Глзадне серле дньясы

Глзад Бйрмованы мин т д кызыклы шхес дияр идем. Беренче карашка ул бернинди авырлыклар алдында да югалып калмаучы, р каршылыкны «» дигнче атлап уза алырдай батыр холыклы кеше булып тоела. Сзг кесг керми, нинди ген очракта да телс кемне телсез калдырырлык аваплар таба. Икенче яктан караса, гомер буе язучылар-шагыйрьлр арасында яшп-эшлп, дбият дньясында кайнаса да, лл шунда кайнаганга крме – иатында тыйнак калып, язган срлре белн ччрп чыгарга тартынып-кыенсынып яшче шагыйр ул. Монысы яншсендге башка язучыларны зуррак крдн, иатларын олылаудан килдер, крсе.

Глзад Казан длт университетыны журналистика блеген тмамлаган. дбият белн журналистика бер-берсен тгл к булмаса да, рвакыт янш бара. инде кел дигне Глзаднеке кебек шигърият белн млдерм тулы булса, иатны бу ике лксе бтенлй к игезкк верел. «Казан утлары» журналында Глзадне ткен калме белн язылган эчтлекле мкал-рецензиялр д чыга тора, кайчагында мавыктыргыч гыйбртле хикялр д дньяга кил. Шул ук вакытта йрк треннн ташыган и кадерле хислр шигырь юллары булып тезел. Татарстан Язучылар берлеге м «Татнефть»не Саид Слйманова исемендге премиясене кызыксындыру блген, Татарстанны атказанган мдният хезмткре исемен лаек булу леге иади хезмтлрне нтисе.

Кулыгызда шигырь тгел, йрк –Саксыз кагылмагыз аарга, –

дип яза ул н зе д.

Глзад шигырь аша яшешне асыл мгънсен эзли, з тормышын кат-кат из илк аша ткр, борчыла, уйлана, нтилр ясый. Лкин шул ук вакытта ткннрен кенми д, хаталарын килчк чен сабак дип кабул ит:

Абындым да… тагын алга киттем.Ялгышлардан, ахры, кч алдым!

Китап «Ил кадерен белер илсез калган» циклы белн ачыла. Автор аны тисен багышлап язса да, анда ил язмышы, туган ир, туган нигез язмышы, ткннрне иск алу белн беррттн, килчк турында борчылып уйлану ята.

Яши-яши ясаган нтилре Глзадне дин юлына алып кил, хакыйкатьне ул шунда таба м кыен чакта ярдм сорап бер Аллаыга гына ялвара башлый:

зене сйгннрг Синрчак рхмт-рхимле.Синнн ген ярдм сорыйм,Тибрм читк мине!

Шул ук вакытта Глзад дньядан аерылган хыялый фанат та тгел. Адм баласыны ир йзенд бер гнасыз-ялгышсыз яши алмавын да яхшы алый, шигырьлренд з-зен ген тгел, гомумн, барлык кешелрне акларга-кичерерг омтыла:

Яшешне, йе, з кануны,йтми днья кая барасын…ткн кеше бармы ялгышларсызЯш белн лем арасын?

Шагыйрне мхббт шигырьлре келг тирн уелып кер. Аларда ккк ашкан хыялый ярату тгел, рнеп торган яралы, сыкраулы, молы-сагынулы хислр. Лирик герой хислрен акылга буйсындырырга тели, аларны флсфи фикер среше белн чикли. Лкин мхббт барыбер стен чыга. Юкса калме (лл хуасын да тыламыйчамы?) мондый юллар тезмс иде:

А, бу йрк, бу йрк…(Бу йрк – сер йрк!)Азмы янды, ник со аааман да яну кирк?

Шигырьд – ул нинди ген эчтлект булмасын, шагыйрьне эчке дньясы, кел халте чагыла. Алай гына да тгел, зене лирик «мин»е аша шагыйрь зен килер язмышын да юрап куя. Тик Глзад монысына ук ышанып та бетми. Чнки аны язмышы кклрд юралган, язылган икн инде. н бит, «Язмыш» дигн шигыренд ул:

Калм яза, кгазь тз, дилр,Бнд юрар, ткъдир, й, клр… –

дип, шул фикерен раслый.

Лкин, бер к вакытта з-зен каршы килеп, рслн, язылганны згртерг д омтыла. Югыйс ниг кирк бу яш, иат утында яну:

згртерг телп, ме талпындым,«Минем язмыш мондый булалмый!» –

ди ул.

мма шагыйр, берара тынычланып, ткъдирен буйсына да, салмакланып кала, бер нрсг исе китмгндй талгын халтк кч:

Шатлыгына – шиклнел.(Миамы бу шатлык кил?!)Кайгысына кнегел –Беренчесе бит тгел л!

