Эр ки?и уонна дьахтар
Шрифт:
Оттон п-харчы эргийэр тымырдарын тутан олорооччу тойотторго билигин сиэр-майгы, чиэинэй быыы, сэмэй буолуу диэн йдбллэр ыраах быраыллан, быылынан-буорунан сабыллан эрэллэр быыылаах, Москваттан саалаан, кинилэр Дьокуускайдарынан тмктээн, ханна баарар арыычча кыаырбыт кии й-санаата – байарга, байарга уонна байарга эрэ диэн. «Бил баыттан сытыйар» дииллэринии, салайааччылар судаарыстыба харчытыгар лэлэри оортороллорун манньатыгар араас «откаттарынан» сирэйэ-хараа суох уоран-халаан тиэрэ байбыттарын кр сылдьан, кыра да дуоунастаах кии пкэ-харчыга сыстар тгэн эрэ тооостор, «сатабыллаах – саыл саалаах» диэн баран, уоруу суолунан бара турарыгар тиийэр. Ол кии уоран чгэй олоххо тиийбит буоллаына, мин оннук гынарым тоо табыллыа суохтааый диэн саныыллар.
э рдк мээ халлааа
Кэнсиэр кэнниттэн Карп сценаа тахсан, кэргэнигэр Динаа бирилийээннэрдээх биилэи:
– Мин тапталбар, эдэр сааспын эргитэр кэргэммэр, тккэн субуота кн ммтнэн, – диэн бэлэхтээтэ, Дина саардыыыта кинилэр судургу рмкэлэриттэн омуннаахтык рбт буоллаына, арааа, эриттэн кнд бэлэхтэри ыла рэммит быыылаах, кнд таастаах биилэи ээл-дээл тутта, суолтатыгар уураан ыллылар. Мантан Ксеньялаах схтлэр, «тккэн субуота кн ммтнэн» итинник сыаналаах бэлэх ооуллар буоллаына, эгэ трбт кнгэр эин тугу биэрэн эрэрэ буолла?!
Кэнсиэр кэнниттэн бары субуруан, остолобуойга киирдилэр. Манна уонтан тахса кииэхэ остуол тардыллыбыт, икки ттнэн тктспт курдук кылгас бэскилээх, хара бркэлээх, маан ырбаахылаах икки официант уол соттор тоолохтонон турар, хас биирдии ыалдьыт аата-суола кумааыга суруллан, прибордар аттыларыгар ууруллубут. Бэргэннээх Ксенья уук миэстэлэргэ тбэстилэр. Саардыы оннуларын булалларын кытта, кылгастык бааммыт хаалтыа тн тылынан сылдьар, ньаччаар сстээх, хойуу хара баттаын кэннин диэки тарааммыт скэл кии сотовай тлпнэ тыааабытыгар, ойон туран олоппоу туора тардан, кинилэр кэтэхтэригэр баран кимниин эрэ кылгастык кэпсэттэ, итиэннэ бэйэтэ эрийэн, атын киини мр саата иилиннэ:
– Бэрт тргэнник ооуллубут тннктэри сыахтан Сэргэлээххэ тутуу бара турар сиригэр илдьэ оус, антах лэ сырыыптанаары гыммыт…
Ол кэмэ аны ачыкылаах эдэрчи кии тлпнэ «рмэччи рн курдук» ырыанан эрчимнээхтик чугдаарбытыгар, аны кини тлпнн ылан истимэхтээтэ уонна:
– Грейдер бэтэрээ учаастактан бттэ да тиийиээ, – диэтэ.
