?zg? a?r?s?

Mehriban qaranliq d"usn kimi evlrinin qarsisindaki skamyada oturdu. Yenic ev qayitmisdi ki, k"ucd b"ulb"ul ch-chin oxsayan fit ssi esidildi. Qulaqlarina inanmadi. "Uryi hycanla d"oy"und"u. «Bu, Kismisdir!» – dey sevincl fikrindn kecdi. Bir an sonra fit ssi tkrar olunanda hec bir s"ubhsi qalmadi. Bir g"oz qirpiminda bayira cixdi: lakin kims yox idi. Birdn qonsu tindn picilti ssi esidildi. Tez hyt d"us"ub, cprin arxasinda gizlndi. Bir azdan qol-qola gln iki qaralti onlarin qapilarina catdi.

– Yasmnlr hardandir? – qiz sorusdu.

– Fatma xalanin bagini yolusdurmusam. – Bunu deyn oglan Kismis idi. Onun ssini o saat tanidi.

– Qorxmadin?

– Yox, tcr"ubm var. Mktbd oxuyanda bir df bu bagi qart elmism. Bir qizdan "otr"u.

– Qisqaniram ha! Bir d bel seylr dem, – qizin ssi titrdi.

– O, mnim ilk mhbbtim idi. Dasa dyn ilk mhbbtim. Sn is son mhbbtimsn. Yasmn qoxulu sevdamsan. "Omr"um boyu mni yasadacaq sevdam.

Onlar "uz-"uz dayandilar. Sssiz kecn bir nec dqiq sanki Kismisin s"ozlrinin tsdiqiydi.

– Gedk, birdn evdn axtararlar mni, – dey qiz hycanla dillndi.

Qonsunun hytinin tusundan kecnd isiqda arxalarinca baxanda bu ucaboy, yarasiqli oglanin bir vaxtlar sisqa, qarasin olduguna g"or Kismis cagrilan Ilham olduguna inana bilmdi… Mehriban «toyunda barisariq», – deyib "oz"un tskinlik verdi…

VSIYYT

On bes dqiqdn, blk d yarim saatdan da cox idi ki, g"ozlri yumulu halda, hrktsiz uzanmisdi. Bilyind g"ucl hiss ediln nbzindn basqa onda hec bir hyat lamti hiss olunmurdu. Siftinin rngi avazimis, g"oz cuxurlari drinlsmis, dodaqlari g"oyrmisdi.

G"ozlrini alayarimciq acib Nazimin lini buza d"onm"us lindn buraxmadan g"ucl esidilck ssl:

– Nazim, mni tk qoyma, – dedi.

Anasinin birdn-bir dyismis sifti sanki Nazim hkim oldugunu unutdurdu. O, "oz"un"u itirib n edcyini bilmdi. Lakin bu, bir an ckdi. Sonra el bil agir yuxudan ayildi. lini onun lindn ckib bir az vvl hazirlayib saxladigi iynni qoluna yaxinlasdirdi. llri sdiyindn damari g"uc-bla il tapdi, mhlulu ctinlikl yeridib onun hacan tsir edcyini g"ozlmy basladi. Saniylr, dqiqlr el agir kecirdi ki, sanki zaman donmusdu. Bir xeyli kecndn sonra anasinin "uz"und yenidn hyat lamtlri g"or"unnd yayligi il alninda, boynunda damci-damci donub qalmis soyuq tri sildi. Onun lini yenidn llrinin arasina aldi. Barmaqlarinda zif, g"ucl hiss ediln hrart duyanda sevincdn g"ozlri yasardi.

Iki ay idi ki, Xdic yataga d"usm"usd"u. "Omr"u boyu shrlr xoruz banindan da tez oyanib axsamlar hamidan gec yatmaga adt edn, ayaqlari altinda yer titryn, bir an bel issiz qala bilmyn Xdic indi bu balaca otaqdan bayira cixa bilmirdi.

