Санатыма дуу, ааспыты…
Шрифт:
Аанчык, быыс буллар эрэ, аттынааы сквергэ бэркэ сблээн дьаарбайар. Онно саас буолуоуттан аалар, кэлээскэлээх кырачааннарын тэн, рбл кн элбииллэр. Атын кннэргэ ийэлэр бэйэлэрэ сылдьар буолаллар. Итини кр-кр, кыыс мичээрдиир, кинилэр Толялыын эмиэ оолорун кыанан крхтэрин санаан олус долгуйа астынар.
Биир кн кыыс мааыыннары кэрийэргэ былааннанна. Санаатыгар, саа кэлиэхтээх киитигэр тугу ылыахха сбн эрдэттэн суоттанаары уонна иллэсийбиччэ атыыны-эргиэни крн сэргэхсийээри.
Толя биллибэтээ с нэдиэлэтигэр барда. Бука, рээр ыктардаа, сааскы сессия субу ыган чугааатаа. Онон, хата, нх сап атыылаан, быыска-арыкка кыра быысыпка анньарга сб дуу…
Оргууй сыыйыллан, турар бэйэин бэйэтэ кгэччи ктн э мэндиэмээ илдьэр кирилиэстээх улахан мааыыа, лэ кэмэ буолан, киитэ аыйах эбит. Аанчык,
– Заночка, маны крй, бу фата эйиэхэ ордук барсыа дии. Мантын ылаын сирэйгэр саба тэринэин, оттон бу кэннэ ууп-уун… ыраахха диэри соуллар. Оруобуна эн биикки олохпут курдук эмиэ уун да уун буолуохтаах, оннук буолбат дуо, чыычаах? – диэтэ.
Аанчык эргиллэн крбтэ – ким да суох. «уу» гыныан саарыы турдаына, стклэ аан анараа ттгэр иирдьэ олус билэр кхс кннэ. Ону кытта кини иннигэр, уп-уун фатаны субуруппутунан, рдк бэйэлээх кэрэ куо хааман наскылдьыйар уонна нарын да нарын куолаынан чуораан курдук лыкыныыр:
– Толи-ик, ама дуу… нааа старомоднай буолбатах дуо? Мещанскай соус диэбэккин дуо? А не лучше ли, если тут прикрепить коротенькую фату, а? Что скажешь, будущий мой архитектор? Короче, эн дизайнер хараы суох эбит диэн сс биирдэ этэбин… Мне тут не нравится, пошли в другой салон, – кыыс оото били субуруппутун соотохто ээ быраан, туохтан эрэ ргэммиттии туттан-хаптан, тооо курдук сип-синньигэс хобулуктарынан тоугураан, муннун анныгар с саа саалаах субу тахсан кэллэ. Кэнниттэн кини сблээбитэ сб суох аатырбыт Толя, тоо эрэ тн тохпут оолуу туттан, батыан иэр… Аанчык, крбтн итээйбэккэ, тнэри хайыста, битириинэни одууласпыта буолан дьон быыыгар кирийэ сатаата… Хараыттан сарк гыммыт сылаас таммахтар тохтоло суох иэдэинэн срдлэр. Билигин да туох буолбутун тбтгэр ситэ тиэрдибэтэ эрээри, срээ хайыы-йэ сэрэйэн, туох эрэ олус суолталаах бтэрэ бпптн биллэрэн ыарыылаахтык ыгыта туппахтаата. Мэйиитэ маннык тгэни ылыныан баарбат быыылаах, тоо эрэ Толяны кмскэиэх курдук гынна. Сибилигин эккирэтэн тиийэн ити кыаланы билбэтэх, атаах, мааны кыыы эргилиннэри тардан: «Толя саамай спк этэр. Уун фата уун дьоллоох олох кэрэитэ. Туох да мещанскайа суох, олус кэрэ кстлээх буолбат дуо?» – диэн мккх, йдтх санаатыттан бэйэтэ да соуйда.
