?zg? a?r?s?
Шрифт:
Xdic rinin agarmis sac-saqqalina, qirislarla "ort"ulm"us xirda, mehriban g"ozlrin baxib, qmli ssl dedi:
– gr bacarsaydim, g"uc"um catsaydi…
lddin onun n demk istdiyini yaxsi bildiyindn "oz"un"u toxtaq tutmaga calisdi.
– limdn bir sey glsydi, sni qoyub getmzdim. Bu yasda sni tk-tnha qoymaq hec insafdan deyil. Amma deysn tk qalacaqsan, – Xdic s"oz"un"u tamamladi.
Adtn, "oz"un"u hec n olmamis kimi g"ostrmy calisan, arvadinin yaninda deyib-g"uln, xlvt d"usnd is g"oz"un"un yasini saxlaya bilmyn lddin onun bu s"ozlrindn k"ovrldi:
– Niy "umidsiz danisirsan, Xdic? Nazim sni sagaldacaq, g"orrsn… gr qismtim tnhaliq yazilibsa, bu, bir alin yazisidir. Onu dyismy kimsnin q"udrti catmaz.
O, qhrini udub s"oz"un davam eldi:
– Sndn yerdn g"oycn raziyam, Xdic. Snsiz mnim hyatim hecdir. Bunu bil ki, "omr"um boyu sn sadiq olmusam, "oz"um d, qazancim da ailm mxsus olub…
Sonra s"ohbti usaqlarin "ust"un gtirdilr. "Ovladlari saridan ikisinin d bxti gtirmisdi. Hamisini oxutmus, ail sahibi etmisdilr. Bu vaxta kimi onlarin bir s"oz"un"u iki edni olmamisdi. Hansinin evin gedirdilrs, o qdr h"ormt, o qdr qaygi g"or"urd"ulr ki, hmis balalari "uc"un Allaha dua edirdilr. Xdic infarkt kecirndn bir g"un sonra Bakida yasayan kicik qizlari Aynur gecyarisi hycanla icri girnd hami heyrt glmisdi. Xdic Naziml lddin d"on-d"on tapsirmisdi ki, xstliyi bard usaqlara hec n demsinlr. Amma hec iki g"un kecmmis hami bundan xbr tutmusdu. Birc qonsu rayona glin k"ocn Thminy bildirmmisdilr. Hr gec narahat yuxular g"orn Thmin tez-tez evlrin zng calirdi, glindn anasini cagirmasini ists d, o, hr df gah anan qonsudadi, gah hytddi deyib, ya da aglina gln bir sey uydurub qizi sakitlsdirmk istyir, narahat yuxularini hamilliyi il laqlndirirdi. Qarmaqarisiq yuxularin lind qalan Thmin d"oz bilmyib anasina bas ckmis, onu yataqda g"ornd usaq kimi h"onk"ur"ub aglamis, onu aldatdiqlari "uc"un hr ksdn incimisdi…
– N drin d"us"unclr dalmisan, ana? – Nazim Xdicni fikirdn ayirdi.
– Hec, bala, el-bel, – Xdic k"oks"un"u "ot"urd"u.
«Zhrimar xstlik mni hardan tapdi?» – dey qadin "uryind s"oylndi. Altmis illik hyati kino lenti kimi g"ozlrinin "on"undn glib kecdi. lddinl ail qurmagi, usaqlarini b"oy"utmyi, onlari mktb aparmagi, mktbdn sonra evd qarsilamagi, drslri il msgul olmagi, bisirmyi, d"us"urmyi, kimins "ust"un qisqirmagi, kimis czalandirmagi yadina d"usd"u. Alti "ovladinin hec biri xasiyytc o birin oxsamirdi. Ona g"or d hr biri il bir c"ur dil tapmaq lazim idi. Nigar evin b"oy"uy"u olduguna g"ormi, yoxsa cox zizlndiyi "uc"unm"u, usaqliqdan yaman rk"oy"un idi. Evin ikincisi olan, oglan kimi b"oy"uyn Aynurun dclliyindn bzn aglamaq drcsin glirdi. Sakit, hlim tbitli Nailnin varligi ev-esikd bir o qdr hiss olunmazdi, amma hssas v k"usyn olduguna g"or Xdic daha cox onu zizlyrdi. Hm d bunu o biri usaqlardan xlvt edrdi. Sn, sux tbitli Thmin itoynadanin biri idi. Onu mhlld d, mktbd d hami cox istyirdi. Sonra Nazim d"unyaya