Сабака з залатым зубам

Дзея другая

Абстаноўка тая ж. У пакоі — Кацярына Карпаўна, маёр Козлікаў і людзі з пахавальнага бюро. Пасярод пакоя — труна.

Маёр Козлікаў (паказвае на труну). Што гэта такое?

Чалавек у чорным. Труна.

Маёр Козлікаў. Я сам бачу, што труна. Для каго?

Чалавек у чорным. Для… (Глядзіць у паперку.) Для маёра Караната Каранатавіча Козлікава.

Маёр Козлікаў (разгублена). Але ж я не заказваў.

Чалавек у чорным. Вам і не трэба заказваць. Даволі таго, што сёння раніцою ў загсе выпісана даведка аб тым, што маёр Козлікаў памёр. Усе астатнія клопаты па яго пахаванні ўзяло на сябе наша кааператыўнае бюро.

Маёр Козлікаў (аглядае труну). Мля, якраз на мяне.

Чалавек у чорным (з гонарам). У нас на кожнага кліента сабраны дадзеныя яшчэ пры жыцці. Неўзабаве вам пададуць касцюм, тапачкі, вянкі. Прабіваецца месца на могілках, ля былога загадчыка гандлёвай базы Хапуковіча.

Маёр Козлікаў. Дазвольце спытаць, а чаму ля Хапуковіча?

Чалавек у чорным. Па-першае, нам стала вядома, што маёр Козлікаў і Хапуковіч былі закадычнымі сябрамі. Па-другое, мы заўсёды стараемся класці работнікаў міліцыі побач з работнікамі гандлю. Так сказаць, родныя душы.

Маёр Козлікаў. Ля Хапуковіча, гэтага злодзея, не хачу ляжаць.

Чалавек у чорным. Паверце мне: пакойнікам усё роўна. І пры чым тут вы?

Маёр Козлікаў. А пры тым, што маёр Козлікаў — перад вамі. Я — жывы.

Чалавек у чорным. Прабачце, у вас ёсць дакумент, што вы — жывы?

Маёр Козлікаў (шарыць па кішэнях, потым схамянаецца, крычыць). Які яшчэ дакумент, мля?.. Вы што, аслеплі? Не бачыце мяне?..

Чалавек у чорным (спакойна). Значыць, няма. А вось у нас ёсць даведка аб тым, што маёр Козлікаў — памёр. (Паказвае паперу.) І мы пахаваем яго!

Маёр Козлікаў (выхоплівае пісталет, крычыць не сваім голасам). Во-он!.. Перастраляю, як сабак!

Людзі з пахавальнага бюро кідаюцца да дзвярэй.

З труной, мля, вон!

Людзі з пахавальнага бюро вяртаюцца, мітусяцца ля труны, нялоўка падымаюць яе. Ніяк не могуць трапіць у дзверы. Труна выкоўзваецца з рук. Кацярына Карпаўна, якая нерухома ляжала на дыване, падымаецца, кавыляе да маёра Козлікава і падае яму ў ногі.

Кацярына Карпаўна (стогне). Каранат… Сынок…

Маёр Козлікаў. Табе, матка, чаго?

Кацярына Карпаўна. Па-а-міра-а-ю…

Маёр Козлікаў. Ну і памірай сабе на здароўе.

Кацярына Карпаўна. Труну пакінь. Як жа без труны?..

Маёр Козлікаў (людзям з пахавальнага бюро). Адставіць!

Чалавек у чорным няўцямна пераглядваецца са сваім напарнікам, не ведаючы, што рабіць. Маёр Козлікаў шыпіць.

Пастаўце труну і ўбірайцеся, мля, к чарцям!

Людзі з пахавальнага бюро ставяць труну і подбегам, на дыбачках, пакідаюць пакой.

(Услед.) Ідыёты!

Кацярына Карпаўна (маёру Козлікаву). Дзякуй, сынок, за труну! Харошая, прасторная…

Маёр Козлікаў (адпускаецца). Ну што ты, матка, мне для цябе нічога не шкада.

Кацярына Карпаўна. Можна, я памалюся напаследак?

Маёр Козлікаў. Маліся. Не зацягвай толькі.

Кацярына Карпаўна. Не, я самую драбязочку.

Кацярына Карпаўна тупае ў кут, становіцца на калені і пачынае прычытаць, а маёр Козлікаў прыступае да выпіўкі.

Ой, Божа ж мой, Божа, за што ж Ты мяне пакараў — усю сіланьку забраў? Да я ж свой век гаравала, да я ж век старалася і будавалася, а цяпер уся мая сіланька прапала — дымам пайшла… Ды дзе ж мне прытуліцца, ды дзе ж мне нагрэцца, бо чужая хатка такая, як свякроўка ліхая. І чужая печ халодная. Ох, долечка мая непагодная!

Маёр Козлікаў (падыходзіць да Кацярыны Карпаўны). Матка, ты гэтымі сваімі малітвамі толькі душу мне вярэдзіш. (Падымае яе, праводзіць да пасцелі.) Ляж во і думай, што табе трэба зрабіць.

Кацярына Карпаўна паслухмяна ўкладваецца на канапу, адварочваецца да сцяны. У пакой заглядвае Фяўроння Захараўна.

Фяўроння Захараўна (маёру Козлікаву). Сабачка наш заснуў. Такі міленькі. Лапкі пад галаву. Роцік раскрыў і залаты зуб выставіў. Ідзі палю… (Раптам заўважае труну, крычыць.) А-а-а-а!.. (Спаўзае на зямлю, траціць прытомнасць.)

Маёр Козлікаў (кідаецца да Фяўронні Захараўны, трасе яе, б'е па шчоках). Фяўроння?.. Фяўроння?! Фяўронюшка…

Фяўроння Захараўна (расплюшчвае вочы, слабым голасам). А-а?.. (Паказвае на труну.)

Маёр Козлікаў. Гэта — для маткі. Для маткі труна!

Фяўроння Захараўна. Млосна… Прыбяры з вачэй.

Маёр Козлікаў. А, умомант. (Адстаўляе труну да сцяны, накрывае настольнікам.)

Фяўроння Захараўна. Дай мне вады!

Маёр Козлікаў заместа вады падае ў шклянцы самагонку. Фяўроння Захараўна робіць некалькі глыткоў, плюецца.

Я ў цябе прасіла вады, а не самагонкі. Ты разумееш, што такое вада?

Маёр Козлікаў. Прабач, вады дык вады. (Падае Фяўронні Захараўне ваду.)

Фяўроння Захараўна (п'е, крыху супакойваецца). Як старая?