Мух-мах баран, барыах-кэлиэх сирин булумуна, били тнэри хайыспытынан туран хаалла. Ааан иээччи тугу эрэ кр турар диэ эбитэ буолуо да, кыыс хараа туманынан брллэн тугу да крбт. Ити аата… тугуй? Толя туунан кыыстаах, атын олохтоох? Хайдах баайыный? Тоо да эппэтээй? Аанчык булгу йдх этэ дии, кырдьыгынан кэпсиирэ кыаллыбатах муай… Аата, кэргэн ылыах кыыа хамсыыр хартыына курдук кэрэтиэн, куолаа минньигэин, нарынын? Оо… Аанчыкка чахчы ханан да холооно суох мааны крнээх, имилдьигэс быыылаах-тааалаах. Аны… уруккуттан доордуу дьоо кини туораттан булкуспут бэйэтэ дуу, оччотугар Толя туох буруйдаах буолуой…
Итинник булкуур санааа ыктаран, саата суох ытыы турар ыарахан кыыы битириинэ анараа ттттэн атыыыт дьахтар крн тахсан кэллэ:
– Кыысчааныам, туох буоллу, км наада дуо? – диэн аыммыт баайы куолаынан сэрэнэн туоуласта.
Аанчык, тугу да хардарбакка, ыараан хаалбыт атахтарын нэиилэ сыарыталаан, халты хаамта. Мааын сып-сырдыгынан угуйбут салон, санаатыгар, бдк-бадык, имик-самык уоттарынан атаара хаалла… Эчи да… туох ааттаах, элбэх кии сылдьарыгар табыгаа суох крдрй, хараа соус дуу диэн аралдьытыныах санаа баара да…
Биирдэ йдммтэ, тула ыгылыйбыт дьахталлар ньамалааллар, кини сирэйин-хараын одуулааллар. Ким эрэ уу иэрдэ сатыыр, ким эрэ, ханна эбитэ буолла, тлпннр. Кинини ханна эрэ олоппоско киллэрэн олорпуттар. Ээ, атыыыттар эбит…
– Хайа, тоойуом, бэттэх кэлли дуо? Ааты кимий? Саар эрэ, – эмиэ йн крн ыйыттылар.
– Анябын… Туох буоллугут? – туох да диэн булбакка кини тттртн бэйэлэриттэн ыйытта, тбт тоо эрэ ды курдук. Ити икки ардыгар туох буолбутун ситэн йдбт. Арай, нааа сылайбыкка, утуйуон баарарга дылы турук кинини нухарытан, сотору-сотору
туймаарытар быыылаах.– Суох, суох, Анечка, мэ-мэ, бу диэки кр эрэ! Кыргыттар, тргэнник суал кмн ыыра охсу, эмиэ охтоору гынна, – ити кэннэ кыыс, чахчы утуктаабыт курдук сананан, уу чуумпутук тбтн хокуччу тэрэн кэбистэ…
«Бу иэдээни?! Пахай да, манна кэлэн аны уан охто оонньообут… Кии кыбыстыах». Аанчык суал км бырааа тугу диирин аанньа истибэккэ, биир кэм ыыты диэн крдст, мэктиэтигэр ытаата, тиээр, тл ктн кэриэтэ, бу кыараас мааыынтан тахса ойдо.
«Срн бааын, туох абааыта буллаай, барыта этээ курдуга, ээ, арба да… Толяны крбтэ этэ дуу. Кырдьык да оннук эбит, кини Толята манна кэрэчээн бэйэлээх кыыстыын сыбаайба тааын сыымайдыыллар быыылааа»…
– Оттон эмиэ да сп дии, – Аанчык бэйэтин уоскутуна сатаата. – Мин диэн… рэх да суох, баай-дуол, дьиэ-уот эмиэ мэлигир, кэрэчээн кэргэн буолар кыыска туохпунан маарынныамый, – эмиэ бычалыйа охсубут хараын уутун аарынаары хара кнэн мичээрдии сатаата.
Кини мааыынтан тахсан уопсайын диэки сатыылаата. Син тэйиччи сири мааын оптуобуунан кэлбитэ, оттон билигин маннык ытаан-сооон, дьону толору тиэммит кл туох диэн киирээхтиэй?
