Таптыыбын… Шёпот сердца…

– Хас бастакы билбэт киибэр эппиэт биэрэр санаа да, баа да суох, – чахчы уол боломтотун билбит кырасаабысса бытааннык сыыйан, улахамсыйбыттыы сааран унаарытта.

– Ээ, оттон бииги хайа улуус саамай кырасыабай кыыстааын быаарабыт ээ, – Бккэ, тннктэн тс ааара быган туран, буруйдаммыттыы сэрэнэн-сэппэнэн хардарар.

– Оччотугар Чу-рап-чыт-тан. йдтгт? Бииги иккиэн чурапчыларбыт, – кэрэ кыыс мккр тргэнник быаарда. Дьгэтин эмиэ ыксары бодоруускалаат, ис киирбэхтик, олус нарыннык, имигэстик ииэттэн ылла уонна тнэри хайыан кэбистэ. Кыргыттар онтон киэн туттубуттуу, Чурапчы кэрэ кыргыттара буолалларын дакаастаабыттыы, киэбимсийэ соус туттан, клсэ-клсэ тннк аннынан салгыы ааа турдулар. Арааа, 14-с куорпуска олороллор быыылаах, онно киирдилэр.

Уолаттар кинилэри сайыспыт харахтарынан батыыннара крн хаалаллар.

– Ити кэрэ кыыс мин олоум анала уонна аргыа, – Миичик иигэр саарбыт санаата таска тахсыбытыттан бэйэтэ да соуйда.

– Тыый, Миичикпит эмиэ бастакы крттэн таптал буолбут дуу? – Бккэ соуйбута буолла.

Ити быстах крс кэнниттэн икки эрэ хонук ааста. Миичик аыыр да, утуйар да кыаын стэрэн олорор. Сотору-сотору саата суох тннк аннын манаар. Уолаттара, ону кр сылдьар дьон, ол аайы дьээбэлээн сордууллар.

Бккэ кыыс буолан Миичик иннигэр хаамыталыыр, араастаан мунньараныыр. Хас саардаын аайы «чу-чу Чу-рап-чы» диэн тылы кыбытан иэр.

– Оо, таптал, таптал! Быраан аас, саатар биир кэрэ кыыы. Били тоус томтордоох Чурапчы кэрэчээнэтин. Баар дууам уоскуйуо, санаам ктллэн, остуоруйа дойдутугар айанныам этэ, – Коля, кыараас харахтарын ннээхтик кр-кр, Бккэттэн хаалсыбакка хаадьылыыр.

– Та-ак, табаарыстар. Миигин ннээн да диэн туаыт суох. Чопчу быаарыныы, хамсаныы наада. Ити кыыс арааа 14-с куорпуска олорор быыылаах дии. Тннкпт аннынан аны хаан ааара биллибэт. Кэтээн олорбоппут. Крсххэ, тугу эрэ былаанныахха наада. Ээ, онно бара сылдьабыт дуо? Вахтаттан эин ыйыталаыахха буо. Оннук?

– Оннук… онно диэ… 14-с куорпуска… Чу-чу чулуу Чу-рап-чы кырасаабыссата манна олорор дуо диэн да? – Коля син биир ээлиир.

– Чэ, мин кырдьык этэбин ээ. Ити кыыс миэнэ буолуо диэн. Мин да кыыска сирдэрбэт киибин буолбат дуо? Быыы-тааа мааны, сирэй-харах олоруута да, эиэхэ холоотоххо, чаылхай уонна чуолкай. Дьммэр, майгыбар туох куаан баарый? Арыгы испэппин, табах тардыбаппын, й да баар, рэхпэр, эиэхэ холоотоххо, бастымын, – Миичик кыытаары сирэйин доотторун диэки мылатар.

Кырдьык, ханна эмэ кыргыттардыын тбээ билистэхтэринэ, кинилэр харахтарын бастаан Миичиккэ хатыыллар. Онон Бккэлээх Коля «кыыс кулгааынан истэн сблр дииллэрэ сыыа» диэн тмккэ кэлбиттэрэ икки сыл буолан эрэр. Миичик киэ, арылхай, уун кыламаннаах харахтаах, хойуу хаастаах, толору сллстгэс уостаах, кырыылаах уун муруннаах маан уол.

