Дэпэш Мод

20.30

Недзе далёка-далёка, на ўсходзе рэспублікі, зусім побач зь дзяржаўнай мяжой, неба пахне ранішнім лесам, пахне зусім асабліва, брэзэнтавымі намётамі і яловымі галінамі, што кладуць на гэтыя намёты свае цяжкія лапы. Я іду доўгай-доўгай лясной сьцежкай, леваруч і праваруч ад мяне – высокія і цёплыя сосны, што саграваюць сваім подыхам пясок навокал, і паветра, і ранішні суботні лес, і птушак, што трапляюцца час ад часу, і наагул – усё гэтае неба, і, вядома ж, дзяржаўную мяжу – сосны гэта такія сабе батарэйкі, якія пусьцілі карані акурат уздоўж ракі, раку відаць за ствалінамі леваруч, і мы ідзем уздоўж яе, уласна, мы ідзем угору, супраць плыні, а галоўнае – я люблю ўікэнд, мне цалкам вядома, што сосны на ўікэнд асабліва цёплыя, а неба – асабліва мірнае. На мне нейкая дурацкая футболка і дурацкія шорты, і запыленыя сандалеты, якімі я падфутбольваю сасновыя шышкі, уздымаючы хмаркі ранішняга пылу, тады мая сяброўка паварочваецца да мяне і просіць, каб я супакоіўся і такога не рабіў. Маёй сяброўцы 16, яна пагадзілася са мной пагуляць, уласна, яе папрасілі мае бацькі, якія сябруюць зь яе бацькамі, яны ўсе засталіся на рачным пляжы, сядзяць сабе і гатуюць салаты са сьвежай вільготнай гародніны, плаваюць у ранішняй рэчцы, наперадзе цэлы ўікэнд, таму яны займаюцца сваімі нецікавымі дарослымі справамі, але я знайшоў сярод соснаў сьцяжынку, і мая знаёмая без асаблівага, трэба заўважыць, жаданьня павяла мяне па ёй, так, абы толькі я нарэшце прайшоўся і заткнуўся і ўжо нікога больш не даставаў, хоць яна да мяне даволі добра ставіцца, дакладней, гэта я за ёй пастаянна цягаюся, але яна трымаецца даволі добра й асаблівых прэтэнзій да мяне не прад’яўляе – так толькі – каб не ўздымаў пыл, каб не хапаў яе за рукі, адным словам – не паводзіўся як дэбіл. Мне падабаецца пясок пад нагамі, мне падабаецца мокрая трава на пяску, мне падабаюцца сосны, у якіх трывожна перацякаюць электроны, мне падабаюцца крыклівыя бестурботныя птушкі на высокіх сасновы галінах, мне падабаецца неба, таму што яно цягнецца далёка-далёка і ніколі не сканчаецца, гэта мне падабаецца найбольш, я вельмі люблю, калі нешта ніколі не сканчаецца, і неба – адна з такіх рэчаў, мне падабаецца, што гэтая сьцяжынка таксама не сканчаецца, таксама цягнецца без канца супраць плыні, то набліжаючыся да яе, то зноў закочваючыся за стваліны, нарэшце мая знаёмая не вытрымлівае, добра, кажа, пайшлі, акунемся і назад, я спрабую выгандляваць у яе яшчэ з паўкілямэтра, але яна кажа – досыць, купацца і назад, і я вымушаны з гэтым зьмірыцца. Яна зварочвае са сьцежкі і ідзе проста да вады, я намагаюся не адставаць, іду сьледам і разглядаю яе чорны бліскучы купальнік, такія тады, у канцы 70-х, акурат былі ў модзе, яе купальнік асаблівы – на чорным фоне рассыпанае жоўтае, чырвонае й аранжавае лісьце, сапраўдны лістапад, хоць у лістападзе, здаецца, ніхто не купаецца, але ў яе цэлы ворах лісьця на целе, і цела ў яе – прыгожае і моцнае, ёй вельмі пасуе гэтае лісьце, гэта нават я, у свае 6, разумею, інакш я б за ёй не ішоў, вада яшчэ не пасьпела прагрэцца, бераг пусты і прахалодны, мая сяброўка падрульвае да вады і пачынае паступова ў яе заходзіць, я гляджу, як пад вадой зьнікаюць яе ступы, яе высокія цёмныя лыткі, яе калені, яе сьцёгны, нарэшце яна падае на паверхню вады, топячы ў ёй усё сваё лісьце – і жоўтае, і чырвонае, і аранжавае, і паварочваецца да мяне – давай, крычыць, давай, хадзі сюды, холадна, кажу я зь берага, перастань, крычыць яна, нічога ня холадна, хадзі сюды, яна выплывае на сярэдзіну ракі, плынь пачынае зносіць яе ўніз, і я раптам пужаюся, што вось яе панясе ўніз, а я застануся тут адзін і буду стаяць на гэтым беразе нікому не патрэбны, перад халоднай глыбокай вадой, што цячэ невядома куды, і я не вытрымліваю і скачу ў ваду, нават забыўшыся, што ня ўмею плаваць, і кіруюся да яе, яна заўважае мяне і пачынае падплываць да берага, я б’ю па вадзе рукамі, намагаючыся не захлынуцца яшчэ на плыткім, і нарэшце яна падплывае і, пераводзячы дых, весела крычыць – давай руку, і я працягваю ёй руку, і ў гэты самы час мяне проста разрывае, і ўся гэтая вада цячэ вакол мяне, цячэ ў адным напрамку, увесь час у адным напрамку, і мне ад гэтага так добра, нібы мне зусім ня 6, а ўсе 16, як і маёй сяброўцы, маёй біг уайт маме, што цягне мяне за сабой супраць плыні, і так моцна трымае за руку, што калі б я мог, я бы проста кончыў, але я толькі трымаюся за яе і не магу кончыць, зусім-зусім не магу кончыць, і так усё жыцьцё.

