Сэрца на далоні

Увайшоў Кушнер.

Гукан не любіў свайго намесніка, але ў гэты раз узрадаваўся, што ён прыйшоў: хоць з кім-небудзь пагаварыць, забыцца на ўсё. Можна нават заняцца справамі — апошняй справай года, які мінае.

— З наступаючым, Сямён Парфёнавіч.

— Цябе таксама, Іван Фёдаравіч.

Кушнер сваёй адзінай левай рукой моцна, да болю, сціснуў правую руку старшыні, зблізку зазірнуўшы ў твар.

— Нешта ў цябе, Сямён Парфёнавіч, несвяточны выгляд.

Гукан паскардзіўся:

— Сэрца зноў. Бачыш, валідол смакчу.

— Але, інваліды мы з табой.

— Ну, ты яшчэ інвалід баявы. А я, брат, усё. — І даверліва прызнаўся: — Хачу прасіцца на пенсію.

— Ды што вы! — шчыра здзівіўся Кушнер.

— Як думаеш, персанальную дадуць?

— Безумоўна. Каму ж тады даваць.

— Ты ведаеш усе мае заслугі?

— А хто іх не ведае! Ты сам іх распісаў…

Гукана ўсяго перасмыкнула.

— Здзекуешся? — пабялелымі дрыжачымі вуснамі прашаптаў ён.

Кушнер сумеўся:

— Сямён Парфёнавіч! Далібог, нічога дрэннага не падумаў. Меў на ўвазе тваю кнігу. А выйшла бог ведае што… Дурны ў мяне язык! Вы ж ведаеце. Прабачце.

Гукан супакоена падумаў:

«Гэты яшчэ не ведае, — але тут жа падумаў пра другое: — А даведаецца, злараднічаць не будзе. Проста скажа, як і той: „Не хачу падаць табе рукі“. І ён адчуў нечаканы прыліў нянавісці да іх — да Тарасава, да Шыковіча, да Кушнера, да Яраша, да гэтага маладога архітэктара — за тое, што яны такія, у нечым галоўным не такія, як ён».

35

Пасля сустрэчы ў кіно Славік пачаў дзейнічаць даволі рашуча. Спачатку званіў у бальніцу. Маша або не падыходзіла да тэлефона, або падыходзіла і ў адказ на яго прапановы сустрэцца смяялася.

Тады ён вырашыў схадзіць да яе на новую кватэру. Двойчы падыходзіў да дома, падоўгу блукаў вакол. Але ўвайсці — не хапала рашучасці. Каб Маша жыла адна. А то з ёй — нейкая Зося Савіч, пра якую бацька напісаў у газеце як пра гераіню падполля, значыцца, не маладая ўжо. Столькі часу ён выпрацоўваў у сабе незалежнасць, бессаромнасць, абвяшчаў вайну ўсім умоўнасцям, якія ўстанавілі людзі, а прыйшло да паверкі, і ён, выходзіць, як усе, як вучань восьмага класа, які ўпершыню прыйшоў на спатканне. Смешна! Ён здзекаваўся з сябе, каб раззлавацца і, сапраўды плюнуўшы на ўсе ўмоўнасці, пайсці ў гэты дом і сказаць пры ўсіх, што ён кахае гэтае рыжае дзіва. Але нічога не выходзіла. Рашучасці хапала да дзвярэй…

Нарэшце ў трэці раз ён з ходу ўскочыў на другі паверх, з ходу націснуў на званок. Адчынілі адразу, быццам чакалі каля дзвярэй. Адчыніла Зося. Агледзела яго, стыльна апранутага, трохі падазрона.

Ён спытаў:

— Маша дома?

Тады яна, відаць, здагадаўшыся, прыветліва ўсміхнулася:

— Няма. Ды вы заходзьце, калі ласка. Пачакайце, я думаю, яна хутка вернецца.

Але яго чамусьці збянтэжыла гэтая маленькая жанчына ў халаце, яе ўсмешка, яе цікаўнасць, з якой яна разглядала яго. І Славік не здолеў адразу ж пераступіць парог. А ў наступны момант адбылося недарэчнае. Яна спытала:

— Вы — сын Кірылы Васільевіча?

— Не. Не ведаю я ні Кірыла, ні Мяфодзія.

— О, тады і я вас не ведаю. І не магу пусціць у кватэру, — сказала яна без усмешкі, самым сур'ёзным чынам, і зачыніла дзверы.

Славік застаўся на пляцоўцы адзін, як дурань, якога прагналі з вяселля. Ён гатовы быў адкусіць свой балбатлівы язык. Які д'ябал штурхнуў яго адмовіцца, што ён сын Кірылы Васільевіча? Чаму? Прыйшлося зноў збегчы ўніз і зноў блукаць каля дома. Але Маша, якая павінна была «хутка прыйсці», як на злосць, не з'яўлялася. А ён, Славік, быў не вельмі цярплівы. Звык, каб жаданні яго здзяйсняліся неадкладна.

Зноў званкі ў бальніцу. Зноў смех у адказ. «Славік! Не дуры галаву!» — «Я памру». — «Абяцаю быць на тваім пахаванні».