glmisdi. D"ord qizdan sonra dogulan bu usaq onunla lddin bir d"unya sevinc bxs elmisdi. n g"ozl arzulari onunla bagli idi, Nazim onlarin evinin ciragi idi. Sonra Cingiz, evin sonbesiyi. Anasinin sirin-skr Cingizi. Xdic balalarini b"oy"utmk "uc"un g"oz"uyl qor g"ot"urm"usd"u. Is-g"ucdn vaxt ayirib onlarin drslrin x"ususi nzart edrdi. Sonra usaqlarin institut vaxtlari glib catdi. Xdic usaqlarinin hec birini Bakiya tk buraxmamisdi. Qbul imtahanlari baslanandan qurtarana kimi "oz"u onlarla olmus, bis-d"uslrini hazirlamis, imtahan g"unlrind onlardan cox hycan kecirmisdi. El bil imtahan vern "oz"u idi. Sonra usaqlarin toy hycanlari, sevinc hissin qarisan narahatliqlar "uryind nec-nec izlr qoymusdu…
Bes ay vvl sonbesiyi Cingizi evlndirib ev glin gtirndn sonra Xdic ilk df etiraf etmisdi ki, brk yorulub. Usaqlara zarafatla:
– Siz olan b"ut"un borclarimi vermism. Daha bu g"undn sonra "oz"um "uc"un yasayacagam, – demisdi. Haqli idi. Dogrudan da, usaqlari d"unyaya glndn bri birc g"un d "oz"u "uc"un yasamamisdi. Onun "uc"un hr sey – hyati da, sevinci d ailsi v "ovladlari il bagli idi. Artiq hamini yerbyer edib. Innn bel "oz rahatliginin, istirahtinin qaygisina qalacaq. Is-g"uc"un"u bir qdr y"ung"ullsdirck, yemyin-icmyin fikir verck, vaxtli-vaxtinda dinclck.
Lakin hec n d"us"und"uy"u kimi olmadi. Adini yorgunluq qoydugu bu halsizligi toydan sonra da kecib getmdi. "Oz"un"u daim zgin hiss edirdi. K"uryi agriyir, el bil "uryinin ici yanirdi. "Omr"u boyu agrilarini "ovladlarindan gizldn qadin o gec infarkt kecirnd d bunu kimsy bildirmmisdi. Usaqlarin yuxusuna haram qatmaq istmmisdi. Shr "oz ayaqlari il xstxanaya gedib "uryinin kardioqramini cixartdiranda hami bilmisdi ki, Xdic gec infarkt kecirib.
Indi carpayisinda uzanib b"ut"un bunlar bard d"us"unn Xdic dinclmk arzusuna d"usd"uy"u, rahatliq tapmaq haqqinda fikirlsdiyi hmin g"un lnt yagdirirdi:
Nazim anasinin bayaqki hali haqqinda d"us"un"urd"u. Bu, adi "urktutmasi deyildi, ondan da thl"ukli, dhstli hal idi: anasi bayaq ayilmaya da bilrdi.
Nazim gicgahlarinda qanin nec zrbl vurdugunu aydin hiss edirdi. O, anasinin da "oz vziyytinin grginliyini duydugunu hiss etmisdi, ona g"or d vsiyyt etmkd israrli oldugunu anlayirdi. Son iki ay rzind Xdic "uc"unc"u df idi ki, vsiyyt etmk istdiyini bildirirdi. Lakin Nazim d"unyada hec ndn bu s"ozdn qorxdugu qdr qorxmurdu.
«G"orsn, anam n demk istyirdi? Onsuz da b"ut"un "oy"ud-nsihtlrini "omr"u boyu biz edib. n b"oy"uk arzusu o idi ki, biz usaqlar bir-birimizl mehriban olaq. Allaha s"uk"ur, aramizda inciklik yoxdur. Yqin deyckdi ki, atanizin qaygisina qalin, h"ormtini saxlayin. Amma onsuz da qdrini bilirik. Qizillari yoxdur ki, yerini desin. G"orsn, biz n demk istyir? Birdn n is vacib s"oz"u olar…» Lakin tsvv"ur ednd ki, anasi vsiyyt edir, o is qulaq asir, "uryi sixildi. «Birdn anam fikirlsr ki, dogrudan da vziyyti cixilmazdir».– Nazim, oglum, izin ver, qoy vsiyytimi sn edim, – dey Xdic bir d dillndi.