Карп кэргэнин Динаны кытта остуол баыгар олордулар уонна графины луоска кырыытынан тосуйан тыкынатта:
– Дооттор, эигини мнтээ да иллэнээбэттэрин, бары олус эппиэттээх лээ сылдьаргытын билэбин… – дии-дии клбтэ буолла, – ол эрээри бу киээ саатар аылык кэмигэр сынньаны, тлпннэргитин араары, лэбит туунан сыыйа-баайа кэпсэтиэхпит…
Кырдьык дааны диэбиттии, бары тлпннэрин араартаатылар. Ыалдьыттар кимнээхтэрин билбиттэрэ – бары да туспа тэрилтэлээхтэр, тутуу, суол ооруутун эин курдук улахан тыын боппуруостарынан дьарыктанар араас фирмалары салайаллар эбит. Ол иин хара ааныттан кэпсэтии-ипсэтии п-харчы хамсааынын, барыстаах лэхтэри ылыы, ханна хас млйннээх лэ ооуллубутун, ким тугу барыыырбытын-ночоотурбутун туунан буолла. Иит-хомуос тыааата, бары уруккуттан билсэр буолан, тута кэпсэтии, кгнэии сааланна.
Бэргэннээх бу хампаанньаа к уойбут-топпут хоор хаастар ортолоругар кэлэн тспт ырбыт-дьдьэйбит сааскы чыккымайдардыы сананнылар, олох бу бырааынньыгар туспа дьон курдук буолан, саата суох сукуан олордулар, бэл аыах да санаалара кэлбэт, бакаалларга кутуллубут отон уутун сыппайбыта буоллулар. Кинилэри кыраытык кэтии кэннилэригэр турар официант уолаттар, кураанахтаатылар да, сонно толортоон иэллэр. Ыалдьыттар тириттилэр-хоруттулар, эр дьон бинсээктэрин эмиэ устан, олоппосторун йнргэр иилэ бырахтылар. Клс-салсыы, ол олорон кэпсэтиилэрин хайысхата син биир лэлэригэр иэиллэ турар, й-санаа барыта хантан, хайдах гынан бизнеи тупсарар туунан буолла. Ол быыыгар тыл этэллэр, бары бастаахтар бппттэрин кэнниттэн хааайын Бэргээ дьэ тыл биэрдэ:
– Динам бииргэ рэммит доотторугар – Ксенья, Бэргэн Ивановтарга… – диэн буолла.
Бэргэн турда уонна маннык т дьиэни-уоту туттубут дьонун хайаата, билии кэмэ гстэр соуйан-уолуйан, сорохтор урукку былааска бэлэмэ рэнэн хаалбыттарынан саа йээ оннуларын булбакка сылдьалларын бэлиэтээтэ («ол иигэр мин» дии сыста) уонна кэпсээититтэн ииттэххэ, баар дьон бары бизнестээх, б-харчыны оорор
дьон эбиккит, йэ уларыйбытынан аны судаарыстыба буолбакка, эиги курдук дьонтон барыбыт кэлэр кэскилбит, норуоппут, ыччаппыт дьылата тутулуктанар диэн баран:– Срэххитигэр чэпчэки, сиэпкитигэр ыарахан буоллун! – диэн тост ктхтрд.
Кини этиитин сблээтилэр, ким эрэ: «Тугунан дьарыктанаын?» – диэн ыйыппытыгар, Бэргэн хоноччу туттан баран, дороонноохтук эттэ:
– Кэргэним оскуолаа биэлсэр, оттон мин харабылбын, дуоунас кирилиэигэр боростуой норуоту кытта баарбыт уонна онон киэн туттабыт! Кэргэним наар оолору кытта бодьуустаар, ити курдук ким эрэ материальнай уйгунан, оттон ким эрэ дьоо духуобунай баайы иэриинэн дьарыктанар, – диэтэ.
– Оннук-оннук, – кылгас хаалтыстаах, маччаар сэ, кэннин диэки тарааммыт уун баттаа хайдах эрэ кэриэйдии дьннр кии биирээн санныга таптайда, – оону кытта лэлиир – ытык дьыала.
Баар эр дьон бары тыл эттилэр, баарыан сценаа ыллаабыт артыыстара киирэн эмиэ ырыанан кччттлэр, ол тухары Бэргэннээх илиилэрин-атахтарын кумуччу туттан олорорго кэлиннилэр, хоту олорон бэйэлэрин тэнээхтэрэ – геологтары, эмчиттэри кытта бырааынньыктыыллара, оттон манна адьас атын хампаанньа, этэллэрин курдук, «саа сахалар, нууччалар», хаан да билбэтэх баай дьоно, птэрэ-харчылара ллэнэс, кыахтаахтара таынан быгыахтыы сылдьар, аан дойду атахтарын анныгар сытарыныы сананан эрдэхтэрэ.
