Бастан кешкен, кµз кµрген

ндірісіді сатып алан досы солар ма дер едім. рылан жаа

оамда(айта ру) екі трлі Купон арылы лес берушілік жрді.

Екеуінде де аларда аздаан теге тлеп алды. Бірін жина кассасы

арылы ірі ксіпкерлерге аударды: Содан лес алады екенбіз.

Екіншісі чемоданымызда сатаулы. ай кні тышан жеп оятыны

белгісіз. Екеуі де тк пайдасы жо дние ме деймін. Арбау, арбау,

арбау! Оан оса алдау! Сенуді ойды – ау. Бір туіп айтыпты – мыс

ауру адама: “Туір болып кетесі, жазыласы!” Соан сенген

науаса ой тсіпті : “Жазыла – жазыла туіпке ят болды. Енді

лмесем болмас!” – деп. Сол туіпті емі сияты болмаса игі еді.

Не деуге болады?

азата “ойшы кп болса, ой арам леді” деген маал бар. Осы

кезде кім де кп, президент те кп-а. Сонда неге крмейді, неге

егелік жасамайды екен деп та аласы да ынжыласы. Совет

кезінде салынан рылыс, не аяталмай алан рылыс

егесіздіктен бзылуда, талан-таража тсуде. Соан кеткен аражат

осы тірі жрген халытан жиналан емес пе? Малдара салынан

стандартты комплекстер алай болса солай иратылып, ота

жаатын дрежеде блшектенеді. Бітіп, аяталуа жаындаан

124

йлер, мектептер талан – таража шырауда. Дл соыс болып ткен

жерлердей ауылды, елді мекенні орны бар. Осыларды жергілікті

ел кімдері неге крмейді? Блар елге алай басшы болады деген

кмн туады кілге. лде кімдерді ауысыны салдары ма екен?!

Жылтыраанны брі бірдей алтын

емес.

депкіде теледидарды кк экранынан не бір таажайып

кріністерді кріп, мз – майрам болысып жрдік. Кино, концерт, н –

кй тыдап, бала – шаымызбен рааттанып алатынбыз. Бір

кездерде “Парасат” деген рубрикамен трбиелік мні бар жасы

хабарлара сйсініп – а алып жрдік. Бл жаынан араанда

теледидарды адам трбиесіне, сіресе, жастарды инабаттылыа

трбиелеуде ерекше роль атарандыында н жо десе де болады.

айта ру дуірі деп, кк эеранда да жексрын кріністермен

былай бастаана ренжисі. Видео кріністерде трбиелік жолы жо,

депсіз кріністерге арауа яласы. Ал жастар болса, ол

кріністерден неге ала алар ма екен?!

ру, ату, лтіру жолдарын йрету болып шыады.

Осыны спортты хабара, мдениетті крініске жатызуа болар

ма екен?! Шет елдік “ Секс” трлерін крсеткенде, міз бапай тесіліп

арап отыран жастарды (ер, йел жынысты) беттері

шіміркенбестен отыратындары да бар. Біз инабаттылыа

трбиелейміз дейміз. Сйте тра бетсіздік, ятсыздыты

уаыздаандай экраннан крсетеміз. арамай-а ойыыз дегііз бар,

алайша жалпы халыты кзіне тосауыл боласы? Талампазды

деген кез келгеннен табыла бере ме екен? Сол крініске лі аыл –

парасаты жеттікпеген, тіпті тілі де шыпаан сби де арап

отыранын неге ескермейді екен?! негелілікке, инабаттылыа,

сыпайылыа йрету оп – оай жолмен келмейді. Ал теріс рекетке,

жаымсыз іс - рекетке, быланыш сздер мен сйлеуге йретуді

ажеті жо. Баса бір халыты тілін йренгенде, алдымен, былапыт

сздерді тез аып алып, керісіп аланда, з ана тілідегі намсыз

сздерді тгіп – тгіп жіберіп, баса халыты тіліндегі сзді

олданып, нктесін оятыны да бар ой.

Кешкілікті сбилерді йыа кетер алдындаы хабарда

аруаты желерді сбилерін йыа тартатын лдилеген уенді

сздерін неге бермеске. Балаларды ерлікке, ата-ананы ардатауа,

сыйлауа уаыздайтын ызыты ертегі - гімелерін ойластыруа

болмай ма?

аза халы тымды сйлеуге шебер халы.

Не бір тыр сздермен жіпсіз – а байлап тастамаушы ма еді.

азаты азашылыа, жастарды дептілікке, тыр сйлеуге

йретейік те.

125

Мысалы, мына бір тыр айтылан, тапатап айтылан сзді

екіні бірі шеше де алмайды. «Адымай сйлеген ауырмай ледіні»

дл зі.

«Екі жолаушы атпен келе жатыр екен. Екеуіні де астында

жора ат. арсы алдынан бір жігіт келе жатады да, сзбен

атыысады: «Мына жігітті жорасын-ай, асына ыздан ерткен

жолдасын-ай!». ыз: «Жігітім, байап сйлеіз! Мені шешемні

шешесі бл кісіні айын енесі, мен сонда бл кісіні лде несі?!» -

демесі бар ма!

Немесе, баланы аыл – ойын жетілдіретін, рі шебер сйлеуге

баулитын «777 жмба» кітапшасын да лгі етуге болады ой,

аайын.

Алтын той аясында.

Анам марм Айнагл Орынбетызы (ккмрын):-

саындыымды шегіртке жылы бидай ораанда тудым,- деуші еді.

Сол сзі есімде алыпты. Ол кезде тууы туралы кулік деген атымен

жо. Мені жатымда 1922 ж. 18 мартта делінген, біра ол ааат

емес. Осылайша бкіл мірім тіп келеді. 1946 жылы да шегіртке

егісті басып алды емес пе! Сол шегірткеден егінді орап алу

барасында сті тсіп, сз айтып жрген ызым Раушанмен Тиянаты

удеге келіп, 29 мамыр (август) кні осылды. "оныс аудару" деген

гімеде айтылан, бл жылы бізді алтын тойымыз туі керек еді.

Сол созыла келе, таы шегіртке жылына тап боланын араызшы.

Биыл да, 2000 жылы, егінді шегіртке басты. Осы жылы Апан

айыны басында Алмасты лкені Зере затылды. Осы жолы

балаларымыз жиналып, шешеміз 70 жаса келгенін (10 апан) атап

тпекші болып йарысыпты. Атаудаы екі ыз (Патихан, Парнеш)

оны жаза алмрт піскенде ткізуге кідіртті. Сонымен, той 29 шілдеге

йарылды. да-даилар, аайын-жекжаттар, жора-жолдастар

жан-жатан тойа шаырылды (Ккшетау, Атау, ызылорда,Шиелі,

Шымкент, Туркестан, Шу, Тараз, Алматы, Ташкент). Той да айтылан

уаытысында басталды. Тек ана Туркестаннан келетін аайын-

туысынан аза болып, келе алмады, біра телефон арылы тілегін

білдірді, оан рахметімді айттым. Тойды бейне материалы толы

тсірілді, содан кресіз.

Бала би (Бименбет) кесенесінде.

Орта жзге белгілі ататы билерден саналатын ыпшаты бас биі

Арынбай, ала берді Блтынан Бала би бізді ары бабаларымыз