Прымакі
Шрифт:
М а ц е й к а. Мамка, як не стыдна? Гэта ж ужо мне з Кацярынкай лепей уходзе, як табе з дзядзькам...
Т р а х і м. Не тваё дзела, блазнюк! Іграй, калі кажуць! Бач ты яго, як разласаваўся да Кацярынкі!
М а ц е й к а. Ну, ужо буду! А што іграць?
П а л а н е я. Рэж лявоніху!
М а ц е й к а (убок). Папілі салодкую гарэлку, а цяпер і вяселле ім іграй. (Іграе лявоніху, а Трахім з Паланеяй скачуць.)
Ой, Лявоніха, Лявоніха мая! Несалоная капустаЗ'ява VII
Тыя ж і Максім, Даміцэля.
Д а м і ц э л я (кідаючыся з мешалкай да танцуючых). А гэта што такія за гоцы ў маёй хаце?
Т р а х і м і П а л а н е я (пакідаючы гульню). Мы... мы... так сабе... паскакаць хацелі!..
Д а м і ц э л я (да Трахіма). Ты дзе гэта ўсю ноч прападаў?
Т р а х і м. А ты, як мяне няма дома, дык з гэтым валочышся!!
Д а м і ц э л я (трасучы мешалкай). Я цябе пытаюся, бясстыднік! Чаму дома не начаваў?
М а ц е й к а. Цётка, так не крычыце на дзядзьку: ужо мамка на яго накрычала і мешалкай настрашыла. Дзядзька ў нас начаваў.
П а л а н е я (схапіўшы мешалку сваю, да Максіма). Ну, кавалерчык! Гавары мне, дзе ты сягоння на начлезе быў? Га?
К а ц я р ы н к а. Цётка,так не пужай дзядзьку, ужо яму мамчына мешалка далася ў знакі. Ён у нас начаваў.
П а л а н е я (да Даміцэлі). Дык гэта ты мне, імасць, зводзіш майго старога? Як табе стыду няма! Усё ведаю: яешняй частавала, бессаромніца, і гарэлкай. Бач, якая гасцінная!
М а ц е й к а. Мамка! I ты ж дзядзьку частавала таксама – яешняй і паўквартай.
Д а м і ц э л я (да Паланеі). Ага! Дык вось якая, ясна пані, з сорамам! Чужых мужыкоў адбівае ды яшчэ на вока выкідае, калі чалавек праз памылку зайшоў і заначаваў.
Т р а х і м. Але ж, міленькая, але, – праз памылку ў кумаву хату папаў. Прабудзіўся гэта я раніцай, а кума, каб ёй здароўе, будзе мяне мешалкай. I скажы, што я вінават?
М а к с і м. Знаю тваю натуру, зладзюга! Праз памылку! Праз памылку! Напаіў мяне, а сам пайшоў у маю хату начаваць.
Т р а х і м.А не ты прынёс другую паўкварту, каб мяне спаіць? Га?! Можа, скажаш – няпраўда?А тады – дзе ж цябе нячысцік занёс, як я добра выпіў?
П а л а н е я (да Даміцэлі). Я думала, што маю куму і суседку дарэчную. Прыляціць, бывала: пазыч рэшата, пазыч чапялы! Усё давала, а яна вунь якія падступкі мне робіць. Мужа роднага адбівае!
Д а м і ц э л я. Але ж, але! Добранькая, нечага сказаць! То ёй Даміцэлька пажынай, то памажы гной растрэсці – і Даміцэлька, як магла, памагала. А яна адплацілася: каб каго – гаспадара апошняга звабіла! Варопаўка! Чаму яшчэ зямля цябе носіць?
П а л а н е я. П'яўка чорная! Чаму яшчэ на цябе сонца свеціць?
Д а м і ц э л я. Маўчы, бо бельмачы павыдзіраю!!
П а л а н е я. Калі табе не зойме, кудлы ўсе выкудлычу!
Д а м і ц э л я. На табе! на табе! (Тыцкае хвігі.)
П а л а н е я (таксама). На! на! А што? – смачна?
Д а м і ц э л я (учапіўшысяза Паланеіны валасы). Не будзеш ты болей гэтых каўтуноў насіць!
П а л а н е я (таксама). Вылышу шэльму, як ліпку!.
Т р а х і м (учапіўшыся за Паланею). Пакінь, кумка, пакінь! Ці табе справіцца з гэтай язычніцай? Яна ж мяне ўжо да паўсмерці загрызла.
М а к с і м (адцягваючы Даміцэлю). Не турбуйцеся, кумка! Я сам не дам ёй рады, а не то што каб ты... Балазе што хоць мешалку кінула. (Разбароньваюць.)
П а л а н е я (трасучы на Даміцэлю кулаком). Я табе яшчэ ўпомнюся. Хіба я жыва не буду!
Д а м і ц э л я (таксама). Пазнаеш ты ў мяне, дзе ракі зімуюць!
Т р а х і м (да Максіма). А ты і тут не вытрываў, каб за маю не ўчапіцца?
М а к с і м. А ты чаго першы, схапіўшы ўпол, маю цягнуў? Га?!
Т р а х і м (трасучы кулаком). Паткніся ты толькі другі раз – дам паранкі!
М а к с і м (таксама). Папрабуй, кацэрнік, палезь – спушчу юху!
Т р а х і м (прыступаючы). Ану, хоць крані?!
М а к с і м (таксама). Паткніся?!
Т р а х і м (счапіўшыся за грудзі з Максімам). Крані хоць пальцам, дык з зямлёю змяшаю!!
М а к с і м. Хоць толькі замахніся, дык на блін зляплю!
П а л а н е я (схапіўшы мешалку і замахваючыся на Трахіма). Гэта ты, кум, усяму прычынай!
Д а м і ц э л я (таксама замахваючыся на Максіма). Гэта ты, кум, нарабіў гэтакай калатухі!
М а ц е й к а (адцягваючы Даміцэлю). Цётка! не бі майго тату!
К а ц я р ы н к а (адцягваючы Паланею). Цётка! не чапай таты!
П а л а н е я і Д а м і ц э л я (у адзін голас). Гвалт! Ратуйце! Забіваюць!
З'ява VIII
Тыя ж і Ураднік, Соцкі.
Пасля сяляне, сялянкі.
С о ц к і. Гэта што за разбой сярод белага дня, ды яшчэ ў свята?!
У с е (кінуўшы калатню, бабы толькі трымаюць мешалкі, як посахі). Мы нічога! Мы так сабе!..
У р а д н і к. А гвалт гэты хто спраўляў? А мешалкі гэтыя нашто ў руках?
П а л а н е я. Гэта я свайго бараніла.
Д а м і ц э л я. А я свайго не папускала ў крыўду!
М а ц е й к а. Ваша бродзіе! Мой тата і яе (паказвае на Кацярынку) тата мелі гонар біцца за нашых мамак.
М а к с і м (паказваючы на Трахіма). Гэты гад сягоння ў маёй хаце начаваў.
Т р а х і м (паказваючы на Максіма). Гэта сухая пятніца ўсю ноч сваёй асобай маю хату паганіў.