Падарунак для Адэлі

Падчас традыцыйных вячорак за кiлiшкам-другiм кальвадосу А. амаль не размаўляў з супрацоўнiкамi. У Рэдакцыi апошнім часам меркавалi, што ў жыцьцi А. здарылася штосьцi драматычнае, таму не задавалi анiякiх пытаньняў наконт перамены ў ягоных паводзiнах. Яны не заўважалi!.. Ужо якi вечар запар у доме насупраць, на тым баку Праспэкта, запальвалася Сiняе Вакно.

Ненатуральны, надта рэзкi сiнi колер, якiм знутры патыхала Вакно, уводзiў А. у стан гiпнозу. Вакно клiкала да сябе. Пляц, Праспэкт, Прадпрыемства... Кава, кальвадос, гамонка калегаў... Жонка, Джэймс Джойс на кнiжнай палiчцы, сочыва, што з прывiтаньнямi перадала цешча... Прэфэранс у блiжэйшую пятнiцу... Вакно не пакiдала месца для жаданьняў і думак. Яно прагнула А. усяго.

Чаму? Хiба такое дзіва магчыма вытлумачыць? Гэта ўсё роўна як тлумачыць прагу да стварэньня тэкстаў, якая панавала ў А. амаль зь дзяцiнства. Усё жыцьцё А. пiсаў i пiсаў, i наважваўся паказваць тэксты адно блiзкiм сябрам, дый тое вельмi рэдка. Пэўна, А. нельга было назваць графаманам, бо ён усё ж адчуваў рэакцыю на свае літаратурныя высiлкі.

Уласна, кшталт ня быў для яго найважнейшым. А. шалёна любiў тую слодыч, той невытлумачальны стан, якi правакаваў жаданьне пiсаць. Ён iмкнуўся й адначасова баяўся гэтага стану, што ўзьнiкаў сьледам за першымi лiтарамi на паперы: слодыч жаданьня й боль ад уласнай немагчымасьцi выказацца, знайсьцi патрэбныя словы й канструкцыi, вобразы... асэнсаваць адчуваньнi... авалодаць бурленьнем уласнай крывi.

Нiхто не назаве колькасьць бяссонных начэй, якiя ў сваю чаргу спарадзiлi безьлiч аркушаў, сьпiсаных няроўным почыркам А. Не ведаў гэтага і сам А.

Калi А. прыйшоў працаваць у Рэдакцыю, ён пастараўся забыцца на сваю апантанасьць. А. менавiта таму й памкнуўся на новую працу – для таго, каб пачаць НОВАЕ ЖЫЦЬЦЁ.

Зрэшты, А. хiтраваў, калi пераконваў сябе ў жаданьнi забыцца на тыя балюча-салодкiя пакуты сэрца й сьвядомасьцi. Бо ягонае новае жыцьцё – шматлiкiя заданьні ад Рэдакцыi – вельмi шчыльна наблiзiла яго да працэсаў... як бы гэта сказаць... Калi ўсе вакол пiшуць, і пасьля гэта выходзiць у сьвет, і пасьля абмяркоўваецца... За кiлiшкам-другiм кальвадосу... Ва ўтульнай гасьцёўнi, дзе няма справы да мярцьвячага зманлiвага сьвячэньня Праспэкту, Пляца й Прадпрыемства.

Паступова А. пачаў зьнiкаць. Зьнiкаць фiзычна. Дзень, другi, трэцi... Нiхто ва ўсiм горадзе ня мог сказаць, дзе ён i што зь iм. А. шукалi, за яго хвалявалiся, абзвоньвалi й абпытвалi ўсiх, каго магчыма. Кожны раз людзi напіналі жылы, каб прыгадаць, калi і дзе бачылi яго апошнi раз. Высоўвалiся самыя фантастычныя меркаваньнi. Аднаго разу камусьцi нават падалося, што ён бачыў А. у кратаваных вокнах-вачніцах Прадпрыемства...

А. вяртаўся без тлумачэньняў. Проста вяртаўся i прыступаў да сваiх заданьняў.

Нiхто цяпер ня можа сказаць, цi ўсё гэта пачалося да зьяўленьня Сiняга Вакна, цi пасьля… Натуральна, усе прыкмецiлi незвычайнае Вакно. Нават крыху пасьмяялiся зь ягонага недарэчнага выгляду, але – цi мала на Праспэкце недарэчнасьцяў, кшталту Пляца або Прадпрыемства? Ды й сам Праспэкт, трэба сказаць...

