Трошкі далей ад Месяца...

Вярыга. А ў валасах грабеньчык, матухна. З каменнямі.

Альжбета. Так і свеціць, так і паліць!

Вярыга. Так свеціць, так паліць – аж пярэднія некаторыя распранацца пачалі.

Альжбета.А жаніх, як скапідон, увесь у чорным: вопратка чорная, валасы чорныя... морда чорная.

Вярыга. А за сталом-та, любая, за сталом як?

Альжбета (важна). А за сталом саджалі па плепорцыі. Каго на адным крэсле, каго – на двух, а маці-пратапопшу ледзь на трох усадзілі.

Вярыга (ледзь стрымліваецца). Ну а далей?

Альжбета. А далей прыйшла я да скапідона раніцой. А ён гойсае па пакоі, аж падцяжкі ззаду свішчуць. Паверыце, я жанчына кволая. Як кінуўся да мяне, як дасць у каршэнь, дык я праз галаву дваццаць чатыры прыступкі пералічыла.

I тут абое не вытрымалі, разрагаталіся. Вярыга абняў Альжбету.

Вярыга. Мне як шчасце ўяўлялася, што я буду калісь з нейкай сваёй бабуляй размаўляць: чысценькай, разумнай, хітраватай, добрай. Але сваццяй вы ўсё ж не былі.

Альжбета (расчулілася). Ах, бацюхна, хіба ў гэтым справа? А размову ж падтрымаць трэба. Ты невясёлы нешта сёння.

Вярыга. Невясёлы. Нейкае ў мяне такое прадчуванне, бы ў сабакі.

Альжбета. Ой, дарагі ты мой, не кажы. I ў мяне таксама. Не той Алесь Пятровіч. Што з ім – не ведаю, але не той. Весялосці, шчырасці, чысціні не стала ў доме. Адны толькі дзеці. Янка смяецца, Сярожка за дзяўчатамі пачаў упадаць – мне, старой, і лягчэй на сэрцы.

Паўза.

Знаёмыя Алеся нейкія не такія, як раней, калі ты быў. Ёсць тут такі Бяскішкін Авяр’ян Аркадзевіч. З жонкай. Няпэўны чалавечак. Падараваў нядаўна Алесю кітайскую вазу. I на ёй такая брыдота: яшчарка з шасцю нагамі. Я сказала, што ў сталовай гэтаму яшчуру не месца – я за апетыт кожнага адказваю... Ну хто з прыстойных людзей яшчура дорыць? Хто?

Вярыга. А можа, мы перабольшваем? Можа, ён нядрэнны чалавек?

Альжбета. Што ты! Яшчур такі, што брыдка за стол сесці. I ногі – вось такія, разлатыя. Цьфу!

3аслона

Карціна другая

Гасціная ў кватэры Багуслаўскіх. Двое дзвярэй направа ў сталовую і перадпакой: адна налева ў пакой Сяргея. Добра абсталяваны пакой. Акрамя звычайнай мэблі – вялікая кніжная шафа паміж двух шырокіх акон, канапа, старыя англійскія часы, падобныя на стаячую труну, пейзажы, пераважна малюнкі будынкаў. Камін. Перад ім два крэслы. На шафе прадмет нянавісці Альжбеты, ваза “з яшчурам”.

За вокнамі шырокі краявід горада.

Уваходзяць Ганна Вадзімаўна і Наташа.

Ганна. Дзе ты ўчора была, Наташачка?

Наташа. Выстаўка. Быкі, гарбузы, коні-ламавікі. Хай жыве Рубенс! I на гэтым фоне я, напаўжывая здыхля гарадскога тыпу.

Ганна. Наташа, што за словы? Паслухала б цябе мама.

Наташа. Я сама працую. Трэба ж мне, цётка Ганна, заводзіць нейкі свой слоўнік. Я дарослая.

Ганна. Дзіця ты яшчэ! I гэта жахліва ў твае гады мець такі характар. То разважлівая, як прафесар, то легкадумная, то размаўляеш, як дарослая жанчына.

Наташа. У мяне толькі рахметаўскія цвікі характар выхаваюць.

Ганна. I прафесіі мяняеш. То бібліятэка, то турысцкае бюро, то батанічны сад. Нашто табе, завочніцы, гэта?

Наташа. Прафесіі трэба мяняць. А то ўпрэцца чалавек лобам у адну сценку, “паставіць сябе” і сядзіць “ажнік” да самай смерці.

Ганна. I як гэты твой прафесар?

Наташа. Грубаваты мужык, але разумны. Не нагою смаркаецца.

Ганна. Ната-аша. Не, я проста жахаюся. Трэба ж неяк падрабляцца пад людзей, пад правілы прыстойнасці.

Наташа. О-ох, Ганна Вадзімаўна, я, можа, назнарок не падрабляюся. Мне быць з людзьмі хочацца, а не падрабляцца пад іх.

Ганна. Але...

Наташа. Родненькая, і вы ж не вельмі пад іх падрабляліся ў свае гады... Не хачу і я.

Увайшла Альжбета з талеркай.

Альжбета. Зараз, Наташачка, прыйдзе Сярожа. Дзень добры.

Наташа. Добры дзень, бабулечка! Надвор’е – цуд. Зімовая казка! Лёгкі мароз, шэрань. I здзіўляешся, як гэта людзі не зразумеюць адзін аднаго.

Альжбета. Чаго ж ты, родненькая, чайку з намі не папіла? Хрусты ёсць, пячэнне мігдальнае. Сама рабіла. (Ставіць талерку на стол.) Частуйся.

Наташа. Францаўна, вы проста краса і ўцеха. (Цалуе старую.)

Альжбета. А ты, Ганначка, яе не чапай. Нам маладых не заўсёды і зразумець можна. Мазгі не тыя. I гэта трэба старым памятаць.

Ганна (выходзячы з пакоя). Ох, маленькая жанчына, маленькая жанчына!

Альжбета. Наташачка, ты глядзі, што за пачвара! Яшчур! От каб яму за такі падарунак усё жыццё жывых яшчураў бачыць.

Наташа. Каму?

Альжбета. Бяскішкіну. Хто ж яшчэ такую поскудзь можа падараваць?

Наташа. Сапраўды. I лапамі – вось так.

Альжбета. Самае дрэннае, што лапамі – вось так. Ты адна мяне разумееш.

Наташа. А вы яго разбіце, Альжбета Францаўна. Як быццам незнарок.

Альжбета (смяецца). Я і то падумваю. Старая, нязграбная – чаму не разбіць? (Смеючыся, выходзіць з пакоя, размінаючыся ў дзвярах з Сяргеем.)