Стамбульскi экспрэс (на белорусском языке)

Настрой у мiс Уорэн змянiўся. Яна выпрасталася i заступiла Джанет дарогу.

– Ты кажаш, я п'яная. Так, сапраўды, я п'яная. Але я нап'юся яшчэ болей.

– Лепей пойдзем хутчэй.

– Не, ты вып'еш са мной яшчэ крыху, альбо я не пушчу цябе на платформу.

Джанет Пардаў саступiла:

– Адну шклянку, толькi адну, май на ўвазе.

Яна правяла Мейбл Уорэн цераз велiзарны, прасторны, блiскучы, чорны вестыбюль у пакой, дзе некалькi стомленых мужчын i жанчын паспешлiва глыталi кубачкi кавы.

– Яшчэ адзiн джын, - папрасiла мiс Уорэн, i Джанет заказала ёй шклянку джыну.

У люстры на супрацьлеглай сцяне мiс Уорэн убачыла сваю постаць: барвяна-чырвоны твар, валасы ўскалмачаныя, - даволi агiднае стварэнне, а побач з ёй другая, такая знаёмая i дарагая iстота - зграбная, цёмнавалосая, цудоўная, прыгожая. "Чаго я вартая?

– з маркотай, уласцiвай п'янiцам, падумала яна.
– Я яе стварыла, я нясу за яе адказнасць, - а потым з цынiчнай жорсткасцю дадала ў думках: - Яна ў мяне на ўтрыманнi. Усё, у што яна апранутая, аплачана мною, маiмi крывёю i потам (хоць батарэi ў рэстаране не ратавалi яе ад пранiзлiвага холаду), падымаюся на досвiтку, бяру iнтэрв'ю ў гаспадынь бардэляў у iхнiх логавах, у матак забiтых дзяцей, "асвятляю" тое, "асвятляю" гэтае. Яна ведала i нават ганарылася тым, што пра яе гаварылi ў рэдакцыях лонданскiх газет: "Калi вам трэба прымусiць чытачоў загаласiць, такi матэрыял зробiць вам толькi Незвычайная Мейбл". Яе ўладаннi - ажно да самага Рэйна, памiж Кёльнам i Майнцам не знойдзецца нiводнага мястэчка, вялiкага цi малога, дзе ёй не ўдалося выцягнуць шчырых чалавечых пачуццяў у людзей, зусiм ёй не знаёмых, яна насiльна выцягвала з вуснаў самых змрочных мужчын драматычныя прызнаннi, прыдумвала кранальныя словы за анямелых ад гора жанчын. Нiводзiн самазабойца, нiводная забiтая жанчына, нiводная згвалчаная дзяўчына не закраналi яе пачуццяў, не выклiкалi ў яе шкадавання. Яна - мастак, i яе задача - крытычна даследаваць, назiраць, прыслухоўвацца, а слёзы - яны выпадаюць чытачам газеты. Аднак цяпер яна сядзела i плакала ўголас, з агiднымi ўсхлiпамi, бо яе Джанет не будзе побач цэлы тыдзень.

– У каго ты будзеш браць iнтэрв'ю?
– спытала Джанет Пардаў. Яе гэта зусiм не цiкавiла, але яна хацела адцягнуць Мейбл Уорэн ад думак пра разлуку: яе слёзы выклiкалi агульную ўвагу.
– Табе трэба прычасацца.

Яна была проставалосая, i яе чорныя, каротка, па-мужчынску падстрыжаныя валасы зусiм раскудлацiлiся.

– У Сейвары, - адказала мiс Уорэн.
– Прадаў сотню тысяч экземпляраў кнiгi "Развясёлае жыццё". Паўмiльёна слоў. Дзве сотнi персанажаў. Генiяльны кокнi*. Выдатна валодае жывой гаворкай лонданцаў.

* Карэнны жыхар Лондана.

– А куды ён едзе ў гэтым экспрэсе?

– Едзе на Ўсход збiраць матэрыял на новую кнiгу. Праўда, гэта не зусiм мая работа, аднак, калi выпала мне цябе праводзiць, выкарыстаю магчымасць i вазьму ў яго iнтэрв'ю. Заказалi мне артыкул на чвэрць газетнай калонкi, але, вiдаць, у Лондане скароцяць да пары абзацаў. Зараз яшчэ не час на такiя матэрыялы, а вось улетку яму б абавязкова адвялi паўслупка сярод паведамленняў пра русалак i марскiх канькоў.

Раптоўны ўсплеск прафесiйнай цiкаўнасцi схлынуў, як толькi яна зноў глянула на Джанет Пардаў: ранiцай яна не ўбачыць, як Джанет у пiжаме налiвае ў кубачкi каву, а ўвечары, вярнуўшыся дадому, не ўбачыць, як Джанет у пiжаме размешвае кактэйль.

– Дарагая, якую пару ты надзенеш сёння ўвечары?
– хрыпла спытала яна. Дзiўна прагучала гэтае чыста жаночае пытанне, калi яго вымавiла мiс Уорэн сваiм нiзкiм мужчынскiм голасам.

– Што ты маеш на ўвазе?

– Пiжаму, дарагая. Я хачу ўявiць сабе, як ты будзеш выглядаць сёння ўвечары.

