Nauka Holenderskiego przez Literatur?: Analiza i T?umaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej

Ge zult inzien, lezer, met iemand te doen te hebben, die weet wat er in de wereld omgaat. (Zrozumiesz, czytelniku, ze masz do czynienia z kims, kto wie, co sie dzieje na swiecie; ge zult inzien – zrozumiesz, lezer – czytelniku, met iemand te doen te hebben – ze masz do czynienia z kims, die weet wat er in de wereld omgaat – kto wie, co sie dzieje na swiecie).

Ik liet me dus door Frits dat fraaie stuk van den laatsten avend voorleggen, en ik vond heel spoedig den regel die Betsy's broodje verkruimeld had. (Kazalem wiec Fritsowi przedlozyc mi ten piekny utwor z poprzedniego wieczoru i szybko znalazlem wers, ktory sprawil, ze Betsy pokruszyla swoja kanapke; ik liet me dus door Frits – kazalem wiec Fritsowi, dat fraaie stuk van den laatsten avend voorleggen – przedlozyc mi ten piekny utwor z poprzedniego wieczoru, en ik vond heel spoedig – i szybko znalazlem, den regel die Betsy's broodje verkruimeld had – wers, ktory sprawil, ze Betsy pokruszyla swoja kanapke).

Er wordt daar gesproken van een kind dat aan de borst van de moeder ligt – dit kan er door – maar: ‘dat ter-nauwer-nood aan den moederlyken schoot onttogen is’ zie, dit vond ik niet goed – om daarover te spreken, meen ik – en myn vrouw ook niet. (Mowa tam o dziecku, ktore lezy przy piersi matki – to jest do zaakceptowania – ale: ‘ze ledwie odlaczone od lona matki’ widzisz, to mi sie nie podobalo – zeby o tym mowic, mysle – i mojej zonie tez nie; er wordt daar gesproken – mowa tam, van een kind dat aan de borst van de moeder ligt – o dziecku, ktore lezy przy piersi matki, dit kan er door – to jest do zaakceptowania, maar: ‘dat ter-nauwer-nood aan den moederlyken schoot onttogen is’ – ale: ‘ze ledwie odlaczone od lona matki’, zie, dit vond ik niet goed – widzisz, to mi sie nie podobalo, om daarover te spreken, meen ik – zeby o tym mowic, mysle, en myn vrouw ook niet – i mojej zonie tez nie).

Marie is dertien jaar. (Marie ma trzynascie lat; Marie – Marie, is – ma, dertien jaar – trzynascie lat).

Van kool of ooievaars wordt by ons aan huis niet gesproken, ook niet van den Volewyk, maar zoo de zaken by den naam te noemen, vind ik onbehoorlyk, omdat ik zoo op zedelykheid gesteld ben. (O kapuscie czy bocianach sie u nas w domu nie mowi, takze nie o Volewyk, ale nazywac rzeczy po imieniu uwazam za niestosowne, poniewaz jestem tak przywiazany do moralnosci; van kool of ooievaars wordt by ons aan huis niet gesproken – o kapuscie czy bocianach sie u nas w domu nie mowi, ook niet van den Volewyk – takze nie o Volewyk, maar zoo de zaken by den naam te noemen – ale nazywac rzeczy po imieniu, vind ik onbehoorlyk – uwazam za niestosowne, omdat ik zoo op zedelykheid gesteld ben – poniewaz jestem tak przywiazany do moralnosci).

Ik deed Frits, die dat ding nu eenmaal ‘uitwendig wist’ zooals Stern dit noemt, beloven dat hy 't nooit weer opzeggen zou – althans niet voor hy lid van Doctrina wezen zal, omdat daar geen jonge meisjes komen – en toen borg ik het in myn lessenaar, het vers meen ik. (Kazalem Fritsowi, ktory znal ten utwor na pamiec, jak to nazywa Stern, obiecac, ze nigdy wiecej go nie powtorzy – przynajmniej nie zanim nie zostanie czlonkiem Doctrina, poniewaz tam nie ma mlodych dziewczat – i wtedy schowalem to w moim biurku, mam na mysli ten wiersz; ik deed Frits – kazalem Fritsowi, die dat ding nu eenmaal ‘uitwendig wist’ – ktory znal ten utwor na pamiec, zooals Stern dit noemt – jak to nazywa Stern, beloven dat hy 't nooit weer opzeggen zou – obiecac, ze nigdy wiecej go nie powtorzy, althans niet voor hy lid van Doctrina wezen zal – przynajmniej nie zanim nie zostanie czlonkiem Doctrina, omdat daar geen jonge meisjes komen – poniewaz tam nie ma mlodych dziewczat, en toen borg ik het in myn lessenaar – i wtedy schowalem to w moim biurku, het vers meen ik – mam na mysli ten wiersz).

Maar ik moest weten of er niet meer in dat pak was, dat aanstoot geven kon. (Ale musialem wiedziec, czy w tej paczce nie ma wiecej rzeczy, ktore moga obrazac; maar ik moest weten – ale musialem wiedziec, of er niet meer in dat pak was – czy w tej paczce nie ma wiecej rzeczy, dat aanstoot geven kon – ktore moga obrazac).

Daar ging ik aan 't zoeken en bladeren. (Zaczalem wiec szukac i przegladac; daar ging ik – zaczalem, aan 't zoeken en bladeren – szukac i przegladac).