– Каса, – кажа ён. – Абшчак. Агульная каса, якая фарміруецца агульнымі высілкамі. Скарочана – АК.

Чапай, страціўшы нас з Васем, трымаецца дзьвюма рукамі за апошняга суразмоўцу – Сабаку.

– Рабочая каса, – кажа Чапай. – Ніякіх банкаў. Банкі – гэта наёбка.

– Фікцыя, – падказвае Сабака.

– Дакладна.

Нейкую хвіліну яны маўчаць, я зноў засынаю, але тут Чапай кажа:

– У прынцыпе, – гаворыць ён, – тут таксама ёсьць каса.

Сабака разгублена акідвае вокам пакой

– На заводзе, – тлумачыць Чапай. – Наш дырэктар трымае яе ў парткаме. Колішнім парткаме, – дадае ён.

– Ну? – Сабака насьцярожваецца. Я таксама прачынаюся.

– У прынцыпе, – працягвае Чапай, – сёньня выходныя, ахова толькі на вахце. Тэрыторыю абыходзяць двойчы на зьмену. Я ведаю іхны маршрут і расклад.

– Ну?

– У прынцыпе, – удакладняе Чапай, – гэта не ягоныя грошы. Не ягонай працай заробленыя. Гэта трудавыя грошы. Абшчак.

– Як у Маркса? – пытае Сабака.

– Як у Маркса, – згаджаеца Чапай. – Можам узяць.

– Вы што, – кажу я прачнуўшыся, – ёбнуліся? Замятуць адразу. Ты што, – кажу Сабаку, – ня бачыш? – ён жа паехаў на сваім пыху, ён жа зараз не з табой размаўляе, ён жа з Карлам Марксам гаворыць, прычым гамбургскага пэрыяду.

– Менш трындзі, – крыўдзіцца Чапай. – Ніхто цябе не замяце. Ахоўнікаў ўсяго двое. Гэты завод рэгулярна хтосьці бамбіць, пачынаючы з дырэктара. Тут ужо красьці няма чаго.

– Ну, – кажу, – а за якім херам мы туды палезем?

– Я сёньня бачыў, – сьцішвае голас Чапай, – як дырэктар нешта ў сябе пакаваў.

– Што?

– Ня ведаю. Можа, бабкі, можа, апаратуру. Да яго раніцай прыяжджалі акцыянэры, падагналі мікрааўтобус, і яны туды пачалі выносіць нейкія скрыні. Забілі пад завязку салон і паехалі. А некалькі скрыняў засталося, я сам бачыў.

– Ну, да, – кажу, – там падшыпнікі якія-небудзь, а мы падстаўляцца будзем.

