Super narz?dzie dla psychologa – metaforyczne karty asocjacyjne
Шрифт:
Sa to talie specjalnie zaprojektowane do konkretnych cel'ow i trudne do pracy z czym's innym.
Na przyklad talia „Cope” autora Ofry Ayalon jest specjalnie zaprojektowana do radzenia sobie z trauma i nie moze by'c uzytkowana jako uniwersalna lub fabularna, poniewaz prawie wszystkie jej obrazy wywoluja ponure negatywne uczucia. Talia „Ze skrzyni przeszlo'sci”, stworzona przez autor'ow G. Katsa i E. Mukhamatulie do pracy ze wspomnieniami z dzieci'nstwa, raczej nie zastapi talii zasob'ow, poniewaz jest wykonana w matowych szarych kolorach, chociaz sa tam przedstawione dzieci. I tak dalej.
Talie specjalne z reguly zawieraja specjalne instrukcje, jak ich uzywa'c, poniewaz r'oznia sie one nieco od innych.
W kazdym razie wszystkie talie specjalne sa laczone z innymi, zgodnie z zasadami, kt'ore juz opisalem.
R'owniez do talii specjalnych nie uznalabym talii raczej specyficznych, takich jak „Aroma” lub „Brzmi”, autorem jest wasz pokorny sluga. Takze „Taniec zycia” autor Matiykiv I. i inne.
Oznacza to, ze talie, kt'ore dzialaja nie tylko jako metafora obrazu, cho'c mozna je r'owniez w ten spos'ob wykorzysta'c, ale takze poszerzaja swoje mozliwo'sci dzieki innym modalno'sciom percepcji. Takich jak sluch lub smak, aromat, ruch.
Podstawowa zasada dzialania takich talii jest wiazanie problemu i skojarzenia z nia, a takze rozwiazania i skojarzenia z nia, a nastepnie nastepuje mieszanie tych stan'ow. Czyli zasada tzw. kotwiczenia i mieszania stan'ow.
Na przyklad osoba ma problem i zwykle wzieliby'smy metaforyczny obraz otwarty tego problemu z talii uniwersalnej i poprosiliby'smy o opisanie tego obrazu. W tym przypadku poprosimy o wybranie zapachu lub muzyki zwiazanej z problemem. Poprosimy r'owniez o wybranie tego, co wiaze sie z rozwiazaniem tego problemu. Z pewno'scia mozemy wybra'c standardowe kroki i przeszkody z uniwersalnej talii, a nawet z tej, co pomogloby rozwiaza'c problem, ale zrobimy to inaczej: zmieszamy dwa stany. Oznacza to, ze prosimy osobe, kt'ora patrzy na zdjecie o nieprzyjemnym zapachu oznaczajacym problem, aby reprezentowa'c przyjemny zapach, kt'ory jest zwiazany z jego rozwiazaniem. Albo poprosimy slucha'c muzyki, zwiazanej z rozwiazaniem sytuacji, patrzac na karte problemu. Oczywi'scie, po uprzednim opisaniu kazdego z tych stan'ow osobno, aby polaczy'c je z obrazem i muzyka lub zapachem.
Podobnie dzialaja karty z ruchami (ta'ncami).
Dodalbym r'owniez talie coachingowe do specjalnych, w kt'orych na odwrocie karty znajduje sie pytanie, a druga strona z reguly ma obraz zasobu. Maja okre'slony temat i sa bardzo wygodne w uzyciu. Mimo to, aby odpowiedzie'c na te pytania, uzylabym talii uniwersalnych, a nie obraz'ow zasob'ow.
Przyklad „Fajna” lub „Aby wyj's'c z konflikt'ow” autor Alla Zadneprovskaya. I inne.
To moze wydawa'c sie dziwne, jakie sa te metaforyczne, niemetaforyczne karty? Rzecz w tym, ze aby karta byla metaforyczna, rysunek musi by'c wykonany w taki spos'ob, aby uwzglednia'c rozbiezno'sci, a je'sli obraz jest zbyt doslowny, to nie mozna go uzy'c jako metafory. Dlatego istnieja takie talie, kt'orych nie mozna nazwa'c metaforycznymi w doslownym tego slowa znaczeniu, poniewaz jednak zwyczajowo nazywano to narzedzie psychologiczne kartami metaforycznymi, te talie sa r'owniez nazywane tak.
Przyklad: talia „Emocje” K. Dovlatova oraz I. Szmulewicza „Wieje”.
Te i inne talie przedstawiaja albo konkretna emocje, albo bardzo konkretna akcje i trudno je traktowa'c inaczej niz to, co przedstawil artysta.
