Майстар i Маргарыта (на белорусском языке)

– Несумненна, - згадзiўся Iван.

– Ну вось... гэтая асоба, пра якую вы расказвалi... розныя вочы, бровы! Даруйце, магчыма, вы нават i оперы "Фаўст" не слухалi?

Iван чамусьцi страшэнна збянтэжыўся i пачырванеў, пачаў штосьцi мармытаць пра нейкую паездку ў санаторый у Ялту...

– Ну вось, няма нiчога дзiўнага! А Берлiёз мяне ўражвае. Ён чалавек не толькi начытаны, але нават i хiтры. Хаця, каб абаранiць яго, я магу сказаць, што, вядома, Воланд можа зацьмiць вочы i хiтрэйшаму чалавеку.

– Як?
– у сваю чаргу ўскрыкнуў Iван.

– Цiха!

Iван з размаху шлёпнуў сябе па лбе i зашыпеў:

– Разумею, разумею. У яго лiтара "В" была на вiзiтнай картцы. Ая-яй, вось дык штука!
– ён памаўчаў крыху ўсхвалявана, паглядзеў на месяц, якi плыў за рашоткаю, i загаварыў: - Дык ён, выходзiць, сапраўды мог быць у Понцiя Пiлата? Ён ужо тады нарадзiўся? А мяне вар'ятам называюць!
– дадаў Iван i абурана паказаў на дзверы.

Горкая маршчына абазначылася ля губ у госця.

– Будзем глядзець праўдзе ў вочы, - i госць павярнуў свой твар да лятучага скрозь воблака начнога свяцiла.
– I вы, i я - вар'яты, што прытварацца! Разумееце, ён вас узрушыў - i вы звiхнулiся, таму што ў вас, мабыць, для гэтага падыходзячая аснова. Але тое, пра што вы расказваеце, несумненна было на самай справе. Ды гэта такая незвычайнасць, што нават Стравiнскi, генiяльны псiхiятр, вам, вядома, не паверыў. Ён аглядаў вас? (Iван кiўнуў.) Ваш субяседнiк быў у Пiлата i на снеданнi ў Канта, а цяпер ён наведаў Маскву.

– Дык ён тут чортведама чаго наробiць! Як-небудзь яго трэба злавiць?
– не зусiм упэўнена, але ўсё ж падняў галаву ў новым Iване Iван ранейшы, яшчэ не да канца дабiты.

– Вы ўжо паспрабавалi, i хопiць з вас, - iранiчна адгукнуўся госць, iншым таксама спрабаваць не раю. А тое, што навытварае, у гэтым не сумнявайцеся. Ай, ай! Але як шкада, што спаткалiся з iм вы, а не я! Хоць усё i перагарэла i вуголле зашарэла попелам, але ўсё ж клянуся, што за гэтую сустрэчу я аддаў бы звязак ключоў. Я жабрак!

– Нашто ён вам?

Госць доўга сумаваў, перасмыкаўся ўсiм целам, але нарэшце загаварыў:

– Бачыце, даволi дзiўная гiсторыя, я сяджу тут з-за таго, што i вы, менавiта з-за Понцiя Пiлата, - тут госць спалохана азiрнуўся i сказаў: Справа ў тым, што год таму я напiсаў раман пра Понцiя Пiлата.

– Вы пiсьменнiк?
– зацiкаўлена спытаўся паэт.

Госць пацямнеў з твару, пагразiў Iвану кулаком, потым сказаў:

– Я майстар, - ён стаў суровым i дастаў з кiшэнi халата зусiм зашмальцаваную чорную шапачку з вышытай на ёй жоўтым шоўкам лiтарай "М". Ён надзеў гэтую шапачку, паказаўся Iвану i ў профiль, i ў фас, каб даказаць, што ён - майстар.
– Яна сваiмi рукамi пашыла яе мне, - таямнiча дадаў ён.

– А як ваша прозвiшча?

– У мяне болей няма прозвiшча, - з чорнаю пагардаю адказаў дзiўны госць, я адмовiўся ад яго, i наогул ад жыцця. Забудзем пра яго.

– Дык вы хаця пра раман скажыце, - далiкатна папрасiў Iван.

– Калi ласка. Мая гiсторыя сапраўды не зусiм звычайная, - пачаў госць.

...Гiсторык згодна адукацыi, ён яшчэ год назад працаваў у адным з маскоўскiх музеяў, акрамя таго, займаўся перакладамi.

– З якое мовы?
– зацiкаўлена спытаўся Iван.

– Я ведаю пяць моў, акрамя роднае, - адказаў госць, - ангельскую, французскую, нямецкую, лацiнскую i грэцкую. Ну, яшчэ крыху чытаю па-iтальянску.

– Бач ты!
– зайздросна шапнуў Iван.

Жыў гiсторык адзiнока, родных не меў нiдзе i знаёмых у Маскве таксама. I, уявiце сабе, аднойчы выйграў сто тысяч рублёў.

– Уявiце маё здзiўленне, - шаптаў госць у чорнай шапачцы, - калi я ўсунуў руку ў кош з бруднаю бялiзнаю i гляджу: на ёй той жа нумар, што ў газеце! Аблiгацыю, - растлумачыў ён, - мне ў музеi далi.

Пасля выйгрышу ста тысяч загадкавы Iванаў госць зрабiў так: накупiў кнiг, пакiнуў свой пакой на Мяснiцкай...

– У-у, праклятая яма!
– прабурчаў госць.

...I наняў кватэру ў забудоўшчыка ў завулку ля Арбата...

– Вы ведаеце, што такое - забудоўшчыкi?
– спытаўся госць у Iвана i сам растлумачыў: - Гэта невялiкая група жулiкаў, якая нейкiм чынам уцалела ў Маскве...

Наняў у забудоўшчыка два пакоi ў падвале маленькага домiка ў садзе. Службу ў музеi пакiнуў i пачаў выдумляць раман пра Понцiя Пiлата.

– Ах, гэта быў казачны час, - шаптаў расказчык, i вочы ў яго блiшчалi, зусiм асобная кватэра, i яшчэ пярэднi пакойчык, а там ракавiна з вадою, чамусьцi з асаблiвым гонарам падкрэслiў ён, - маленькiя акенцы над самымi ходнiкамi, якiя iдуць да варотцаў. Насупраць, крокi за чатыры, пад плотам бэз, лiпа i клён. Ай, ай, ай! Зiмой я вельмi рэдка бачыў у акенцы чые-небудзь чорныя ногi i чуў хрумст снегу пад iмi. А ў печцы ў мяне вечна палаў агонь! Але раптоўна прыйшла вясна, i скрозь туманныя шыбы ўбачыў я перш голыя, а потым апранутыя ў зелянiну кусты бэзу. I вось тады, мiнулаю вясною, адбылося нешта намнога больш цудоўнае, чым сума ў сто тысяч рублёў. А гэта, пагадзiцеся, вялiкiя грошы.

– Гэта праўда, - згадзiўся Iван, якi ўважлiва слухаў.

– Я адчынiў акенца i сядзеў у другiм, зусiм маленькiм пакойчыку, - госць пачаў адмерваць рукамi, - ага... вось канапа, а насупраць другая канапа, а мiж iмi столiк, на iм цудоўная начная лямпа, а да акенца блiжэй кнiгi, тут маленькi пiсьмовы столiк, а ў першым пакоi - вялiкi пакой, чатырнаццаць метраў, - кнiгi, кнiгi i печка. Ай, якая ў мяне была мэбля!

Незвычайна пахне бэз! I галава мая робiцца лёгкая ад стомленасцi, i Пiлат падлятаў да канца...

– Белая манцiя, чырвоны падбой! Разумею!
– усклiкнуў Iван.

– Зусiм правiльна! Пiлат падлятаў да свайго канца, i я ўжо ведаў, што апошнiя словы рамана будуць: "...пяты пракуратар Юдэi, коннiк Понцiй Пiлат". Ну, вядома, я выходзiў пагуляць. Сто тысяч - вялiзная сума, i ў мяне быў цудоўны шэры гарнiтур. Iшоў у якi-небудзь недарагую рэстарацыю. На Арбаце была цудоўная рэстарацыя, не ведаю, цi ёсць яна цяпер.

Тут вочы ў госця шырока расплюшчылiся, i ён працягваў шаптаць, гледзячы на поўню:

– Яна несла ў руках зусiм дрэнныя, трывожныя жоўтыя кветкi. Чортведама як iх завуць, але яны чамусьцi першыя з'яўляюцца ў Маскве. I гэтыя кветкi вельмi выразна вiднелiся на чорным яе вясновым палiто. Яна несла жоўтыя кветкi! Нядобры колер. Яна завярнула з Цвярское вулiцы ў завулак i тут азiрнулася. Ну, Цвярскую вы ведаеце? Па Цвярской iшлi тысячы людзей, але я ручаюся, што ўгледзела яна толькi мяне аднаго i паглядзела не сказаць каб трывожна, а нават неяк балюча. I мяне ўразiла не гэтак яе прыгажосць, як незвычайная, нiкiм нязведаная адзiнота ў вачах!