Менавiта падчас гэткага лёгкага сьцёбу, якi запаўняў паўзу ў нейкай спрэчцы, А. вярнуўся чарговы раз. Усе заўважылi – чорныя блiскучыя вочы А. як нiколi выразна адцянялiся бледнай матавасьцю твару. Ён павiтаўся ледзь прыкметным кiўком i, прысеўшы ў кутку гасьцёўнi, запалiў сваю галяндзкую самакрутку, як звычайна ўвапхнутую ў стары, ледзь трэснуты мундштук. На хвiлiну запанавала абсалютная цiшыня. Але пакрысе суразмоўцы вярнулiся да дыскусiяў і абгавораў, дзеля якiх яны, уласна, зьбiралiся кожны вечар за кiлiшкам кальвадосу. Тым больш, той раз дыскусii былi вясёлыя – сканчаўся калядны тыдзень. Праўда, хтосьцi яшчэ раз паспрабаваў быў пакпiць з Вакна, але, перахапiўшы позiрк А., зьнiякавеў. Зьніякавеў? Магчыма, той чалавек няправiльна патлумачыў сабе жаданьне, што прачытаў у жарсным позiрку А. Ён памыляўся, калi думаў, што А. жадаў прыдушыць яго ў той момант.

Як бы там нi было, А. дапiў прапанаваную папярэдне каву, дапалiў самакрутку i сышоў бяз словаў. І, здаецца, гэтага нiхто не заўважыў.

Па часе той жартаўнiк, той, які кпіў з вакна, стаўся адзіным, хто мог прыгадаць хоць што выразнае пра апошнi вiзыт А. Менавiта – той жарсны позiрк. Ужо потым, пазьней, А. узгадвалi даволi доўга. Пэўна таму, што адчулi, што чагосьцi не хапае. Але тады, перад самым Новым годам...

... А. рушыў у начной цемры, не зважаючы на дарогу. Ён нават ня мог сказаць, колькi мiнула часу стуль, як ён пакiнуў Рэдакцыю. А. iшоў i ўзгадваў сны, што сьніў амаль кожную ноч. Дакладней, адзiн сон, якi меў безьлiч варыяцыяў. А. сьнiў Сiняе Вакно. У сьне ён бясконца шукаў дзьверы кватэры, дзе было Сіняе Вакно, i нiяк ня мог патрапiць у патрэбныя. Ён, здаецца, дакладна вылiчваў пад’езд i паверх, званiў, нацiскаў ручку i... апынаўся ў Рэдакцыi.

Зрэшты, А. цяпер ня мог з упэўненасьцю сказаць, цi заўжды гэты сон быў сном...

Слодыч жаданьня й боль немагчымасьцi, наблiжэньне магчымага й боязь пераступiць мяжу, прадчуваньне зьдзяйсьненьня, адчай захапленьня – бурленьне крывi. А. рушыў у цемры. Наўрад цi знайшоўся бы тут які мiнак, што б гойсаў па Пляцы ў апошнiя хвiлiны перад Новым Годам. Наўрад цi хтосьцi бачыў адзiнокую постаць, якая перасекла Праспэкт на сумежжы жоўтых i мёртва-белых лiхтароў, двух падманаў. Пагатоў нiхто ня мог ведаць, што А. ня бачыў нi iхняга сьвятла, нi згаслых вокнаў пачварнага Прадпрыемства, нi Праспэкту, нi Пляца. А. рушыў як нiколi цьвёрда i ўпэўнена. У вачох А. не было месца нi для чаго, акрамя Сiняга Вакна. А. падрыхтаваўся да скачка ў спакой.

...Перад дзьвярыма ён затрымаўся хiба на колькi імгненьняў i рашуча нацiснуў на клямку. Рыпнулi старыя завесы. А. убачыў велiчэзны пакой, пасярод якога, проста пад люстрай, бокам да Вакна стаяў Стол, а перад iм – Крэсла. На супрацьлеглай сьценцы вiсеў Гадзiньнiк. Гэта быў увесь iнтэр’ер пакою.

Зь першым боем Гадзiньнiка месца за Сталом вызвалiлася. А. прычынiў за сабою дзьверы i сеў у Крэсла. Ён узяў мокрае яшчэ пяро i пачаў пiсаць у тоўстым, напалову сьпiсаным сшытку. А. не прыкмецiў адбiткаў абутку на той старонцы, тэкст якой сканчаўся словамi «...i тады я паставiў кропку». I не пачуў, як хрумснула люстра ў яго над галавой, калi Гадзiньнiк прабiў дванаццаты раз.

А. напiсаў: «Зь першым боем Гадзiньнiка я ўзяў пяро...»

Больш нiхто нiколi ня ня бачыў Сiняга Вакна.