– Ды няма ў яго, – шэпча Чапай, – ніякіх падшыпнікаў. А калі і ёсьць – у парткаме ён іх не трымае. Там бабкі. Або апаратура. Ён, сука, замкі нават зьмяніў, я сам бачыў.

– Замкі?

– Замкі.

– Тады як мы туды залезем? – не разумею я.

– Праз дах, – кажа Чапай. – Я ведаю спосаб. Толькі трэба зараз ісьці, пакуль яшчэ сьветла, і пераседзець на даху гадзіны да другой – да трэцяй, пакуль ахоўнік пройдзе. Потым спусьцімся і ўсё вынесем. Усё чыста, ніякіх сьлядоў.

– Ён жа адразу цябе вылічыць, – кажу.

– У мяне алібі, – кажа Чапай.

– А, сапраўды, у яго трыпер, – шэпча мне Сабака, думаючы, што Чапай яго ня чуе.

20.45

Мы згаджаемся ісьці. Бяз Васі. Я кажу – давай так: Вася застанецца тут, тыпу на пасту, разумееш? ён у прынцыпе наш, і давай яго таксама лічыць, але ён зараз на пасту, Вася ў гэты час пераварочваецца на іншы бок і падае з крэсла. Мы падымаем яго спакутаванае цела і перакладваем на тапчан, я з падазрэньнем гляджу, што там Чапай сабе насьцяліў, а то мы з Васем пакуль жывем у адным пакоі, яшчэ прыцягне што-небудзь, ну, хопіць, думаю, і мы ідзем. Чапай нас праводзіць па вячэрнім заводзе, празь нейкія напаўразваленыя цэхі, дзе бегаюць шчуры і лятаюць птушкі, сапраўдны табе запаведнік, Сабака наступае на нейкую мэталічную херовіну і тая глуха бразгае, ціха, сычыць Чапай, асьцярожна, ён праводіць нас яшчэ па нейкіх калідорах, на падлозе валяюцца старыя газэты і дранае спэцадзеньне, потым мы праходзім пад самым плотам, асьцярожна, кажа Чапай, што такое? насьцярожваемся мы, не наступіце, коратка тлумачыць Чапай, мы асьцярожна перабягаем пад нацягнутым уздоўж плоту калючым дротам і апынаемся за нейкай чатырохпавярховай цаглянай будынінай, пакрытай новым шыферам. Усё, кажа Чапай, гэта парткам. Палезьлі.

Чапай лезе першы, бо ведае куды. Перад гэтым ён скідае свае кеды і хавае іх у кішэнях спартовых штаноў, што ты робіш? кажу, гэта для зручнасьці, кажа Чапай. Усё – пайшоў, і ён сапраўды чапляеца за ніжнюю галіну дрэва над самай сьцяной, рыўком падцягваецца, сядае на яе, потым устае і пачынае лезьці ўгору, пуцём, крычыць нам адтуль, чаго? не разумеем мы, я кажу – усё пуцём, паўтарае Чапай, галіна пад ім трашчыць, і ён ляціць проста на нас, я пасьпяваю адскачыць, а на Сабаку ён і ня трапіў, эх, абтрасаецца Чапай, трошкі не далез, давай ты – гаворыць ён мне, ага, кажу, зараз, не хапала яшчэ зваліцца з чацьвёртага паверху на ўсю гэтую купу гаўна, давай, кажу, нейкі іншы ўваход. Ну добра, кажа Чапай, добра. Можна проста празь дзьверы зайсьці. Яны што – не зачыненыя? пытаюся. У мяне ёсьць ключ, тлумачыць Чапай, а падрабіў. Дык навошта ж ты, підар, прымушаў нас лезьці на гэтае хуёвае дрэва? Так больш прыкольна, – кажа Чапай і вядзе нас да ўваходу. Мы перабягаем празь невялічкую пляцоўку, нідзе сапраўды нікога няма, але я так разумею, што ахова можа зьявіцца калі заўгодна, Чапай хутка адмыкае дзьверы, і мы сігаем унутр. Так, – Чапай пераводзіць дых, – цяпер наверх, там перчакайма да ночы, ахова пройдзе – залезем у парткам. А можа ў цябе і ад парткаму ключы ёсьць? пытаюся я з надзеяй, можа, ня трэба нічога ламаць? Былі, гаворыць Чапай, але гэтая сука замяніла, я ж казаў. Думаеце, для чаго я вас узяў – я сам дзьверы ня выламаю. А, кажу, я думаў таму, што мы сябры. Троцкі сраны, – шэпча Сабака. Усё-усё – рашуча кажа Чапай, наверх, патруль пройдзе, зламаем дзьверы і назад, наступнага разу яны зайдуць сюды ажно раніцай.