У наступную суботу яму амаль пашанцавала. Ён убачыў Машу на катку. Не адну, з Тарасам. Шчаслівы сапернік вучыў яе катацца. Яна толькі-толькі навучылася стаяць на каньках і, як дзіця, рабіла першыя крокі. Ён, Славік, прыйшоў без канькоў — заглянуў проста так, ад суму. Вось выпадак! Што рабіць? Бегчы дадому па канькі? Але пакуль туды ды назад… Убачыў аднаго са сваіх школьных сяброў — да яго:

— Дай канькі!

Той паказаў кукіш:

— Свае май.

Славік схапіў яго загрудкі:

— Дай канькі, а то выб'ю душу!

— Ты што, звар'яцеў? Міліцыянера паклічу.

— Дай канькі. Можаш ты зразумець, янычар? Трэба адной марсіянцы сказаць два словы.

— То так бы адразу і казаў, — здаўся сябра, зацікаўлены, хто ж яна, гэтая «марсіянка»?

Бацінкі аказаліся малыя. Славік усё-такі нацягнуў іх. Ціснулі да вострага болю. Напляваць. Каб там былі набіты нават цвікі, ён усё адно не адступіў бы. Кінуў на снежны бар'ер паліто, шапку, не клапоцячыся, хто будзе вартаваць іх. Чорт з ім, з паліто! Маці купіць новае! Як вецер, вырваўся на ледзяное поле. Спрытна лавіруючы, пайшоў супраць плыні канькабежцаў, каб хутчэй дабрацца да чырвонай шапкі і блакітнага світэра, з якіх ён не спускаў вачэй, пакуль надзяваў канькі. Падляцеў ззаду, схапіў Машу за руку. Яна войкнула, але, убачыўшы, што гэта Славік, засмяялася.

— Вітаю вялікіх спартсменаў эпохі! Хочаш, за паўгадзіны я зраблю з цябе рэкардсменку?

— А ці не замнога самаўпэўненасці? — Расчырванелая, яна ўся свяцілася, ззяла, сыпала з вачэй такія ж вясёлыя іскры, як блёсткі на снезе ад святла ліхтароў.

Тарас, пэўна, не надта ўзрадаваны, што з'явіўся гэты шалапут, сказаў, аднак, з клопатам:

— Што ты так лёгка? Прастудзішся.

— Брыгадзір! Ты дрэнна ведаеш свае кадры!

Маша зазвінела смехам.

Падтрыманая за абедзве рукі двума даволі спрактыкаванымі канькабежцамі, яна пайшла больш упэўнена, хутка, смела.

Шоргат соцень канькоў, галасы і смех, дзесяціградусны мароз, ззянне інею, іскрыстае святло ліхтароў, пах елкі — елка ўжо стаяла пасярод катка, але не была яшчэ ўпрыгожана і асветлена, — усё гэта п'яніла, напаўняла ўзнёслымі жаданнямі, весялосцю.

— Місіс марсіянка! Корпус наперад! Вось так. Глядзі на мае ногі! Не глядзі на яго! Ён жа ходзіць, як лось на лёдзе. — Пад нібыта бяскрыўднымі жартамі хаваўся намер, можа, нават і несвядомы, асмяяць, прынізіць свайго саперніка. — Пройдзем удваіх, і я пакажу табе вышэйшы клас фігурнага катання. Не бойся, я буду цябе трымаць вось так.

Славік паспрабаваў абняць дзяўчыну за талію, але яна адхілілася і вырвала сваю руку. Славік ламаў галаву, якім чынам адшыць Тараса і хоць на кароткі час застацца з ёй з вока на вока. Тады ў гэтым карагодзе ён, напэўна, здолеў бы сказаць ёй пра свае пачуцці. А сказаць трэба сур'ёзна і горача, каб яна паверыла, каб зноў не палічыла гэта за легкадумны жарт, на яго звычайную безадказную балбатню. Недарэчна ўсё выходзіць! Можа, упершыню ў жыцці яму захацелася пагаварыць з дзяўчынай з усёй сур'ёзнасцю, і няма як. Магчыма, што ўрэшце ён усё-такі нешта прыдумаў бы. Але калі ўжо не шанцуе, то не шанцуе да канца. Усё складвалася так, каб перашкаджаць яму. Немаведама адкуль з'явіўся Яраш з усім сваім вывадкам — з Наташай, Віцем. Яны адразу падхапілі Машу. Побач з імі пайшоў і Тарас. Уся сям'я сабралася! І ён, Славік, аказаўся як бы лішні. Колькі хвілін ён круціўся вакол гэтага сямейнага ансамбля, выпісваючы самыя адмысловыя фігуры. Яму хацелася паказаць свой спрыт, уменне. Але раптам сам Антон Кузьміч вырваўся наперад і зрабіў два-тры такія віражы вакол Славіка, што хлопец, пры ўсёй сваёй несамакрытычнасці, зразумеў: здзівіць свет яму няма чым. А тут яшчэ падляцеў дурань сябра з яго, Славікавым, паліто і шапкай і закрычаў, парасё, на ўвесь каток: