Ол т?гэн уораана…

Наака, бу тбэлтээ да олоуран, чгэй айымньы суруллуон сп быыылаах.

Даайаны кытта булгу кэпсэттэххэ сатанар. Хата, мааын сарсыарда сэбиэт дьиэтигэр сылдьан болдьоо охсубута ээ. Ыксаатаына сатанар, командировката сотору бтхтээх. Машата хайдах эрэ олорор?.. Куораттыыр сахха дьэдьэн булбут кии. Кыттыгыйкаан кыыттаана, сибиээй сгэйгэ булкуйан биэрдэххэ, т эрэ минньигэиргэтэ-минньигэиргэтэ сиэн ньымаардар…

Алаастыырап, итинник саныы-саныы, дэриэбинэ илин ттгэр баран истэ.

Аыйах сыл анараа тыа дэриэбинэлэригэр мэндиэмэннээх дьиэ тутуллуо диэн санааа да суоа эбитэ буолуо. Ол бэйэтэ ити дьиэ дьэндэйэн тахсыбыта чгэйиэн. Бу эээргэ бастакы харааччы буоллаа буолуо. Бу оройуон дьоно-салалтата мэлдьи да олоу кытта тээ хардыылыырга дьулуаллар. Сотору кэминэн манан асфальт брннээх уулусса тыргыллыа, онон массыыналар сырылыы сырсыахтара. Букатын куорат курдук буолуо. Оччоо ити тптэ тула мустубут ынахтар барахсаттар ханна барыах мунарай?..

Санаатыгар киирэн испит буолан, иннигэр атыыр оус айаатаан локунаппытыгар соуйан р чинэрийэ тстэ. Эбиитин буруолуу сылдьар «лэппиэскэттэн» халтырыйан, букатын да тиэрэ таыллан иэн (хаарыан кстмэ!) арыычча рннэ.

Лакыр муостаах снэ улахан уу долгунун курдук кх чуоур оус, онно эрэ кыаллыбакка, буугунуу-буугунуу, кдэн бтн р табыйан таааран, хара былыт ортотуттан мааыытынааар сс суостаахтык-суодаллаахтык локунаппытыгар, н уулусса диэкиттэн, мин да баарбын диэбиттии, атын оус мрээн лкнэттэ. Кх Чуоур ону истэн букатын буорайда, кэлин ттн ртэ бырааттаан ылла да, батыччахтаан кэлэн, бугул саа тптэни кллэри баастары сргэйэн таааран, бтнн брнэн кэбистэ. ркйэн тахсыбыт кдэн былыта чэпчэки сиккиэргэ оустаран, Алаастыырап диэки болооро уунна.

Айыбын даа! Дьэ, дьоун хартыына!

Алаастыырап ньыкыччы туттубутунан сэрэхтээх сири кытыытынан кыйан мчч тээт, кэлээри туран, ыалыттан ыйдарбыт хатыйыы т крлээх тэлгээтин ааныгар хаамар-срэр ыккардынан тиийээт, дьэ, биирдэ р тыынна. Сиэбиттэн болотуогун таааран, сгэр бычалыйан тахсыбыт клн туора-маары сууралаата уонна илиитигэр тута сылдьар сэлээппэтин кэтэн кэбистэ.

Сатана оуа! Кии срэин хайыта сыста дии…

Даайа ктэн олорбут эбит. с атахтаах остуолга ас бт тардыллыбыт. Иэ имнии тэтэрэн, тэри-тэрбэгэр сыры-сымнаас харахтара сандаара тырымнааннар, урут крбтнэээр сс ордук тупсубукка дылы буолбуттар.

сс кыыс сылдьан хайдах эрэ буолла?.. Били силбиэтэммит оуум ханна дьл тэн хаалла?! Ити сырдык кыымынан ыыахтанар харахтар эйиэхэ эрэ анаан сыдьаайа тырымныыллара, кырдьык, дэлэлээх чгэй буолуо дуо?! Сорох ол минньигэс тгэни р тлгэр да билэрэ саарбах. Машата бу санаатын биллэинэ – иэдээн!

Алаастыырап сэмээр мчк гынна.

Туох да диэбит иин, Миитэрэй срэин йэ саас тухары туттарыан туттарбыт эрэ дииргэр тиийэин.

– Чэ, остуолга аас. Тннкптн арыйа сатыыбыт да, оох оттулунна да дьиэбит ркйэн хаалар. Итии буолуо. Бинсээккин ол кх ыйаа, – Даайа, таыттан соччо биллибэт да, балайда долгуйбут быыылаах (хаан суруйааччыны кндлээбитэ баарай?!) – Сотору ыалым Мэхээлэ киирэ сылдьыах буолбута, эн кэлэр сураххын истэн. нрн кулуупка буолбут крсгэ тугу эрэ ыйыппакка хаалбыппын диир этэ. «Хотугу Сулуска» бэчээттэнэ сылдьар айымньыгар сыыаннааы. Бастаан уларсыа сылдьан ааа сатаан баран, тэийэн-тулуйан ктспэккэ, элбэх кии сурунаалга суруттарда ээ, быыыта.

Алаастыырап тн киэн туттуу тиирэ тэбиэхчэ буолбутун сабыта баттаат, сгэй рнээх итии чэйи сыпсырыйан ылла уонна утары быыска ыйанан турар хаартыскалаах арааманы тонолуппакка одуулаата.

Араама ортотуттан сырдык сэбэрэлээх, инэри кэппит пилоткатын ойооуттан баттаа будьуруйбут саллаат кинини эмиэ крн олорор эбит. Киэ эрилкэй харахтарыгар туох эрэ тгээ биллибэт санньыар саспыт курдук.

– Ити мин Ньукуум… – Даайа ах баран олорболуу тстэ, онтон санныгар саба быраына сылдьар былаатын муннугунан эр-биир харахтарын сотунна. – Бииги бииргэ улааппыппыт. Бука, Миитэрэй кэпсээтээ буолуо. Оскуолаа олус чгэйдик рэммитэ, олус сайаас этэ. Ол эрээри Миитэрэй курдук рэнэ барбатаа. Ийэтэ ыарытыйара, сэрии сааланыа аыйах сыл иннинэ эмискэ баайы мэнэрик буолан хаалбыта. Ол, арааа, убайын Дьгр Хотооробу «норуот ст» диэн хаайбыттарыттан сэдиптэээ эбитэ дуу, – Даайа Алаастыырабы тургутардыы крн ылла уонна туохтан эрэ рсптт быаара оуста. – Хотоороп аата билигин ыраастаммыта ээ.

Даайа остуолтан туран, хоугар киирдэ. Онтон бэрт кичэллээхтик чэй кмгэр сууламмыт кинигэни аалла.

– Ньукуу таайын эмиэ олус сблрэ. Бу Ойуунускай кинигэтин бэлэхтээбитин, оннооор Ойуунускай эмиэ «норуот ст» аатырбыт кэмигэр, хараын харатын курдук харыстаан илдьэ сылдьыбыта. Ону миигиттэн ураты ким да билбэт буолуохтаах, бэл диэтэр, Миитэрэй кытта. Оттон аалара Ньукуу кыратыгар Тайаа кмскэ сылдьан, дээ тбээн суох буолбута . Арай биир букатын билбэт киилэрэ – бадаа, куорат диэкиттэн сылдьар – балайда б-харчыны ааларын ирээтэ диэн аалан биэрбитин хотунум букатын бтэик кнгэр диэри улаханнык уйадыйан-махтанан туран ахтара…

Алаастыырап бтнн кулгаах буолан олордор да, кинигэни сэрэнэн суутуттан арааран, эргим-ургум тутта.

Кылаана да кыларыйан крбтх. Олох сабыс-саа сылдьар. Ханна да харахтыы илик кинигэтэ эбит. «Туналаннаах ньуурдаах Туйаарыма Куо. с оонньуулаах олохо (норуот олохотуттан)» диэн. 1930 сыллаахха Дьокуускайга с тыыынча ахсаанынан тахсыбыт. Кинигэ манайгы сирэйигэр кх чэрэниилэнэн, бытархай буолан баран, кып-кырылас буочарынан латынныы алфавитынан суруйбуттар: «Bu kinige sin biir bert kinige buolar. Surujdum Mandaarap Njukuus. 1938 syl.»

Алаастыырап тыастаах баайытык р тыынан ылла уонна хайыы йэ тгээ оойбут чааскытыттан чэй испитэ буолла. Ол албаа Даайа хараын халты ааспата. Кэпсээбитин кубулуппакка олорон, тэскэйбит алтан сылабаартан чэй кута охсон биэрдэ.

– Ньукуум тоус оолонуохпут диэн ыраланаахтыыра. Дьиэр, букатын эдэр кии итинник санаалааа, билигин кэлэн толкуйдаатахха, бэрт дьикти дии. Мандаараптар да, Хотоороптор да удьуордарын салааччы быыытынан йдхтрэ дуу, бэйэтин… Ону барытын кырыыстаах сэрии туора соттоо… – Даайа эмиэ хараын соттон ылла. – Сэрии! Сэрии хааннаах баппаайынан бииги тбэни ыараханнык тайаммыта. Турбут-олорбут уолаттарбыт барахсаттар сэриигэ барбыттара уонна кслэрэ эргиллибэтэхтэрэ. Оо, дьэ, кырдьык, иэдээннээх кннэр-дьыллар этилэр… Тыылга оо-дьахтар, оонньор-эмээхсин эрэ хаалбыта. Мин билигин эргитэ санаан крбн ээ, хайа да кии дьоло диэн нус-хас сананыы быыылаах. Оттон сэрии саана барыта куттал этэ. Ким эрэ лр, боруонтан хара сурук кэлэр, лэ-хамнас кыайтарбат, ас-таас бэрт кырыымчык… Харааттан харааа диэри лэлиирбит. Тн кылгаын аан бастаан ол онно билбитим…

Конец ознакомительного фрагмента.