Вечар

Гастрыт. Распусціўся ты, Васіль, ой распусціўся! Нічога не баішся! Дэмагогіяй займаешся, усім незадаволены… І гэта табе не тое, і тое не гэта… Ой, няма на вас пастуха!

Васіль. А на цябе?

Гастрыт. А я сазнацельны.

Васіль. Ну, канечне… Ідзі гуляш у сталоўку есці…

Гастрыт. Што ты да гэтага гуляша прычапіўся? Сёння шніцэль давалі!

Васіль. Ну, шніцэль…

Гастрыт (уздыхнуў). Ой, няма… (Пайшоў.)

Васіль (адзін, глядзіць на дарогу). Стамілася, бедалага?.. Адпачывай ужо… Хаця дзе там? Амерыканцаў грэць пойдзеш? Давай, давай… І ім трэба… І там, мусіць, ёсць людзі, што чакаюць цябе… Дай ты ім здароўя, радасці, спалі ўсё благое сваім цяплом… (Дастае вядро вады, адносіць яго ад калодзежа, вылівае на траву, пачынае набіраць новае.) Толькі там не затрымлівайся ўжо… Як мне здаецца, дык ты ўсё-ткі нашага роду-племені… Мабыць, на нашу зямлю трохі раней зірнула… Ты — наша… Але і астатнія твае дзеці… І іх любіць трэба… Любі, не стамляйся… І нас, і іх… Ну, шчаслівай табе дарогі… (Набраў вады, пайшоў у свой двор.)

Са свайго двара прыходзіць Ганна. Марудна-марудна апускае ў калодзеж вядро. Падымае, пералівае ваду ў сваё вядро. Узняла, панесла, паставіла вядро на зямлю, памахала рукой. Узяла, зноў трошкі пранесла… Зноў паставіла. Падышла да лавачкі, села, заплакала. Ціха, аднымі вачыма. Прыходзіць Гастрыт.

Гастрыт. Чаго макрэчу развяла?

Ганна. Сілоў нямашака, Мікіта… Поўнае вядро ўжо занесці не магу…

Гастрыт. А нашто табе поўнае?

Ганна. Прывыкла…

Гастрыт Адвыкай…

Ганна. Казу ж напаіць трэба…

Гастрыт. Пагаварыць трэба… (Азірнуўся.)

Ганна. Гавары…

Гастрыт. Піначэта не бачыла?

Ганна. Каго-о?

Гастрыт. Ката майго… Рыжага…

Ганна. Не…

Гастрыт. Збег некуды, воўчае мяса… А я праз яго цэлую ноч не спаў…

Ганна. Праз ката?

Гастрыт. Праз яго, старую падлу! Можа, паміраць куды пабег… Каты ж, кажуць, на вачах баяцца паміраць…

Ганна. Не бачыла я твайго Піначэта…

Гастрыт. Лёг учора звечара, толькі вочы закрыў, толькі драмаць пачаў — чую, нехта глядзіць на мяне… Во так блізка-блізка нахіліўся і глядзіць… Аж страх за сэрца ўзяў! Вочы расплюшчыў — нікога! Толькі зноў драмаць — глядзіць, падлюга!

Ганна. Дык хто ж гэта?

Гастрыт. А каб я ведаў! Насланнё нейкае. Позірк дурны… Здаецца, пранізвае ўсю галаву наскрозь і пад падушку зазірае…

Ганна. Адзінота гэта, Мікіта… Мне, калі Піліп памёр, гэткае ж мроілася…

Гастрыт. А мо смерць ужо прыглядаецца, з якога боку за мяне ўчапіцца?

Ганна. Мо і яна, касая…

Гастрыт. Ды не, ранавата яшчэ…

Ганна. Яно заўсёды ранавата…

Гастрыт. Праз ката гэта ўсё! Збрадлівы, зараза, быў, ганяў я яго, біў, а ён, аказваецца, спакой мой сцярог па начах.

Ганна. Чым жа гэта?

Гастрыт. Дыхаў… Падпнецца мне пад бок, клубочкам скруціцца, вурчыць… і дыхае… Куды збег?

Ганна. Можа, прыйдзе яшчэ… (Устала.) Ну, пайду…

Гастрыт (рэзка). Сядзь!

Ганна. У мяне ж каза там…

Гастрыт. Не здохне твая каза… Сядзь! Гаварыць буду…

Ганна села. Чакае. Гастрыт хвалюецца, папраўляе гальштук.

Ганна. Ну, чаго ты мылішся, як дзеўка перад свахай?

Гастрыт (не адразу). Ганна, давай я на табе як-небудзь паджанюся… Га?

Ганна. Што-што-што?!

Гастрыт. Ну чаго ты штокаеш? Ты адна, і я адзін… Разам як-небудзь ужо… на гэтым свеце…

Ганна. Во спасібачкі! Во ўважыў! Гэта ты мяне заместа ката свайго рыжага да сябе завеш… Каб дыхала…

Гастрыт. Дык і я ж табе дыхаць буду!

Ганна. А мышэй мне лавіць у тваёй хаце не трэба будзе?

Гастрыт. Ай, ладна табе! Не хочаш да мяне, я да цябе перайсці магу… Шкода глядзець на цябе… Ледзь ногі валочыш, а ўсё: каза, агарод, соткі…

Непрыкметна выйшаў са свайго двара Васіль. Стаў, слухае.

Няўжо ты за сваё жыццё не нарабілася? Адпачні… У мяне грошы на кніжцы ёсць, хату прададзім… Хоць пад старасць пажыві па-людску…

Ганна. Смяяцца ж будуць, Мікіта…

Гастрыт. Каму смяяцца? Вёска пустая саўсім… Ні смяяцца, ні плакаць няма каму… Давай перабярэмся ў Займішча? Там асфальт, магазін, сталоўка, людзі… Пуцёўку мо якую возьмем на курорт… А што? Мы ж з табой за свой век напрацаваліся… Хопіць ужо! Мне нічога не трэба… Ды і табе… Адпачні ты… Га, Ганна? Хоць цяпер парадуйся жыццю, уздыхні на поўныя грудзі… Ты ж зарабіла сабе гэта… Ці праўда?

Ганна (уздыхнула). Яно-то так, што казаць… Праўда.

Гастрыт. А грошай нам з табой хопіць, за гэта не бойся… Пражывём…

Ганна. Ды нам шмат і не трэба…

Гастрыт. Канечна…

Васіль (злосна). Ашалела, баба?!

Гастрыт (азірнуўся, спалохана). Не лезь! Я сватаюся…

Васіль (да Ганны). Каго ты слухаеш, бахіла старая?! Курортніца! Адпачываць захацела… Вунь наш курорт, за вёскай, пад бярозкамі… Прыйдзе час — адпачнём! Наляжымся, наспімся, наадпачываемся… А пакуль сілы ёсць хоць каліўца — рабіць трэба, рабіць, рабіць…