Alles lezen kon ik niet, want ik vond er talen in, die ik niet verstond, maar zie, daar viel myn oog op een bundel: ‘Verslag over de Koffikultuur in de Residentie Menado.’ (Nie moglem przeczytac wszystkiego, poniewaz znalazlem jezyki, ktorych nie rozumialem, ale zobacz, tam moj wzrok padl na pakiet: ‘Raport o uprawie kawy w rezydencji Menado’; alles lezen kon ik niet – nie moglem przeczytac wszystkiego, want ik vond er talen in – poniewaz znalazlem jezyki, die ik niet verstond – ktorych nie rozumialem, maar zie – ale zobacz, daar viel myn oog op een bundel – tam moj wzrok padl na pakiet, Verslag over de Koffikultuur in de Residentie Menado – ‘Raport o uprawie kawy w rezydencji Menado’).

Myn hart sprong op, omdat ik makelaar in koffi ben – Lauriergracht, No 37 – en Menado is een goed merk. (Moje serce zabilo szybciej, poniewaz jestem maklerem kawowym – Lauriergracht 37 – a Menado to dobra marka; myn hart sprong op – moje serce zabilo szybciej, omdat ik makelaar in koffi ben – poniewaz jestem maklerem kawowym, Lauriergracht, No 37 – Lauriergracht 37, en Menado is een goed merk – a Menado to dobra marka).

Dus die Sjaalman, die zulke onzedelyke verzen maakte, had ook in koffi gewerkt. (Wiec ten Sjaalman, ktory pisal takie niemoralne wiersze, pracowal rowniez w branzy kawowej; dus die Sjaalman – wiec ten Sjaalman, die zulke onzedelyke verzen maakte – ktory pisal takie niemoralne wiersze, had ook in koffi gewerkt – pracowal rowniez w branzy kawowej).

Ik zag nu 't pak met een heel ander oog aan, en vond er stukken in, die ik wel niet alle begreep, maar die werkelyk kennis van zaken aantoonden. (Spojrzalem teraz na paczke zupelnie inaczej i znalazlem w niej rzeczy, ktorych nie wszystkie rozumialem, ale ktore naprawde swiadczyly o znajomosci tematu; ik zag nu 't pak met een heel ander oog aan – spojrzalem teraz na paczke zupelnie inaczej, en vond er stukken in – i znalazlem w niej rzeczy, die ik wel niet alle begreep – ktorych nie wszystkie rozumialem, maar die werkelyk kennis van zaken aantoonden – ale ktore naprawde swiadczyly o znajomosci tematu).

Er waren staten, opgaven, berekeningen met cyfers, waaraan geen rym te bekennen was, en alles was met zulk een zorg en nauwkeurigheid bewerkt, dat ik, ronduit gezegd – want ik houd van de waarheid – op het denkbeeld kwam dat die Sjaalman, als de derde klerk eens uitviel – wat gebeuren kan, daar hy oud en stuntelig wordt – heel goed diens plaats zou kunnen innemen. (Byly tam stany, wykazy, obliczenia z cyframi, w ktorych nie bylo ani grama rymu, a wszystko bylo opracowane z taka starannoscia i dokladnoscia, ze, szczerze mowiac – poniewaz kocham prawde – wpadlem na pomysl, ze ten Sjaalman, gdyby trzeci urzednik kiedys wypadl – co moze sie zdarzyc, poniewaz starzeje sie i staje sie niezreczny – moglby bardzo dobrze zajac jego miejsce; er waren staten – byly tam stany, opgaven – wykazy, berekeningen met cyfers – obliczenia z cyframi, waaraan geen rym te bekennen was – w ktorych nie bylo ani grama rymu, en alles was met zulk een zorg en nauwkeurigheid bewerkt – a wszystko bylo opracowane z taka starannoscia i dokladnoscia, dat ik, ronduit gezegd – ze, szczerze mowiac, want ik houd van de waarheid – poniewaz kocham prawde, op het denkbeeld kwam dat die Sjaalman – wpadlem na pomysl, ze ten Sjaalman, als de derde klerk eens uitviel – gdyby trzeci urzednik kiedys wypadl, wat gebeuren kan – co moze sie zdarzyc, daar hy oud en stuntelig wordt – poniewaz starzeje sie i staje sie niezreczny, heel goed diens plaats zou kunnen innemen – moglby bardzo dobrze zajac jego miejsce).

Het spreekt vanzelf dat ik eerst informatien nemen zou naar eerlykheid, geloof en fatsoen, want ik neem niemand op 't kantoor, voor ik daarvan zeker ben. (Oczywiscie najpierw zebralbym informacje na temat uczciwosci, wiary i przyzwoitosci, poniewaz nikogo nie zatrudniam, zanim nie bede tego pewny; het spreekt vanzelf dat ik eerst informatien nemen zou – oczywiscie najpierw zebralbym informacje, naar eerlykheid, geloof en fatsoen – na temat uczciwosci, wiary i przyzwoitosci, want ik neem niemand op 't kantoor – poniewaz nikogo nie zatrudniam, voor ik daarvan zeker ben – zanim nie bede tego pewny).

Dit is een vast principe van me. (To moja stala zasada; dit is een vast principe van me – to moja stala zasada).

Gy hebt het gezien uit myn brief aan Ludwig Stern. (Widzieliscie to z mojego listu do Ludwiga Sterna; gy hebt het gezien – widzieliscie to, uit myn brief – z mojego listu, aan Ludwig Stern – do Ludwiga Sterna).

Ik wilde voor Frits niet weten dat ik eenig belang begon te stellen in den inhoud van dat pak, en stuurde hem daarom weg. (Nie chcialem, zeby Frits wiedzial, ze zaczynam sie interesowac zawartoscia tej paczki, wiec go odeslalem; ik wilde voor Frits niet weten – nie chcialem, zeby Frits wiedzial, dat ik eenig belang begon te stellen – ze zaczynam sie interesowac, in den inhoud van dat pak – zawartoscia tej paczki, en stuurde hem daarom weg – wiec go odeslalem).