– Ити Чурапчы кыыын дьинээхтик уонна бтэикпин таптаатым.

Уолаттар н тоо эрэ саата суох чочумча олордулар. Бккэлээх Коля Миичиктэрин кытта рэммиттэрин, икки сыл устатыгар бииргэ бодоруспуттарын тухары бу хаыс да «бтэик таптал» буоларын бэркэ диэн билэллэр. Ол да буоллар, хайыахтарай, доор туугар ойдуо да, быстыа да буоллаллар, аны аыйах хонугунан атын «бтэик таптала» кстхтээин билэн туран, киилэригэр кмлрг быаарыннылар.

* * *

Маришка бгн тоо эрэ хаааытааар да эрдэ уугунна. Бгн баскыыанньа. Аанчык ууктар санаата суох быыылаах, муннун тыаа муораа.

Кыыс ону-маны саныы, эргитэ толкуйдуу сытта. Ийэтэ эрэйдээх эмиэ бэргээбит. Тоо киниттэн куруук ыалдьарын кистиирэ эбитэ буолла? Долгуйбатын диэн санааттан эбитэ дуу? Ийэм эрэйдээххэ тугунан эмэ кмлспт кии… Убайа Павлик бгн биллэ сылдьара дуу? Соотох инбэлиит ийээ икки устудьуон оону иитэр-таыннарар уустук буоллаа. Саатар, Павликпыт да баар ээ. Куруук кини проблемата. нрн эмиэ милииссийээ хонон тахсыбыт этэ. Саатар онтун киэн тутта кэпсэнэрин, эчи, истиэххэ-саныахха куаанын, кии да кыбыстар. Ити Аанчык убайа Чаыл чгэй да уол. Эчи, аата да чгэйэ бэрт. Итинник убайдаах кии… Аанчыкка олох майгыннаабат. Бииргэ трбт дьон диэтэххэ, олох атыттар. Дьннэн да, майгытынан да. Чаыл рдк ууохтаах, б-таа крнээх, хойуу хаастаах, уун кыламаннаах, сахаа киэ харахтаах кыааан уол. Хайдах эрэ оттомноох, олус ис киирбэх, саата-иэтэ да онно дьрэлии соус.

Оттон Аанчык – кыра-хара мэник кыыс. Чаыл манна, Дьокуускайга, рэнэрэ эбитэ буоллар, баар, билсиэ этилэр… Ээ чэ, итиччэ киэ сирдэринэн сылдьар, Санкт-Петербурга рэнэр уол кини эрэ диэки крбт ини. Маришкатааар ордук кырасаабыссаны булунан сылдьар уол оото буолуо. Чаыл нрн кинини бааргын диэн наадакалаан, болойон да крбт. Баар… уларыйбытым дуу?

Кыыс эмискэ оронуттан туран кэллэ. Сыгынньах атаынан срэ былаастаан тиийэн, кини хоруйугар мэлдьи тута эппиэти биэрэр кыахтаах тгрк сиэркилэтигэр крннэ. Тоо кинини кырасаабысса дииллэрэ эбитэ буолла? Былырыын баччаа тоо эрэ кэрэ кыыска бэйэтин соччо-бачча холообот этэ ээ. Дэриэбинэтин да уолаттара убайыттан куттанан чугааабаттара. Сураа, Павлик: «Тэлгээ иинээилэр, балтыбар чугааама, киэ сиртэн табаарыс уолун бэйэм булуом», – диир эбитэ . Дьэ, ким билэр, крлл. Оннооор бу уопсайга дискотека буоллаына, убайа хайаан да Маришка аттыттан арахпата.

Кыыс убайын эмискэччи санаан мичээрдээн мчк гынна.

* * *

Арай биирдэ ыала Кэтириис эмээхсин:

– Наадьа, бу кыыы улаатан истэин аайы Уйбаныаптар диэки буолан иэргэ дылы дии. Туттардыын-хаптардыын. Аны аыйах сылынан кырасаабысса буолсук.

