Бастан кешкен, кµз кµрген

олына толы келген со, екінші жаыны бас ктерерлік адамдарын

наыз жауыз санап, кзін жойан, жоюа тырысан, уына

шырытып, тіпті бірін-біріне айдан салу саясатын олданан:

жапалаты таса ран, таспен жапалаты ран. Соларды ішінен

пысыайлау, елермелерін пайдаланып, здерін здеріне жау

крсеткен. Сонымен, діннен де, ділден де айырылып, жойылып,

жойылуа айнала бастаан. Не деген атыпезерлік десеізші: билік

шін бауырын (ханды кезінде) лімге иан, лтірген. алан топты

ойша айдаан. зімізді мір срген кезімізді – а айтайышы.

Бірінші дние жзілік соысты кезі, патшалы Россия лап, совет

кіметі пайда болу кезі. Халыты жауы деп кптеген

салатарымызды кзін бірден жойып жіберді. Сондайларды бірі

Мстафа Шоаев. Кешегі кні осы атты атауа да орыты емес пе?

Бгін ше? Бгін Алаш партиясыны ксемі деп, оан ас беріп,

ескерткішін ойып, жер атауларын беріп жатармыз. Ішімізде

Хамелеондар баршылы. Кеше басаша сйлеп, басаша саясат

стап, бгін жалт етіп жргендерден лі тірілері бар. Мстафа –

аза. Ал халы шін айысан жан. Білімді, алан білімін халы шін

жмсауа тырысан адам. Ол білімсіз, топас, жаулы ойлаан адам

болса, шет елге сыймас еді, адірменді болмас еді. Енді совет

заманынын оя трып, айта рылан егеменді ел болды деп,

122

таиямызды аспана латырып, жрегіміз жарыла айайлап жрген

кезімізге келейікші.

аза халыны аймаы деп айтуа келетін Олжас

Слейменов, Мхтар Шаханов та ел басшыларынан толы олдау

тапты ма? Олжасты “Аз и я” кітабы шін кзін ртып жібере

жаздаан жо па? Сонда ол не шін айыпты болды? Шындыты

бетін кзге тртіп длелдегені шін! Семейді жадайын ктергені

ше? рине, олдаан болды, дегенмен, амалсыздан ана, толы

олдады деп мен з басым айта алмаймын. Сол шін де, бл сотар

арамызда жрсе, халыты соына ертіп, бізді былыымызды

бетімізге баса береді деп, бір шет елге, Италияа, алыс елге,

елшілікке жіберіп отыр деп санаймын. Оны онда емес, мнда

тындыратыны мол еді. Кзге крінбесін, сйел сияты болмасын деу.

Халыты амын ойлаан ерді халы натады. Сол келесі сайлауда

президент болып кетер ме екен деушілер де жо емес-ті. Шешіп айту

бестік болар, біра ол теледидарда президенттікке таласпаймын

дегенді айтты ой.

Мхтар ше? Мхтар – жайана батыр емес, аралы батыр дер

едім. Ол сйлегенде арасы имылдап кетеді. Жрт бып, тншыып

тран кезде, айайлап шыты емес пе? "1986 жылы Желтосан -

1917 жылы кіші Октябрь!" Бкл дние жзіне млім болды. Ал,

осыны жасаан, аза халын басынан, арабы тбет ше?! Оны

олдап, лі сатап келе жатандарды ойлаызшы!

Сол кезде де ішімізде ыпа, жоары орында отырушылар болды.

Тіпті соларды сойылып соып, халын мытан сатындар да болды

емес пе?! Мхтар болса, айыспай арсы трды, халыны намысы

оны оздырып жіберді. Мны да алыс болмаса да, бір елге, ырыза,

елшілікке жіберді: Тынышталсын, сотарларды соына тсе

бермесінге салды. Ол тсе берсе, оларды сйенішіні кіліне тиіп

оларымыза басты. рине, мны жасап отырандарды мен

ымырашылдар дер едім. Демократия, шынды деп тран кезде,

тиісті адамдар еншілі сыбаасын алуы керек еді. Жазысыз кетіп

барады емес пе!

Неге жазысыз жандар жала жабылып, кздерін халыты жауы

деген атапен жойып жіберді??? Олар –озбырлара жол бермес, ел

аалары, наыз ел басшысы бола алатын жандар еді. Халыты

мгрттендірсек, ашса алаанымызда, жмса ждырыымызда

болсын саясаты еді. мыт болатын да, мытылмайтын да жайлар

болады. Сол жайса жандар скен топырата бып алан

тымны барлыы. Біра ондайларды тек з басыны амын

ойлаушылар лі апайлауын оймай келеді. Байыйы, ксіпкер

болайы деп рандайды. айта рамыз деп, бірлескен шаруа ран

(колхоз, совхоз) кезіміздегі ата-бабаларымыз жиан-тергендерін

айта бліске салды: бліске е алаш ие боландар таы да стол

басындаылар. Аласысын алып болан со, елдегі ебекшілерге

блінііздер деп жар салып, оларды блді. Олар не алды?

123

Жарамсыз, сілімтігін алды. Кптен ала алмай жрген ебекаысына

базар нарынан жоары бааа мал берген болды. Ебекаы-айлы

деген жо, сол кездегі шаруашылытар кіметке арыз болып алан

делінеді. рылыстар да сатыла бастады. Оны да жарарын олы

жеткен иеленді. Бітпей алан рылыс біту орнына, талан-таража

шырады. Кзі кріп отыран басшы жо, йткені оам кйреген,

жауап беретін басшы жо. Іздеген ізшіге(ылмыс іздеушіге) дл осы

кезде халыты жауы кім екені крініп-а тр. Біра азіргі кз

ондайды крмейді. Сыбайласан басшылар, з командасы бар

басшылар шыты. Тіпті мені аылыма сыйыспайды: Халы

сайлаан депутаттарды жатырмаса, президент таратын жібереді!!!

Енді бір депутаттарды бкіл халы болып сайламайды,

укілдіктерді дауыс беруімен-а сайланады. Сонда халы айда

алды? Бір кезде ССРО-а депутат партия, профсоюз йымдарыны

аулысы-протоколымен-а тіп, депутат болып шыа келген. Сондай

депутатты бірі-Горбачев еді. андай злымды жол тапан!!! Сол

кезде-а халы оны натпайтын-ды. Дауыса тссе, тпей аларын

білген залым. Сол, аырында, не істеді? Халын, елін сатты да кетті!

Ой, ятсыз-ай! Таы президенттікке ойы бар. Бар млік аукциона

тсіп, саудаа салынды. Кім болса, ол болсын, кп берген алады.

Сондайларды да халыты босыншылыа душар еткендері крініс

тауып жр. Таы да ондаы наразылы тудырандарды ел

басшылары натпайды. Енді ділдікті айдан табасыз?! Кентау,

Жаатас алаларында осы жай болды. Бір маал пайда болыпты:

“Жауымны жауы – мені досым? Жарыан екенсі достыа!!!