Бастан кешкен, кµз кµрген

Саынали ініме барып, хал – жадайын срастыранымда, аасы

Мырзаалиды науастанып аланын айтты. Науасы жанына атты

батса керек. Алматыдан келісімен (9 -10/III 2001) Тркістана баруа

бет алдым. Телефонмен байланыса алмадым, номерлері згеріп

кетіпті, Саыналиды ала алмадым. йіне жеткенше, атты кдік ой

билеп алды. йіне жете бере, кшеде жрген бір арттан ол кісіні

бар – жоын да срадым. Бар екен, уанып та алдым.

– Ассалаумалйкм! Жадайыыз алай?

– Жасы. Кімсі зі?

– йелі: - Жаа ана айтып отыран іні ой. Саынды ой.

– Кзйнегімді перші, кре алмай трмын.

Ой айналайын – ай, амансыдар ма? Келін алай? Туір болып кетті

ме? – деп, шатап, аймалап, арамнан ауда.

Бір аяымны бас бармаы ауыра берген со, дрігерге барды.

Дрігер кріп, рентгенге де салды. Кеспесе болмайдыа келді. Оан

мен де кндім. Сонымен, кесті де. Келесі кні соны асындаы трт

саусаты тртеуі де арайып кетті. Ая ісе бастады. Осындай

ауруды емдейтін Кентау аласында тратын арт кемпір бар екені

айтылды. Оны да машинамен алдырды. Кре сала бір ыдыса

жылы су йып, тотыяйынды (ккдрі H2SO4) соан ерітіп, аяымды

20 мин. салып, алан со, жуып, таы да сол дрісін сеуіп орап

тастады. Осылайша ш рет айталауды айтты. Ашытады, шыдау

керектігін де айтты. Жанымды ояра жер таппай барамын. рбаа

да, жабайы шошаны кпесімен де орады. Ісігі айта бастады –

деді аамыз

( Мырзаали) Мырзеке.

Аайын – туыс, жекжаттар бірінен кейін бірі келіп жатыр екен. Мені

бараныма те ырза болып алды.

– Туір болып кетііз, беті айта бастапты ой, - деп, рсат алып,

ауыла айттым.

Сау адам науас адамны кілін срау деген мсылманды парыз

саналады. Жегеміз кідіргенімді алап еді. Мен, кісілер кілін срап

сті – стіне келуде екен, жргенімді дрыс санадым. Осылар туралы

“анмен дарыан асиет” деген таырыпта жазан гімем бар еді,

соны айтанымда, отанындаы баласы кшірмесін беруімді срады.

Оан да келістік. Атамыз Арынбай би туралы да жазанымды оса

бермекші болдым.

151

Мырзаали лы Отан соысынан брын армияа алынады. Соысты

алашы кезінде оршауда алып, Мстафа Шоайды легионында

болады. Францияда онымен 2 рет кездеседі. Сол шін елге келген

со срауды астына да алынады. Мстафа дріптеле бастаанда,

Алматыдан телестудиядан келіп тсіріп, мны да кк экранда

халыа жариялаан адам.

негелі мір.

аза халыны басынан не бір ауыр кндер тіп жатанына тарих

кулі емес пе! Кешегі халы басына тскен зобала заманда –

конфискация, колхоздасу – коллективизация, ашаршылы, зиялы

жандырды халы жауы деп уындау, жою – ату дегендерді басынан

ткізді емес пе?! Сол зобаланы шарпуы кімге тимеді дейсіз.

Майхан жені Орынбетіні Мырзатайына да( мені шешемні туан

інісі) залалы тиеді. Бас сауалап, Мырзатай айын атасы алымбет

деген кісімен (Арын) елден ауады. кесі сол жата дниеден теді.

Онан ш л бала анасымен ( балаларды шешесі) алады, брі де

жас. Балалар наашы атасы, жесімен бірге алады. Наашысы

кейін елге кшіп келгенде, оларды да ала келеді. Балаларды бірі

Орынбетов болып жазылса, бірі алымбетов болып жазылан екен

мектепке барарда. Сонымен, шиелі ауданы, Атоан елді мекеніне

келіп жайасады. алымбет арт та бір жаы аурулы, бір жаы жасы

лайан шаында, бір кні баласына:

– Шыраым, кімні баласысы?-дейді. Бала:

– алымбеті баласымын,-дейді. –Кімнен туды?-дегенде, бала

жесіні атын атайды. Наашысы баланы бетінен сйіп, кзіне жас

алып, ауыр ойа кетеді.Бір кезде:-Балам, дрыс айтасы, баламсы.

Мен артайдым, рі ауру да алымдап оятын емес. Мен сендерді з

бауырларымен таныстырмасам, ол маан дрыс болмайды.

ызымнан туылдыдар, сендер де баламсыдар. Бар, ааз, алам

келші,-дейді. Сйтіп зі білгенінше баланы аталарын ретімен

жаздыртады. Білетін жиені мені де алдырмайды. Сйтеді де,

жоалмасын деп, сандыа салызып ояды. Уаыт деген тіп

жатады. лкені оырат бір жесір йелді ызына йленеді.

Ортаншысы Дйсенбек ауылдаы мектепті бітіріп, з бетінше

толпынып, оуа кетеді. Сол кеткеннен елмен хабары да болмай

алады.

Бір кндері зын латан Дйсенбек Ташкентте оып жр екен деген

хабар естіледі. Екі бала сол Атоанда баяы наашыларыны

шаыраына не болып отыра береді. Бл кезде наашы атасы да,

жесі де дниеден озан-ды.

Дйсенбек болса, Ташкент аласындаы темір жол институтын

бітірер жылы сол алада жмыс істеп жрген Арыс аласыны ызы

рбанклмен тіл табысын, осылмашы болады. Ресторандатып

той ткізуге шамалары жо, бір сол алада тратын здерін

"рама"боламыз деген Баймрат (1921 жылы туылан) атты

азаматпен сйлеседі. Жеке басты кісі екен, йелі екеуі ана тратын

152

здеріне лайы йі бар-ды. осылу кешін сол йде ткізеді.

Жиналандар кіле атар-рбылары, студенттер. Елден келген егде

жандар жо. Дйсенбекті бас ктерер туысы жо екен. Баймрата

аян болады. Той зіне лайы теді. Той тараан со, Баймрат

Дйсенбекке:

– Сені ке-шеше жо па?-дейді.

– ке-шешем ертеректе айтыс болан,-дейді. –Бізді ыыласымыз

сендерге ауып тр. Бізге бала боласыдар ма?-дейді. Блар нсіз

отырып, аылдарына сала келе, бала болуа келіседі. Сонымен,

Дйсенбек пен рманкл "кіл бала" болса, Баймрат пен Жпар

“кіл ке – шеше” болады. Дйсенбек оуын бітіріп, сол Ташкент

аласында темір жолды рылыс жаыны инженері болады да,

рбанкл болса, сол аладаы винзаводында жмыс жасайды. Ол

кездерде аланы кеейтіп, ескі йлерді бзып, жаа рылыстарды

айдай арынды жріп жатан кезі. Дйсенбекте зіне лайы

рылысында жк машинасы бар. Сол бзылан йлерді кйген

кірпіштерін жинастырып, здеріне й салуа кіріседі. аланы