў. Во, мля, не можа быць.

Маёр Козлікаў і Фяўроння Захараўна тармосяць Кацярыну Карпаўну. Яна… войкае і ўстае. Фяўроння Захараўна моўчкі спаўзае на падлогу.

Кацярына Карпаўна. Дзе я? На тым свеце?

Маёр Козлікаў. Пакуль на гэтым, матка. Дзе грошы?

Кацярына Карпаўна. Якія грошы? А… Даруй, сынок… Божачкі, гэта ж я цябе забылася папярэдзіць. Во галава… Гэта ж я грошы на сваё пахаванне дзеду Язэпу аддала.

Маёр Козлікаў. Дзякуй, матка.

Фяўроння Захараўна (прыходзіць у сябе). Во, я так і думала: нездарма валацуга стары, злодзей гэты прыцёгся. Сабака яму? Унюхаў грошы і вымантажыў у старой.

Кацярына Карпаўна. Ён не браў. Я ледзь упрасіла.

Лада (ускліквае). Брава, баба! Здорава ты іх накалола!

З'яўляецца сяржант Дзюба.

Сяржант Дзюба. Таварыш маёр, надзвычайная сітуацыя! Старшыня Абцугайла вызвалены, але сваім ходам не можа рухацца. Дазвольце ўзяць машыну!

Маёр Козлікаў. Потым. Сяржант, дастаў зараз жа сюды дзеда Язэпа. Жывога ці мёртвага, мля!

Сяржант Дзюба. Ёсць! (Пакідае пакой.)

Лада. Можа, я не валаку, чаму баба павінна абавязкова аддаць канцы. Хай пажыве яшчэ. Што яна бачыла? У вёсцы, як крот, акапалася са свіннямі, курамі. У нас — таксама: і за няньку, і за лыжкамыйку, і за прыбіральшчыцу. Не, не дуба даваць трэба бабе, а пажыць, як сапраўднай «гёрл»: на курорт з'ездзіць, у кабак схадзіць, на відзікі. Магу арганізаваць, мазе?