Олох о?о оонньуута буолбатах

Нарыйа дьгэтигэр хардарбакка, улаа диэки хайыан, оронугар трллнэн трллэн, утуйардыы ооунна. Т да сблээбэтэх курдук тутуннар, дьиэтигэр Айыына баарыттан бхтк сананан, халтаата ыараан, хараа сабыллан барда.

V

Блэк тула кэккэлии ммт лагласпыт хатынар, кэрии тииттэр араас солко таастарын кэтэн нанаспыттар. К срн тыал кинилэри оргууй бигиирдии хамсатар. Т да ардахтаах силбик кннэр турдаллар, кмс дуйунан оонньоон, айыла саамай т кэмэ ммт.

Нарыйа бадарааны тумнан, балачча ууннук хааман, дьиэтигэр кэллэ. Дермантин брннээх аанын аста, трппттэрэ тгрк остуолларыгар утарыта олорон чэйдии олороллор эбит.

– Хайа, тоойуом, бгн хайаан эрдэлээн кэлли? Командировкаа ыыппатылар дуо? – ийэтэ кыыа эрдэ кэлбититтэн рэн, мичээрдии крстэ.

– Суох, массыынабыт алдьанан кыайан барбатыбыт. Ооулуннаына эбиэттэн киээ барарбыт буолуо, – Нарыйа кэпсиирин быыыгар остуолга олордо. Оо эрдэиттэн сблр сайыны санатар дьэдьэн ойуулаах кыракый тэриэлкэтигэр рл кутуллубут соркуойдаммыт эти ийэтэ уунан биэрбитин иннигэр уурунна.

– Ханна туох наадаа бардыгыт? – итии аы ааан толору сирэйэ эбии кытарбыт аата Василий Семенович ыйытар.

– Тлээххэ тиийэ хаыаппытын сырдата, сурутууну тэрийэ барыахтаахпыт эрээри, оччо ыраах тиийбэппит быыылаах. Саатар Танданан, Тиит-Арыынан сылдьыбыт кии.

– Хойутаабыккыт, – аата тллэн туран кухоннай рдгэр сытар улуустааы «Мр саарата» хаыаты ылан хоугар ааста.

– Ийээ, Айыына эрийэ сылдьыбата дуо? – кыыс ийэтин диэки ыйытардыы крд.

– Суох, ким да эрийбэтэ. Григорийы кэлбэтэ дии, – Дария Иннокентьевна кыыын сирэйин-хараын мыыыр.

– Кэлбэтин дааны. Ким да кинини кэтэспэт, – Нарыйа сирэйэ тыйыыра тэр.

– Антах биир сыл олорбуккун буолбат дуо? Уонна хайдах итинник саараын? Кэллэинэ да кэлэр буоллаа. Кэлбит киини бука эн да буоллар рбэти буолуо, – ийэтэ сэмэлиирдии крр.

– Чэ, ийээ, бттбт. Кэргэн тахсар санаа суох.

– Нарыйа, массыына кэллэ быыылаах. Массыына тохтуур тыаа иилиннэ, – аатын с саата саалаттан ииллибитигэр кыыс, остуолуттан ойон туран кириэилээ бырахпыт тирии сонун, суумкатын харбаат, таырдьа ыстанна.

– Дьэ, итинник. Киини кытта сгн кэпсэппэт. Сблээбэт эрээри тугу гынаары бииргэ олорбутай? Тлпннэн кэпсэппэт. Биир сыл олорбут да, саатар ыарахан буолбатах. Сааа ыраатта, – Дария ботугуруурун быыыгар иитин хомуйа сырытта.

Нарыйа, УАЗ кэнники олбоор олороот, аргыстарын кытта к-дьаа кэпсэппэккэ, массыына инэл-танал тэригэр бигэнэн, утуйардыы оостон быар куустан тиэрэ тэн олордо. Ийэтэ быйыл сайыны быа Григорийынан иирдэ. От лэтин саана, ийэлэрэ эрэ баарыгар кэлэн барбыт этэ. «Срдээх чгэй, номоон баайы уол. Саарчы крн сахаа кырасыабай кии. рээ суоа туох буолуой? Кылаабынайа, кии быыытынан чгэй буоллаына сп. Бииргэ кыстаан баран, тоо сураа-садьыга суох стэин? Кн билсэ кэлиэх буолбута», – диэн кэпсээннээх тоуйбута. Аата: «Хата, кн сыа сииикпит», – диэбитэ. Ктэллэр быыылаах. Туох да буолбатаын курдук, кии кыыйыах, эрийэр буоллаа . Тбэстэинэ, ийэтэ кэпсэтэр быыылаах. Ийэтэ эрэйдээх билбэт, дьи сирэйин билэрэ буоллар, атыннык саарыа этэ. Ону нммт кии курдук, барытын хайдах кэпсии сылдьыаай? Трппттэрэ билбэттэр. Убайдара «табыллыбатаын» сэрэйэллэр быыылаах. «Боруобалаан кэлэн крдн эрэ», – дээн эрэллэрэ. Мин дьоммор кэпсээбэтэхпин билэн нааалаан эрэр. Ол эрээри кэлиэ суоа, кини да буоллар иигэр дьаарханан эрдээ. Нарыйа барытын ыраас илиистэн саалаан, кттэн учууталлыырын тохтотон, улуус хаыатыгар корреспонденынан киирбитин кэмсиммэт. лэлииргэ интэриэинэй. Учууталлыырын сирбэт этэ да, хайдах эрэ оскуолаа киириэн баарбатаа, эбиитин улуус киинигэр миэстэ суоа. Тыаа барыан эмиэ тардыммыта.