Bu kicik «mhbsd» kecn g"unlr ona zab verirdi. "Uc-d"ord addim atan kimi yorulur, g"ozlri qaranliq gtirir, taqtsiz halda carpayisina uzanirdi. Bel hallarda hr seydn bezib:

– Dag boyda bdn s"oz"um baxmir, – dey qhrl dillnirdi. Xstlnndn bri tez-tez g"oz"un"u bir n"oqty zillyib n bards el hey d"us"un"urd"u. Hrdn is deyinirdi:

– Isim-g"uc"um t"ok"ul"ub qalib… Ev-esik basli-basinadir… Bag-bagat yiysizdir… Andira qalmis xstlik l cksydi, bir rahat nfs alardim. Qurban oldugum m"ohlt versydi, bir yin-basiniza baxardim.

– Ay ana, "oz"un"u bu qdr darixdirma, bax, g"orrsn, tezlikl sagalacaqsan. Bir qdr sbr el, infarktin drmani yataqdir. Birc ay sakit uzanib, dava-drmani vaxtinda qbul etsn, zifliyin kecib gedck, – dey Nazim ona "urk-dirk verirdi. "Oz"u is hkim hssasligi il anlayirdi ki, anasinin vziyyti agirdir. El agirdir ki, hr an, hr dqiq onu itir bilrlr. Lakin bunu hamidan – atasindan, baci-qardasindan, arvadi G"ulcandan bel gizldirdi. Ndns bu aci hqiqti onlara demy c"urt etmirdi. Anasi "uc"un bir sey ed bilmdiyin, lindn hec n glmdiyin g"or "oz"un"u qinayirdi. Onun bu halina g"or "oz"un"u g"unahkar sayir, lac ed bilmdiyin g"or "uryind "oz"un"u ittiham edirdi. «Bes qpiklik hkimliyin yoxdur. lindn hec n glmir. "Oz dogma anana sfa ver bilmirsns, onda hkim deyilsn. Get, "oz"un basqa pes tap!»

Yadina usaqliq illrindn bir xatir d"usd"u. Onda bes ya si vardi. Usaqlarla anasinin bisirdiyi qargidali s"ut"ul"undn lzztl yediklri yerd birdn qargidali dnsi nfs borusuna d"usm"usd"u. Xdic oglunun bnizinin agappaq agardigini, sonra is birdn g"oyrib yer yixildigini g"ornd onu qucagina alaraq, az qala qaca-qaca rayon mrkzindki xstxanaya catdirmisdi.

– Bir az da geciksydin, usaq lindn getmisdi, – dey yasli hkim Nazimin nfs borusundan cixardigi qargidali dnsini anasina g"ostrmisdi. Thl"uknin sovusdugunu, Nazimin rahat nfs aldigini g"ornd Xdic sevincindn v kecirtdiyi sarsintidan k"ovrlib usaq kimi aglamisdi. Bu hadisdn sonra onun n b"oy"uk arzusu oglunu hkim g"ormk idi. Tez-tez deyrdi:

– B"oy"uyrsn, oxuyub hkim olarsan. Ailmizin "oz hkimi olar. Mn xstlnnd "oz"un mni sagaldarsan.

Nazim d onun arzu etdiyi kimi oxuyub hkim olmusdu. Tibb Universitetini qirmizi diplomla bitirib "oz rayonlarina qayitmis, kardioloq kimi calismaga baslamisdi. Az m"uddtd xstlrin etimadini qazana bilmisdi. Lakin indi anasi agir xst ikn ona hec bir k"omk ed bilmirdi. D"unyada n ziz, n dogma adamina yardim ed bilmmkdn zabli n ola bilrdi?

– Nazim, sn aglayirsan? – Xdicnin ssi el bil quyunun dibindn glirdi. lini oglunun saclarina apardi. Amma onlari sigallamaga taqti catmadigindan tez d asagi saldi. Nazimin son vaxtlar ariqlayib almaciq s"um"uklri g"or"unn g"ozl siftin, yuxusuzluqdan cuxura d"usn, eynn lddinin g"ozlrin oxsayan xirda g"ozlrin baxanda "uryi nvazis v sfqtl doldu. Ciyrparasinin bu hala d"usmsinin baiskari "oz"u idi. «Usaq ldn d"usd"u», – dey kdrl d"us"und"u.

