Бастан кешкен, кµз кµрген

маан келіп жетті.

зімхан болса ан ысымы жоарылап, дрігерді берген

дрісін ішу барысында ан ысымы тмендеп кетіп, трса жре

алмай лап тседі. Дрігерлерді кеесін де, атарларыны

сынасын да “Дем алу керек, орынды жастара беру керек” дегенді

елемей жрген кезі. Ауданды газет бетінде де осы мазмнда

зімханны атына лааыс жазылады. Мны маан жеткізгендер

де бар еді. Араа 2-3 кн салып, йіне баранымда, науасыны

жайып баяндады. йелі жре алмайды. олда келін жо. Келіндерді

брі блек трады екен.

Тс кезі еді. Бойда баласы (йелі кетіп алан) тама

дайындауа кірісіп жатыр екен. ідіріп, тама ішуді ескертті. Айтар

сз де, зіл – оспа та дап – дайын тр. Біра мен ештее де айтпай,

айыып кетуіне тілек білдірдім. зілге зіл айтсам, ешашан да

мытпас, науас ой деп ойладым жне дрыс санадым.

40

Экология деп дние жзі зар ауда емес пе! Сол жадайды

серіне шалдыпайын деп, алдын ала ауасы таза жерге келген

жадай бар болатын.

Алла сатаанды сатаймын депті ой. ызмет істеп тапан

ебекаым емделуге жетпесін ертеден – а білетінмін.

Таяты екі басы болса, бір басы зіне айта тимесін ойлады

ма, жо па, оушым, зііз айтарсыз... Сол зімхан 2003 жылды

зіні соы кезеіде дниемен оштасты. Оны да елден

келгендерден естідік, арнайы хабарлананым жо. Ендеше, міне,

мір осылай теді, сенімен аылдасып жайтпайды.

мітті зуші.

“Аылды елді елден оздырады,

Аылсыз з елін зі

таздырады.”

(Бала биден )

1997 жылды жаз айыны басы. Блтсыз кнде аспаннан жай

тскендей суы хабар адам жйкесін дір еткізді:

– “ыры кепедегі” ата – бабаларымызды абірін суа алдырды!

Неткен смды!!!

Ол былай болыпты: 1950 жылдары колхоз – совхоздарды

ірілендіру масатымен “Ащыды” колхозы мен “ Талаптан”

колхоздарын біріктірген болатын. Алашы колхоздастыру кезінде

“ыры кепе” деп атылатын м шырында, жер кепелерде, сол

жерді халы кепе азып орналысан да, здеріні лген адамдарын

йлеріні тірегіне жерлеген. Ол жер содан орыма айналан. Бір

топ руды, яни Блтыны лгендері сонда жерлене бастаан да,

лкен орыма айналан, оны кейін халы оралап, ерекше

аморлыа алан – ды. Міне, сол абырды су басан, жо,

дрысында суа алдыран.

– Не деген бассызды, не деген жауызды!

– Кімнен болан?! – деген сра туады. зінен зі болмаан. 1995ж.

Халы лкен міт артып, з ауылыны адамын шаруашалыты

басаруа срап алан. Ауданны сынан сегіз бірдей сенген

адамын абылдамай, срап алан адамы- Смайлов ркін деген

азамат. “Срап алан ауруды емі жо” деп, халы бекер айтпаса

керек. Соны зі болды да шыты. Сол жылды зінде – а ол халы

сенімін атамады. кесі жасы еді, кргені ,білгені бар деп сенсе,

наыз кеге тартпаанны зі болып шыты. Халыты быж – тыж етті,

з басыны амын арастырды. Ал енді одан тылып ара! Колхоз

беске блінді. гіт таратып, жмысшылара блінген жерді

кпшілігін, пай блген аазын, зіне алдырды.

Егін егу кезеі келгенде, зімен атырлас блік алан Кбенов

басаран топа су бермес масатымен, ауызша з мрабына

(гидротехника) шлюзды жабуды бйыран. Каналдан асан су арнаа

41

сыймай, лгендерді абырына, ойа бзып асып, халы ш кн –

тнімен жерленген бауырларыны басында шулаан ; мал сойып,

Аллаа жалбарынып жылаан. Тіпті суды бетіне алып шыан

денеге су кешіп те барандары болан: соны бірі з аасы Шатланбек

еді. 22 жасар ызы таяуда жерленген екен.

Ал басты ше?! Басты жо. Халаты тастап, ш кндей крінбей,

ауылдан тайып берген. Конторды кілтін тастап кеткен. Осындайда ел

ішінде жарамса жаымпаздар да табыла кеткен.

– Ол кім?- ол, сол алашы осы бастыты алса, кгере аламыз

дегендер болып шыты. Жбату айтып, халыа басу айтан болып,

конторына таы отырызыпты. Ол смдарды одан алар лесі де бар

екен:бірі колхозды машинасын з лесіне алса, екіншісі де р ол

болмаса керек. Ал айта оралан басты лі еші толатын емес

крінеді. Ауылдаы екі бала башаны да жаптырып, «Сулет» деп

аталатын бала башаны зіне птер етеді, кшіп те келеді. Ол брын

ауданда отыран мекеме йін зіні жекеменшігіне аратып алан-ды.

«Есебін тапан екі асайды» деген осы. Біреулер бір рет те й ала

алмай жатса, бл сбидерді таратып, соны йіне орналасып алды.

зі басты болан жылы кріш те бітік болды. Халыа тк те

берілген жо. ызметтік машинасы бола тра, жаа машинаа

(«УАЗик») ие болды. Алдыы атарлы лді шаруашылы быт-шыта

айналды. Трт тлік мал да тынды. Машина мінген бейба брын бас

бухгалтерді орынбасары болан еді. Мына бастыты тсында

тексеру комиссиясыны бастыы, жымдаы зейнеткерлерді

бастыы, жолдасты сотты бастыы, т.б. Яни Сталин кезінен кейінгі

басару жмыстарын олына аландарды бірі. Пенсияа шыаннан

кейін де сейпті бір блігіні кілтін ткізбейді екен. Ішінде

жеморларды жегендері туралы есеп бар ма, йтеуір, кпке дейін

зінде сатапты. Машина мінген со, кілтін берген болар.

Ал, бастыты да ттам сексеуілі бар-ды: туан наашысы –

облысты алтыншы блімні бастыы.

– кесі ше? - кесі- брып исполком болса, азір ауданды

зейнеткерлерді бастыы. Жасы 70-ті ортасынан асса да, ауру болса

да, орнын берер емес. Шіркінні абілет аруы артайан сайын артып

жатырма екен дейсііз?!

олпаштаумен орнына айта отыран басты йтпенбетов дегенні

брыннан жргізіп келген тракторын алып, з алаанына берген. Ол

жігіт бала-шаалы, мгедек шешесі де бар-ды. Осы клікті арасында

кнелтіп отырушы еді. Таан кінсі – сен лді емессі, трактор трып