– Вiдаць, сёння я наогул не буду распранацца. Слухай, ужо палова другой. Мы павiнны спяшацца. Ты не паспееш узяць iнтэрв'ю.

Апошнiя словы абразiлi прафесiйную годнасць мiс Уорэн. Яна з пагардай фыркнула:

– Няўжо ты думаеш, што я буду задаваць яму пытаннi?
– сказала яна.
– Я толькi кiну на яго позiрк i сама знайду за яго патрэбныя словы. Яму ж усё адно: гэта ж яму рэклама.

– Але ж мне трэба знайсцi насiльшчыка, каб аднесцi мае чамаданы.

Наведнiкi пачалi выходзiць з рэстарана. Дзверы адчынялiся i зачынялiся, i туды, дзе яны сядзелi, няясна даносiлiся галасы насiльшчыкаў i гудкi паравозаў. Джанет Пардаў зноў звярнулася да мiс Уорэн:

– Трэба iсцi. Калi ты яшчэ хочаш джыну - можаш выпiць, але я пайду.

Аднак мiс Уорэн нiчога не адказала, мiс Уорэн не звяртала на яе ўвагi. Джанет Пардаў стала сведкай звычайнага рытуалу ў журналiсцкай практыцы Мейбл Уорэн, - яна на вачах рабiлася цвярозай. Спачатку яе рука прычасала валасы, потым звыклым жаночым жэстам яна правяла насоўкай з пудрай па чырвоных шчоках i павеках. Адначасова яна кiнула позiрк на тое, што адлюстроўвалася ў блiжэйшых кубках, падносе i шклянках, а потым яе погляд дабраўся да люстраў на сцяне i яе адбiтку - гэта было падобна да чытання алфавiту па таблiцы ўрача-акулiста. У гэтым выпадку першая лiтара - вялiзная чорная "А" - пажылы мужчына ў плашчы, якi стаяў каля столiка, страсаючы з сябе крошкi, ён збiраўся выходзiць, каб паспець да адыходу цягнiка.

– Божухна мой, - сказала мiс Уорэн, прыкрыўшы вочы рукой.
– Я зусiм п'яная - нiчога не бачу. Хто гэта там?

– Мужчына з вусiкамi?

– Так. Ён самы.

– Нiколi раней яго не бачыла.

– Затое я сустракала. Недзе я яго бачыла. Але дзе?

Штосьцi адцягнула яе думкi пра блiзкую разлуку, яе нос узяў след, i, пакiнуўшы недапiтую шклянку джыну, яна шырокiм крокам рушыла наўздагон мужчыну. Ён ужо выйшаў з рэстарана i хутка iшоў па зiхатлiвым чорным вестыбюлi да лесвiцы, а мiс Уорэн тым часам не магла адолець дзвярэй. Яна сутыкнулася з насiльшчыкам i ўпала на каленi, круцячы галавой, iмкнучыся пазбавiцца ад дурыкаў, зычлiвасцi, маркоты, выклiканых ап'яненнем. Насiльшчык спынiўся дапамагчы ёй. Учапiўшыся за яго руку, яна затрымала яго, пакуль не ўправiлася з языком.

– Якi цягнiк iдзе з пятай платформы?
– спытала яна.

– На Вену.

– I на Белград?

– I на Белград.

Зусiм выпадкова вырвалася ў яе "Белград", а не "Канстанцiнопаль", але гук яе асабiстага голасу праяснiў яе свядомасць. Яна крыкнула Джанет Пардаў:

– Займi два месцы. Я паеду з табой да Вены.

– А бiлет?

– У мяне ёсць пасведчанне карэспандэнта.
– Цяпер ужо яна зрабiлася нецярплiвая.
– Хутчэй. Пятая платформа. Зараз гадзiна дваццаць восем. Засталося пяць хвiлiн.
– Учапiўшыся з усяе сiлы за насiльшчыка, яна не адпускала яго.
– Слухайце. Я хачу, каб вы перадалi маё паведамленне. Кайзер-Вiльгельм-штрасе, трыццаць тры.

– Я не магу пайсцi з вакзала, - сказаў ён, iмкнучыся адчапiцца ад яе рукi.

– Калi закончыцца ваша змена?

– У шэсць.

– Блага. Вы павiнны непрыкметна знiкнуць. Вы здолееце зрабiць гэта? Нiхто не заўважыць вашай адсутнасцi.

– Мяне звольняць.

– Рызыкнiце, - сказала мiс Уорэн.
– За дваццаць франкаў.

Насiльшчык адмоўна пахiтаў галавой.

– Брыгадзiр заўважыць, што мяне няма на працы.

– Я накiну зверху яшчэ дваццаць франкаў, брыгадзiру.

– Брыгадзiр не пагодзiцца на гэта. Надта вялiкая рызыка, дый да начальнiка можа дайсцi.

Мiс Уорэн адкрыла сумачку i пачала пералiчваць грошы. Над яе галавой гадзiннiк прабiў палову другой. Да адыходу цягнiка засталося дзве хвiлiны, аднак яна нi на iмгненне не выказала свайго адчаю - любое хваляванне спудзiць насiльшчыка.

– Восемдзесят марак, а брыгадзiру дадзiце, колькi захочаце. Вас не будзе на працы толькi дзесяць хвiлiн.

– Надта рызыкоўная справа, - сказаў насiльшчык, але ўсё-такi ўзяў грошы.