І мы сапраўды падымаемся на пляцоўку чацьвертага паверху, Чапай нешта там варожыць над замком, адчыняе дзьверы, мы выходзім проста на дах і бачым:

21.00

Многа-многа аранжавых рэек на Захадзе цягнуцца ад вакзала, што цямнее праваруч, і сьвецяцца пад сонцам, сонца вісіць у раёне Халоднай Гары, здорава, кажу я, я б на тваім месцы тут і жыў, кажу Чапаю, а ты зачыніўся ў капцёрцы і давішся там дэнатуратамі ўсякімі, Чапай сканфужана кракае, але марку трымае, бачыш, паказвае мне леваруч, што гэта? пытаюся, разглядаючы цудоўную тэрыторыю, дбайна, хоць і трохі хаатычна застаўленую жалезам, машынамі, бэтонам, трубамі, іншымі сьмешнымі рэчамі, заводы, кажа Чапай, большасьць зь іх не працуе, разумееш, не працуе, а раней працавалі? пытаюся на ўсякі выпадак, я гэты раён дрэнна ведаю, раней працавалі, кажа Чапай, раней усё працавала, да, кажу я, і працягваю разглядаць рэйкі, што паступова гаснуць і цямнеюць, ад вакзала адпаўзае бясконцы таварняк, гружаны лесам, і цягнецца на поўдзень, што там? паказвае Сабака ў напрамку таварняку, там поўдзень, кажу я, бачыш, сонца на Халоднай Гары, значыць там захад, а таварняк на поўдзень ідзе, бліжэй да мора, ты быў калі-небудзь на моры? пытаюся ў Сабакі, на моры? перапытвае той, не, на моры ня быў, я ўлетку на Салтаў ежджу, ясна, кажу, ты на Салтаў, а таварнякі на мора, лес вязуць, навошта на моры лес? пытаецца Сабака, ня ведаю, кажу, штосьці будуць будаваць, што? дапытваецца Сабака, флот, – неспадзявана кажа Чапай, трошкі, праўда, недарэчы.

Сабака глядзіць на сонца, што пачынае ўжо расьцякацца па Халоднай Гары, і кажа – я, кажа, калі вырасту, абавязкова адсюль зьеду, да? пытаюся, і куды? ня ведаю, кажа Сабака, на поўдзень, да мора, уладкуюся на флот, проста я зараз не магу бацькоў кінуць, разумееш, яны ж старыя, маю ж я неяк іх даглядаць, але вось праз пару гадоў – абавязкова паеду, мне тут не падабаецца – работы няма, бабак няма, цэны высокія, вось пачакаю пару гадоў – і на поўдзень. Ты яшчэ гэтыя два гады пражыві, – кажу я, сядаючы на прагрэты сонцам дах.

21.30

Чапай раіць тут і сядзець, тут нас ніхто ня ўбачыць, нават калі ахоўнік зойдзе ў парткам, сюды ён падымацца дакладна ня будзе, перасядзім яшчэ пару гадзін і спусьцімся, па цемнаце сюды было б цяжэй дайсьці незаўважнымі, усё прадумана, кажа Чапай, трасянем сёньня тлустых капіталістычных сьвіньняў, каб не асабліва зажыраліся, эксплуатуючы і без таго заёбаныя пралетарскія масы, і мы зь ім пагаджаемся – добра-добра, заёбаныя, дык заёбаныя, нам-та што, мы сядзім і маўчым, я гавару, цікава – дзе зараз Карбюратар, можа, ён даўно ўжо дома, сядзіць і перасыпае з далоні ў далонь цёплы попел свайго айчыма, а мы тут яго шукаем і ня можам знайсьці, да, ціха адгукаецца Сабака, паказваючы навокал – тут яго ня знойдзеш.