Anasinin rngi xosuna glmdi. Ssi d dyismisdi. G"ozlrindki yalvarici ifadni g"ormk Nazim zab verirdi. «Anam bilmmlidir ki, vziyyti agirdir. Ona "umid vermli, hyat esqinin s"onmsin imkan vermmliym. Ona vsiyyt etmy imkan versm, el bilck ki…» O, d"us"unclrinin sonunu tamamlamaqdan qorxdu.
– Ana, qurban olum, niy aglina pis seylr glir? N vsiyytbazliqdir? Snin n yasin var? Hl bir qocal, ondan sonra vsiyytini edrsn. Sn hl nvlrinin toylarini g"ormlisn.
– Nazim bu s"ozlri el hycanla, birnfs dedi ki, Xdic daha dinmdi.
Bir azdan o, yuxuya getdi. Nazim nbzini yoxladi. "Uryinin normal d"oy"und"uy"un"u g"or"ub az da olsa rahatlasdi, ehmalca qapini acib eyvana cixdi. Sonra divanda uzanib g"ozlrini yumdu. Nec yuxuya getdiyindn xbri olmadi. Lakin bir azdan qan-tr icind yuxudan oyanib otaga kecnd anasinin halsiz halda ns picildadigini g"ord"u. Tez anasini qucaqladi.
– Nazim, "ol"urm… – Anasi bu s"ozlri g"ucl, olan-qalan q"uvvsini toplayib dedi.
– Qorxma ana, "urktutmasidir, drman icn kimi kecib gedck, – Nazim onu sakitlsdirmk istdi. Lakin "oz"u "oz ssindn qorxdu. O, Xdicnin carpayisinin yanindaki kicik skafin "ust"undn drman s"ussini g"ot"urmk ists d, hycandan bunu ed bilmirdi.
Xdic artiq bogulurdu, havasi catmirdi. Nazim anasinin g"oyrmis, qansiz dodaqlarina dodaqlarini yapisdirib ona s"uni nfs vermy basladi. Deysn bunun k"omyi oldu. Anasi g"ozlrini acib ona baxdi. N is demk istdi, amma taqti catmadi. Nazim hiss edirdi ki, anasinin dodaqlari soyuyur, bdni s"ustlsir. Nhayt, Xdicnin dodaqlari tamam buza d"onnd ondan aralandi. Onun "uz"und hyat lamtlri s"onm"usd"u…
***
…Sabah qirx olacaqdi. Usaqlar yerd, xalcanin "ust"und bardas qurub oturmusdular. Nazimin g"oz"un"un "on"undn anasinin son anlari kino lenti kimi glib kecirdi. Bayaqdan bri bacilarinin n"ovb il danisdigi xatirlr onu cox k"ovrldirdi. Anasini "ol"um"un pncsindn ala bilmdiyin g"or "oz"un"u qinayirdi. Cingizin "uz"un hec baxa bilmirdi. Analarinin "ol"um"u hamidan cox onu sarsitmis, o g"undn hl d "oz"un glmmisdi. Inana bilmirdi ki, daha anasi bir d bu evd onu qarsilamayacaq, "op"ub oxsamayacaq, "oy"ud-nsiht vermyck. Usaqlari tkc analarinin itkisin yanmirdilar, onlari agridan daha bir sbb var idi: onu son s"oz"un"u demy, vsiyyt elmy qoymamisdilar. Bu, n cox Nazim zab verirdi. Anasinin vsiyyt edib son arzusunu dil gtirmyin imkan vermdiyin g"or "oz"un"u bagislaya bilmirdi. Axi xstnin yaninda hamidan cox o olmusdu. Son df anasi az qala yalvarisla ona vsiyyt etmk istdiyini deynd o, insafsizcasina buna imkan vermmisdi.
Thmin anasi il aralarinda olan son s"ohbtlrini el yaniqli-yaniqli danisirdi ki, Cingiz bundan narahat oldu:
– Yavas, atam esidr. Sabah b"ut"un g"un"u ayaq "ust olacaq, qoy yatib dincini alsin.
***
lddin gec yarisi "us"uy"ub yuxudan oyandi. "Ust"undki qalin yorgan onu isitmirdi. Yumaga d"on"ub yorgani basina el ckdi ki, tkc g"ozlri g"or"und"u. Amma "us"utmsi kecmdi ki, kecmdi. Bir xeyli belc hrktsiz halda uzanib qaldi. Niy bu qdr "us"uy"ur? Sobanin s"ond"uy"un"un frqin indi vardi. Sobani nec yandirsin? Hardasan, Xdic?