Сынньалаа бу киэ уораайга дьахталлар туспа бгэн, бэйэ-бэйэлэрин уруккуттан билсэр буолан, сонуннарын кэпсэтэн хобугунастылар, эр дьон билиардыыр хоско киирэн, шариктары кий мастарынан охсуолуу кэйиэлээн оонньообутунан бардылар. Бэргэн урут оонньуур буолара да, дьоно харчыга киирсэллэр эбит, ол иин дьулайда, онон крчч эрэ буоларыгар тиийдэ. Били кылгас хаалтыстаах кии остуол кх сукуна сабыытыгар быардыы сытан, буугунуу-буугунуу кыаата уонна ыраах шаригы «ытан» тас гыннарбыта сурулаан тиийэн охсуллан, халты ыстанан, лууканы сиирэ-халты саайыллаат, тттр тэйэн, остуол ортотугар эргичийэ-эргичийэ тохтоото.
– Халынык ыллы, – диэтэ хааайын Карп бэйэтин маын туппутунан хантан охсуохха сптн крр, кынанаан кыаан кр-кр, остуол тула тэпсэнии сылдьан.
Ол кэмэ «Бэргээ-эн», – диэн сипсиэри истэн, уол эргичис гыммыта – Ксеньята турар.
– Хайыыбыт, дьиэбитигэр барабыт дуо? – диэтэ кыыс сибигинэйэ былаан.
Бэргэн кинини трйэн, тааараа хоско таыстылар.
– Чэ, сп, ол эрээри Динаа этиэххэ.
– Ээй суох, ыытымаары гыныаа, саата суох, бырааайдаспакка, английскайдыы барыахха.
– Чэ, буоллун.
Кинилэр таанан эрэллэрин крн, хата, официант уол олбуор таыгар атааран, сс массыынаа олордон биэрдэ итиэннэ суоппарга:
– Илдьэн биэр, хааайка ыалдьыттара, – диэтэ.
Онон, чаас ааарын иинэн дьиэлэригэр баар буоллулар. Ксенья массыынаттан тахсаат да, тууйулла сылдьыбыт санаатын тута кэпсээбитинэн барда:
– Ити билбэт дьахталларым аттыгар турбахтаан баран ыксаан куоттум, кинилэри кытта кэпсэтэр да кыаым суох эбит диэн санаатым, кэлин аыйах ыйга ким туох дьиэни, массыынаны атыыласпытын, хайа дойдуларынан сылдьыбытын куоталаар курдук ырытыан бардылар. Бииги йэбит тухары харчы мунньунан массыына дуу, саынньах дуу ыллахпытына рхпт, оттон кинилэр аыйах ый иигэр! Ити гынан баран, ылар да, биэрэр да иээ суох, туох да санаата-оноото суох сылдьыы – мин санаабар, ханнык да баайга бэриллибэт саамай улахан дьол!
Бэргэн хардарбата, ол эрээри кыараас аан хоско таастарын уста туран крднэ, Диналаах коттеджтарын кэнниттэн, оо, квартиралара мунаах кыра да эбит! Утуйар хоу, сааланы, оолорун хоун да холбоотоххо кыараас. Хоско Ксенья тааын уларытта киирдэ, оттон икки кии кыайан ааыспат куукунатыгар Бэргэн киирэн хаадьаалыыр мас олоппоско олордо уонна улам кыйыттыах курдук кыынньан барда. «Коммунизмы тутааччы моральнай кодексын» тутан абыраннаа бу! Ыт уйатын саа «чыбы» квартираны бас билбиттэриттэн рбтэ – онто ханна баарый, Диналаах ааардас бильярдыыр хосторо кини квартиратын дуомуттан икки-с бк киэ. Кии кииэхэ тиийбэтэ, тээ суох буолара диэн срдээх да эбит! Кэлин аыйах ыйга саа дьиэ, сонун массыына атыылааллар, Дина «биир трттээх-уустаах, бары тэ» дьоммут диирэ хантан кэлиэй?!