Дресен йткнд, мондый халтк кчеп алу – табигый д. Адм баласына, шагыйрг, аны ташып торган хислрен беркадр ял да, гамллрен аек акыл белн бялп, алга омтылу чен кч туплап алырга да кирктер. Аннары кабат иат – шиклнеп т, метлнеп т, ышанып та калмене йрк каныа манчып, ак кгазе иел:

Язылып бетмгн шигырьлр…ан р киркме сезлрг?Алаучы булырмы сезлрнеМинем кк бгыре зелеп?

Яки:

шулай да йгерер идемЧыклар тшкн лннрдн,Яшьлекне яшел клмгенКияр булсам берр кнг…

Кыскасы, Глзад Бйрмованы бу китабы шигърият сючелрне киштсенд лаеклы урынын табар, ислрен тшкн саен, кабат-кабат ачып укылыр дип ышанам мин.

Фйрз Мслимова,шагыйр, Татарстанны атказанган мдният хезмткре

Яшешне аны з кануны

Ил кадерен белер илсез калган

тием м туган авылыма багышлыйм

I

Татар авылыны тамыры корый,Гореф-гадтлре югала.Яа буын!Ниг битараф сез барчасына – сездн со ирд ни кала?Оптимизация, имеш, глобальлш –Сзлре к ят бит безлрг.Миллт булып ирд яшим дис,з юлыны кирк эзлрг.Туры сзен йт белсен икнТрлрг гади халык та.Имананы тартып алалмаслар –Иман сатма олигархка!Бер кап чйг, онга м ярмагаАлдадылар вл халыкны.Кибет киштлрен бушаттылар,Алып атып бя-ярлыкны.Кайгыртучан ата булып шулайУйнадылар хаким-трлр.«ир – халыкка!» шигарен д нКире яктан хзер эллр.Инвесторлар, ти, каты куллы,Сезне ише ген тгеллр.Сез халыкка диеп тырышкансыз,Алар исКес ягын каера беллр.Татар булса икн инвесторы,Урыс, дилр, Мск токымы.Кабатлана икн ирд тарих –Алпавытлар торып утырды.Мскдге хуаларга нигСине авылыны тарихы?Корал белн тгел, акча белнБуйсындырды алар халыкны.

II

Днья шулай татлысыннан бигркАчыларын кбрк ашата.Падиша та ясый, мхбс-кол да,Зинданнарга салып таптата.…Ул елны да кннр матур кил,Ккрп с ашлык-игеннр.Иген генме со! Муллык м бркт –Уышлардан башлар йлнер!Бизмн-лчлрне кйлгнд,Онытылыпмы лл ткнсе,Бер уч ашлык иткн сине башка –Трм кошы булып киткнсе.Бер сенгнд мул уышка,Бер донос язган тн буе:Симнг, имеш, бик аз калган,Ни ччрбез, диеп, бу елны?..Илд сугыш бара. Аны леЯше итми, бераз кечерк…Донос язар чен яшь киркми,ит икн бары кнчелек.Картлыгында ул да михнт крде,Кил за – кпме илерм.Бакыйлыкта очрашсагыз, ти,тенеп сорыйм, зинар, кул бирм!Юк, юк, ти, дрес йтмим бугай,Кичер алса кичер, вакландым.Тигезлде днья ммсен д,Сине исем кптн акланды. бит мине «сиа охшаган» дилр,Туры сзле, ялган-риясыз…Гадел булу сине мхбс итс, мин калдым нигез-оясыз.…Бер тш сйлим ле, ти, сиа:Яна икн нигез-курабыз!..Беркем килми ярдм итешерг,Тик икебез генБер-беребезг карап торабыз.Арлы-бирле чабам, оран салам:«Эчегезд юктыр аныгыз!»…Озак тормый яман хбр килде:«егезне степ атыгыз!»Инвесторга, имеш, тзек авыл кирк –Чп-чарларсыз, ватык-имерексез.Шагалилр табылыр р заманда,з туганы булса игелексез.

III

«Туган якны иллре д назлы…»лл зем йттем, лл ишеттем.Басып торам урам уртасында,Кагарга, дип, кайсы ишекне.з телемд гр слам бирсм,Нинди телд булыр авабы?Оныклары инде танымаслар,Таныганнар – кая алары?Чит кавемнр хуа булып йриТатар авылыны тренд.рмн д бар, дилр, збк, таигы да,Чегне д хтта крен.Киереп ачып читн-капкаларны,Мал кумыйлар хзер ктг.Шр дис шр тгел зе,Авыл дис – бара бетг.йге матурлыкка хозурланып,Кармак салып елга-кллрдУтырулар бген чиклнелгн,р рхтк кирк тлрг.И табигать!Алла биргн байлык –Суы-ире, урман-кырлары.злштерер чен сине адмНинди хилафлыклар кылмады!Буе итс ккне катларына,Хуа булыр иде анда да.ылы, яктылыгы, нуры ченСалым салыр идеКояшына, хтта Айга да!