Айыыналаах Сергей Николаевич уруккуларын курдук оскуолаларыгар лэ гэр сылдьаллар. Онтон Марина быйыл бэйэтин нэилиэгин оскуолатыгар лэлии хаалбыт. Айыына этэринэн, оскуолатааы табаарыынаан бэртиилэр эрээри, Сергей Николаевич ыырара эбитэ буоллар рнэн тннм этэ диир . «Таптаабат киини хайыахпыный, кспнэн таптаппат буоллаым. Мин да тапталым туугар охсуа сатаатым да, кыайбатым», – диэбит. Кырдьыга да, оннук быыылаах. «Тапталы кии булбат, таптал бэйэтэ булар» диэн с хооонугар этэллэрэ оруннаах быыылаах. Кини оскуолаа, университекка биир да уоллуун доордоспотоо. рэин бтэрэр сылыгар «кэргэн тахсыбатым, доордоор уолум да суох, кырдьа барбыт кыыс дьылатын хатылыыр буоллум» диэн санааа кэлбитэ. Кыргыттара: «Дэриэбинээ тиийээт да, нэилиэк олоор актыыбынайдык кыттан, сытыыгын-хотуугун киллэрэн сырыт. Билии курдук уолаттары сирэ-тала сылдьыма. Бастакы сылбытыгар хайаан да бары кэргэн тахсыахтаахпыт», – диэн сорук туруоран ркнэспиттэрэ. Ол тмгэ – кии сирэйин-хараын таба крбт кыбыстыытыгар киирдэ. «Кии моонньугар иилистэ сылдьан баран тттр эргийдэинэ, сиргидэи сир сирэйдиэм, аатын-суолун ыытыам. Миэхэ сылы быа эриллэнээн сылдьыбытын кии барыта билиээ. Онон ханна да куоттарыам суоа», – диэн Григорий улууска тыл бн тараппыт. Олус да куаан киини кытта сибээстэспит эбит. «Хайаан да тиийэн эн дьаабыламмыккын дьоо-сэргээ тириэрдиэим. Убайдаргынан куттаама. Бастаан эринэн иирбит боростотуукка балтыларын крдннэр», – диэн тыллаах. Билии-сайдыы сыстыбатах киитэ буолара тылыттан-ттэн да кстр. Соторутааыта эрийэн: «Сергей Николаевиы икки эдэр учуутал кыргыттары кытта эрийсэ сылдьар. Мариналаах эиги умнуллубуккут ыраатта. Онон кттт тиийдэхпинэ араас буолбаккын», – диэн сааммыта. Дьиинэн, Сергей Николаевич кинини да, Маринаны да кытта сибээи тутуспат. лэтинэн эрэ лйэ сырыттаа. Биирдэ эмэ кинини саныыра буолуо дуо? Саныыра буоллар, саатар биирдэ эмэ Айыынаттан ыйыталаыа эбэтэр тлпнн этэ. Григорий саа эрийиэ суоа этэ дуо?

Эмискэ массыыналара нэксиэлээх суолга инэл-танал барбытыгар пассажирдар э-аллара тэн ыллылар. Нарыйа санаатын ситимэ быстан хаалла. Тыылланаамахтаан, бэл, дьааыйан ылла.

– Хайа, Нарыйа, туох санаатыгар-оноотугар киирэн тылгыттан матты? Биигини кытта кэпсэтимээри утуйбута буолан ыллы дуу? – кыыстан икки хас сыл аа солбуйар редактордара иннигэр олорон хараын араастаан чыпчылыната-чыпчылыната ыйытта.

– Бт эрэ. Николай эмиэ э тилиннэ, – Нарыйа эрэдээктэрин кхсгэ охсон «тап» гыннарда.