– Эс, аньыыта дааны, миэхэ маарынныыр буолбатах дуо? – ийэтэ соуйбуттуу ыйытта.

– Суох, хотуой, чахчы Руслан ийэтигэр т-кч маарынныыр. Туох да диэбит иин, номоххо киирбит Кх Кэтириинэ удьуордара буоллахтара эбээт.

Бу кэпсэтии кэнниттэн Маришка кыратыгар лбт аатын дьонун туунан ыйыталаан крбтэ да, ийэтэ кини билэриттэн ордугу тугу да кэпсээбэтээ. Арай соторутааыта Манчаары Кх Кэтирииин туунан учуутала кэпсээбитин истэн олус соуйбута. Номоххо киирбит кэрэ дьахтар, кырдьык, кини аймаа буоллаа дуу? Тугун дьиктитэй? Ийэтэ ол туунан тоо киниэхэ тугу да кэпсээбэтий? Биирдэ, тгэн кстбччэ, ыйыталаан крбтэ да, билбэттэн атыны ийэтэ тугу да эппэтээ.

Аалара Руслан Маришка биирдэээр, Павлик иккилэээр лбт. Хаартыскаттан крдхх, кырдьык, кыыс кэрэ номоон дьнгэр маарынныыр эдэр кии курус харахтарынан имэрийбэхтии крр.

Маришка ийэлээх аата холбоон баран, баара-суоа биэс эрэ сыл олорбуттар. Быар ыарыах буолан, эрдэ суорума суолланаахтаабыт. Саатар ыалдьарын сэрэйэр эрээри, балыыа диээ биирдэ да крдрммэтэх. Хаама сылдьан охтубут, ол кэннэ с эрэ хоноохтообут. Аалара лбтгэр Маришка эбэлээх ээтэ кэлэ сылдьан, ийэлэрин дэлби буруйдаабыт, эн-таныйан барбыт сурахтаахтара. Онтон сиэттэрэн Мээ Хааласка баар аймахтарын кытта билигин билсиспэттэр. Ийэлэригэр этэн крллр да, бэйэлэрэ тэйиппиттэрэ, онно баран сыаланаары гынаыт дуо диир. Анараа да дьон сиэттэрбит эиги бу бааргыт ээ диэн биирдэ да билсибэтэхтэрэ, эгэ кэлэ сылдьыахтара дуо? Онон тыыннаах тулаайаа буолан олорон кэлбиттэрэ србэттэн тахса сыл буолла. Хата, дэриэбинэлэрин дьоно, ыаллара бэркэ йн бу бур-бур буруо тааарынан ыал аатын ылан олордохторо.

Дьиэр, Наадьаны бастакы билсиииттэн, сс ыал буола иликтэринэ, Уйбаныаптар атарахсыта крсбттэрэ. Кинилэр уоллара, рдк рэхтээх историк учуутал, ханнык эрэ трд-ууа суох дайаарка кыыы кэргэн ылбытыттан олус диэн аймаммыттара, бэйэлэрин уолларыгар тэнии крбтхтр. Кэлэйбиттэрэ бэрдиттэн крс, сыбаайба да диэни тэрийбэтэхтэрэ. Саатар Наадьа тулаайах буолан, улахан аймаа, уруута суох этэ. Баай баайга тардыар дииллэринии, Уйбаныаптар аймах кийииттэрэ, ктттэрэ бары кэриэтэ тс-бас дьон оолорун кытта уруурааллара. Арай бу баай-талым олохтоох дьоо хара тураах кэриэтэ буолан, Наадьа барахсан кийииттии кэлээхтээбитэ. Детдома улааппыт кыыс баай, уурунуу харчы диэнэ хантан кэлиэй? Онуоха эбии ууоунан кырата, дьннэн харата ханан да халы аймах Уйбаныаптарга, Кх Кэтириинэ сыдьааннарыгар, кылбаа маан сиэннэригэр, соруйан айыла анаан трпптн курдук, тээ суох курдуга.