«Ол эрээри… ол эрээри, мин Толяны таптыырым бэрт буоллаа. Кини кэннэ миэхэ бу орто дойдуга кимим да суох. Арай ийэм, аам бааллара буоллар ньии, мин да син атыттар курдук кыанан, талбыппынан кэтэр таастаах, сирэ-тала хонор сирдээх буолуом эбитэ ээ. Билбэт куораппар муммут кус оотун курдук соотоун сылдьыам суох этэ. Хата, Толя мин ыарахан кэммэр аттыбар баар буолан элбэхтэн быыаатаа, олохпун уларыттаа. Дьиэр, ис санаатын барытын эппитэ буоллар дуу… Мин син биир йдм этэ. Миигин туох да диэн албыннаабатах буоллаа дии. Эйигин кэргэн ылыам диэн баран, ол тылын кэспитэ буоллар, кырдьык, хомойуохха трт тахсыах эбит. Ону баара, кырдьыгынан, кини тугу да эрэннэрбэтээ, мин эмиэ ыйыппатаым, крдсптм. Букатын да сыбаайба туунан санаабатахпыт буолбаат? Чэ, хайыамый, буолар буолбут. Ытаан да диэн. Мин курдук элбэхтик ытаабыт кыыс суоа буолуо. Бу да сырыыга тулуйаа инибин. Бэйэм буруйдаахпын. Ээ, тоо, туохха буруйдаахпыный? Толя атын кыыы таптаабытыгар дуо? Ол… кини клэ буоллаа, бобор суох. Хата, мин таптыыр киибиттэн оолонуом, бииги хайдах эмэ гынан иккиэн олоруохпут. Мин хайаан да рэниэм, лэм уопсайыгар олоруохпут, кэнники, баар, сс дьиэлэниэхпит, бттээ дии. Ообун таптыам да таптыам, син биир Толяны курдук кскэ таптыам. Икки кии оннугар соотох ообун таптыам, хайаан да… дьоллоох буолуохпут. Крр да истээр, биигини атаастаммыттар курдук ким да кр суоа». Аанчык эрэйдээх харааран эрэр сааскы киээ, сырдык лаампалардаах уулуссанан хааман иэн, уйа-хайа суох ытаата.
Элбэи эргитэ санаата, уруккуну-хойуккуну тээ ытыйда, ардыгар кии аыйах сиригэр бтхтр диэри тл биэрэн, соруйан тыынын тааарда. Ол быыыгар «билигин дьиэбэр тиийэрбэр уоскуйуохтаахпын, мин тус кыалабын кимиэхэ да биллэриэм суоа» диэн иигэр кытаанахтык сананна.
Ити киээ кини эрдэ сыппытын крн, смената бппт аттынааы кыыа сыбдыйан киирэн сэмээр чэйдээтэ, остуол лаампатын холбоон тугу эрэ р аахта, онтон устунан сыппытынан утуйда. Аанчык срээ мааын тэбэн кэбиспит тэтимин тоо эрэ намыраппат, биир кэм битигириир. Ол иин быыылаах, уута кэлбэт, сыта сатаан баран туран уопсай крдргэ таыста.
Сибэкки б силигилии ммт дьоус саалатыгар икки дьыбаан турар. Сынньанааччылар манна телевизор крллр, сээкэйи сэлээллэр. Тн ыраатан, ким кэлиэй, имик-самык уот барбах аыйах сиргэ холбоммут. Кыыс баран дьыбааа олордо. Санныгар бырахпыт саал былаатынан брнэ сатаата. Ким да суоунан туанан курастыйбыт дууатын ыарыылаах хомолтотуттан ыгыллар хараын уутун эмиэ кл ыытта…
Дойдутугар, эчикийэ, оннук чугас дьгэтэ да суоа.
Кимниин да иирсибэтэ, бэйэтэ-бэйэтигэр мэлдьи ср-сп сылдьааччы. рээр да ортоуор буолан соччо-бачча ким да боломтотун тардааччыта суох. Билигин дьикти йэ диэн дьон бары бэлиэтиир. Хас биирдии кии тус кистэлэ сыаллаах, онтун ситиээри туохха баарар тииэр. Оттон халы аймаа, билсиитэ-крстэ суох буоллаххына, эйигинниин куодарыа оонньооччу суох буолар. Саатар рээр уулуччу буолан Аанчык атыттары сабырыйар кыаа суоа абаккалаах. Оччоо, баар кими эмэ мтннэрэн тумнарыа эбитэ буолуо дуу… Биир ттттэн крдхх, ол эмиэ дааны туохха наадалаах буолуой?