– Нарыйа, эйигиттэн биири ыйытыахпын баарбытым ыраатта эрээри, тооостоох тгэн тбэспэккэ ыйыппакка сылдьыбытым, – биир идэлэээ, корреспондент Сэмэн клэн мчн-мчн ыйытар.

– Сэмэн, тугу ыйытаары гынаргын сэрэйэбин.

– Атын улуус уолугар кэргэн тахсан эрэр, сс уол кэлэ сылдьыбыт диэбиттэрэ.

– Баар, тахсыллыа дааны, онно туох баарый? Ол аайы 16–17-лээх кыыс буолбатахпын. Эиги ыйытаргытын кэтээ сырыттахпына, сотору кырдьан сорсуйар инибин.

– Оо, кэм бииги буоллахпыт, сыарабыт бытаарбыт, – уолаттар хаадьылаан клсэн ылаллар.

Блэккэ киирэн, суол икки ттн саа нн эрдэхтэринэ, массыыналара эмискэ хорус гына тохтообутугар иннилэрин диэки кскэ баайы дьккс гынан, эдэр дьон эбии клсэн кйгрэн ыллылар.

– Оолоор, т. Хонтуораа кэллибит. Хаыаккытын чгэйдик аытаассыйалаа. Элбэх кии суруйтардаына, хаыаппыт тирааа рд этэ, – суоппардара Кирилэ мтллн олорон клэн кгрэттэ.

VI

Быйыл ардахтаах кн буолла. Сир-дойду барыта уунан туолан турар. Улахан техникалар хаан кэбиэннэр, суол олох суох. Сарсын улуус киинигэр оскуола хамаандата к спартакиадаа крэхтээ барыахтаах этэ да, оптуобустарын суоппара кыккыраччы аккаастанан кэбистэ. «Дэриэбинэттэн да кыайан тахсыахпыт суоа», – диир. Эбиитин оскуолаларын тыраахтардара алдьанан турар. Саппаас чаас суох. Сергей Николаевич оолорун сатыы илдьэр санаалаах этэ да, кдьстээх крэхтэии тахсыа суоа диэн куттанар, саатар бээээ, биир кн эрдэлээн барбыттара буоллар, сынньала кннээх буолуо этилэр. Онтон билигин айаннаатахтарына, сарсын буолар чааыгар тиийэр кыахтаахтар. Хайыах баайыный? Сергей Николаевич тырахтарыыс уолаттарга барыларыгар тиийэ сырытта, кслэрэ алдьаммыттар, сорохторо окко сылдьаллар. Дириэктэрэ Иван Семенович: «Оскуола тыраахтара барбат буоллаына, эрэйдэнимэ, тохтуургутугар тиийэит», – диэн илиитин эрэ нэлэнэтэн кэбистэ. Онтон уолаттара барыахтарын баарбыттара срдээх, бэлисипиэтинэн барарга быаарынан бары тимир кллрн тэбэ сылдьаллар.

Сергей Николаевич кэлин тиээр биирдиилээн крнэргэ крэхтээргэ уонча оону илдьэ барар санаалаах оскуола диэки баран иэн, иннигэр сэттис кылааска рэнэр Миитээ срэн тилигирэйэн иэрин крн тохтоото.

– Сергей Николаевич, сибилигин Афанасьев Кириисэ «Беларуунан» улуус киинигэр соотоун барар .

Аам эттэ. Тааастаргытын барытын биэри диир. Ситэри бырысыаптанан оолору илдьэ бар диирин сблэспэтэх. Ыксыыр аай , били учуутал кыыы кэргэн ыла барар, онон убайа тыраахтарын улуус киинигэр диэри эрэнэн биэрбит. Онтон Горнайдыыр дииллэр, – Миитээ омуннаахтык кэпсиирин быыыгар сирэйигэр клн бычыгыраабытын ботуой илиитинэн туора-маары соттуммахтыыр.

Сергей Николаевич Григорий Горнай улууугар барарын истэн срээ кскэ тэбэн, эт-этэ тыаан крэн кэлбитин уолга биллэримээри илиитин сутуруктуу тутан соуччу истибит сонунун аарынна, сыыйа уоскуйан курус санааа куустарда. «Ол аата Нарыйа сблээр буолан барар буоллаа… Эрдэттэн да сблээннэр булустахтара. Чэ, ол миэхэ туох буолуой, холбостуннар да хайаатыннар» диэн санаатар да, сирэйэ-хараа биллэр гына уларыйда быыылаах, тоо эрэ уола саатыттан матан, соуйбуттуу ооччу крн турарын бэлиэтии крд. Санаатын киэр кыйдаан рэ-дьрэ ктээн, спортзал диэки бардылар.