Vaxtinin coxunu xstxanada, xstlrinin yaninda kecirmy adt edn Nazim Xdic yataga d"usn g"undn bri tsad"ufi hallarda evdn bayira cixirdi. Anasinin xst yatdigini isd hami bilirdi. Ona g"or d Nazimi narahat etmmy calisirdilar. Nec-nec agir xstni "ol"um"un pncsindn qurtarmis hkim indi "oz anasinin xstliyi qarsisinda aciz idi. Hmkarlari, Bakidan konsiliuma dvt olunmus taninmis kardioloqlar onun m"ualic "usullarinin d"uzg"un oldugunu tsdiq etmisdilr. Bs el is anasinin vziyytind niy dyisiklik yox idi? Iynlr, drmanlar niy tsir etmirdi? Anasi niy g"oz"un"un qabaginda sam kimi riyirdi?

– Nazim, usaqlara xbr yolla, qoy glib "ozlrini catdirsinlar. Siz demli s"oz"um var. Vsiyyt elmk istyirm. – Xdic bu s"ozlri g"ucl esidilck ssl dedi. Nazim onun qhrlndiyini hiss eldi, lakin bunu b"uruz vermdi.

– Eh, yen basladin da! N vsiyytbazliqdi? Bir balaca agriyan kimi aglina qrib seylr glir, – dey yariincik, yarizarafat cavab verdi. – Yaziqlar d"unn gediblr, yen onlari niy narahat edk? Bu qdr yolu yen niy "olcs"unlr? Qoy is-g"uclri il msgul olsunlar.

Oglu haqli idi. Xdic yorgan-d"osy d"usn g"undn bu evd haminin rahatligi itmisdi. Bu b"oy"uk ailnin nbzi sanki bu balaca otaqda d"oy"un"urd"u. Bzn usaqlar hftlrl onun yaninda qalirdilar. D"unn Xdicnin vziyyti birdn-bir yaxsilasmisdi. O, deyib-g"ul"ur, usaqlarla zarafatlasirdi. Ilk ogul nvsini, Nazimin besayliq oglu Anari "op"ub-oxsamaqdan, zizlmkdn yorulmurdu. B"oy"uk qizi Nigar onu bel g"ornd boynunu qucaqlayib sevincindn aglamisdi:

– Snin bu halin "uc"un el darixmisiq, ay ana! N olar, tez sagal, sn xstlik yarasmir, hec yarasmir!

D"unn Nazim d anasinin agappaq, qirissiz siftin, mehriban, drin g"ozlrin baxmaqdan doymurdu. Glinlr tez-tez mtbxdn dadli yemklr gtirir, Xdic is onlarin xtrin dymmk "uc"un bis-d"us"un hamisinin dadina baxirdi. D"unn usaqlar son iki ayda ilk df arxayin halda, sevin-sevin evlrin dagilismisdilar. Onlar gedndn sonra Nazim xstxanaya yollanmisdi.

Bu iki ay rzind ilk df ikilikd bas-basa qalan Xdic il lddin f"urstdn istifad edib xeyli drdlsdilr. rinin sinixmis siftin g"oz qoyan Xdicnin "uryini kdr b"ur"ud"u. Sabah ona bir sey olsa, lddinin vziyyti nec olacaq? Axi sakit tbitli, hlim xasiyytli, tvaz"okar adam olan lddin ondan basqa "omr"und kimsy drdini danismaz, sirrini etibar elmzdi. «Sn mnim hr seyimsn – anam, bacim, qizim, glinim», – deyrdi lddin. Anasini tez itirn, bacisi olmayan, qizlarindan, glinlrindn hya edn lddin "uc"un dogrudanda Xdic hr sey idi – hava, su, hyat. Bunlari d"us"unnd Xdicnin "oz"undn cox rin yazigi gldi. «Mn "olcym, canim qurtulacaq, amma bu yaziq g"und y"uz df "ol"ub dirilck, hr an mni yada salacaq. Cavan deyil ki, basini qarisdirsin.»