Pracowalabym z takimi taliami na zasadzie wyboru otwartego problemu i rozwiazania, niemniej jednak zasadnicze przepracowanie zbudowalabym na taliach uniwersalnych i zasob'ow. W kazdym razie dolaczone sa do nich instrukcje i sugerowane sa dodatkowe sposoby pracy z nimi.
Zako'ncze prace moimi ulubionymi kartami – konstruktorami. Sa to takie talie, kt'ore mozna r'owniez wykorzysta'c jako metafore, ale ta metafora rozszerza sie ze wzgledu na ksztalt kart. Na Przyklad „Roboty” T. Ushakovej gdzie robot sklada sie z tych cze'sci, co pozwala na wykorzystanie kazdej cze'sci robota jako specjalnej metafory. Nogi jako pozycje, cialo jako sfere uczu'c, a glowe jako to, co czlowiek my'sli. Mam tez podobna talie „To jest we mnie” i jest znana izraelska talia „Midi”, ale sa tylko dwie cze'sci osoby.
Innym przykladem talii konstruktora jest „Migotanie ognia w naczyniu” tej samej Tatiany Ushakovej. Gdzie istnieje mozliwo's'c napelnienia naczynia r'oznymi tre'sciami i dzieki temu poszerzenia znaczenia metafory.
NIEZWYKLE KARTY METAFORYCZNI
Wskazane jest uzycie talii „D'zwiek” lub „Taniec zycia”, „W rytmie ta'nca”, „Muzyka serca” i podobne (mozna je zastapi'c dowolna abstrakcyjna talia).
Wybierz otwarta karte odpowiadajaca Twojemu nastrojowi w tej chwili. Opisz ja. Jak brzmi teraz muzyka Twojego nastroju?
Teraz wyjmij otwarta karte zwiazana z chcianym nastrojem. Jak brzmi ta muzyka na karcie? Opisz ja.
Wlacz muzyke z drugiej karty w realnym zyciu, obserwuj zmiane nastroju.
'CWICZENIE „CECHY”
Do 'cwiczenia uzywa sie dowolnej talii portretowej.
Wyciagnij 3—5 kart zakrytych, kt'ore beda odpowiedziami na pytanie „Cechy charakteru, kt'ore pomagaja mi w …” (wstaw np. „osiaganie cel'ow”, „rozwiazywanie konflikt'ow”, „dzialalno's'c” itp.).
Wyciagna'c 3—5 kart zakrytych, kt'ore beda odpowiedziami na pytanie „Cechy charakteru, kt'ore mi przeszkadzaja w…” (wstaw to, co przeszkadza).
Mozliwa jest r'owniez opcja: 3—5 kart zakrytych bedzie odpowiedzia na pytanie „Cechy, kt'ore pomoga mi w… (wstaw), ale nie doceniam ich w sobie”.
Wskazane jest uzycie talii „D'zwiek” lub „Taniec zycia”, „W rytmie ta'nca”, „Muzyka serca” i podobne (mozna je zastapi'c dowolna abstrakcyjna talia).
Wyjmij karte otwarta, kt'ora symbolizuje tw'oj problem (cel), opisz go. Jaka muzyke przypomina ten stan?
Wybierz otwarta karte oznaczajaca rozwiazanie tego problemu. Opisz ja, wskazujac r'owniez, jaka muzyka symbolizowalaby rozwiazanie zadania.
A teraz wyjmij karte zakryta, kt'ora bedzie odpowiedzia na pytanie „Jak znale'z'c rozwiazanie? Co musisz zrobi'c?”, po wyjeciu karty opisz ja. Jakie uczucia wywoluje? Jaka muzyka w niej brzmi?
Sluchaj w realnym zyciu muzyki podobnej do tej karty i obserwuj my'sli, kt'ore pojawia sie podczas sluchania – beda to wskaz'owki na temat rozwiazania zadania.
Wskazane jest uzycie talii „D'zwiek” lub „Taniec zycia”, „W rytmie ta'nca”, „Muzyka serca” i podobne (mozna je zastapi'c dowolna abstrakcyjna talia).
Spr'obuj przedstawi'c sw'oj problem cialem, jakby ta'nczyl lub znieruchomiej w formie rze'zby. Po znieruchomieniu lub wykonaniu ta'nca swojego problemu wyobra'z sobie, jaka muzyka moze towarzyszy'c tej akcji.
Wybierz karte otwarta, kt'ora jest podobna do tej muzyki. Opisz ja.
Teraz wybierz karte otwarta, kt'ora symbolizuje rozwiazanie problemu. Opisz ja, jak ona brzmi?