Белы Бім Чорнае вуха

Астатнія людзі, акрамя паляўнічых, мала цікавілі Біма: людзі, і ўсё там. Усе яны добрыя. Але ж не паляўнічыя!

А вось сабакі, гэтыя — розныя.

Аднойчы на лузе спаткаўся ён з кудлаценькім сабачкам, удвая меншым за яго, чорненькім такім. Павіталіся халаднавата, без гуллівасці. Ды якія там смешачкі, калі новенькі на звычайны ў такіх выпадках кодэкс пытанняў адказваў, ляніва махаючы хвастом.

«Я есці хачу».

Пахла ў яго з рота мышанём. І Бім спытаўся здзіўлена, абнюхаўшы яго губы:

«Ты з'еў мыш?»

«З'еў мыш, — адказаў той. — Я хачу есці». — І ўзяўся грызці белы вузлаваты корань чароту.

Бім хацеў таксама паспытаць чаротавага кораня, але Кудлатка запратэставаў, сказаў усё тое ж:

«Я есці хачу».

Бім пасядзеў, пачакаў, пакуль ён дагрыз усё, і запрасіў яго з сабою. Той пайшоў без пярэчанняў, патрухваючыся ўслед, ускудлачаны, але чысты: відаць, любіў купацца, як і большасць сабак, таму летам яны і не бываюць гразныя, нават валацугі. Бім прывёў яго да гаспадара, які здалёку сачыў за знаёмствам свайго сябра. Але Кудлатка не паверыў адразу чужому чалавеку, сеў наводдаль, не гледзячы на тое, што Бім увесь час бегаў ад гаспадара да яго і назад, клікаў, пераконваў. Іван Іванавіч зняў рукзак, дастаў адтуль каўбасу, адрэзаў маленькі кавалачак і кінуў Кудлатку:

— Ідзі ка мне, Кудлатка. Ідзі.

Кавалачак упаў за тры метры ад яго. Ён, асцярожна пераступаючы, дастаў да яго, з'еў адразу. Па другі кавалачак падышоў бліжэй. А пасля сеў ля самых ног чалавека, нават даўся пагладзіць сябе, хоць і з аглядкаю. Бім і Іван Іванавіч аддалі яму ўсё кольца каўбасы: гаспадар кідаў кавалачкі, а Бім не замінаў Кудлатку есці. Усё не новае: кінь кавалачак — падыдзе бліжэй, кінь другі — яшчэ бліжэй, разам з трэцім, чацвёртым — будзе ля самых ног і стане служыць вераю і праўдаю. Так думаў Іван Іванавіч. Ён абмацаў Кудлатку, паляпаў па загрыўку і сказаў:

— Нос халодны — здаровы. Гэта добра. — І загадаў абодвум: — Пайшлі, пайшлі!

Кудлатка не разумеў такіх слоў, але калі ўбачыў, як Бім заснаваў чаўнаком па траве, скеміў: трэба бегаць. І, вядома, яны загулялі зусім па-сабачы, так, што Бім нават забыўся, чаго ён тут. Іван Іванавіч не пярэчыў, а ішоў сабе, пасвістваў.

Да горада Кудлатка правёў без усяго, але на ўскраіне нечакана сеў збоч дарогі — і ні з месца. Клікалі, запрашалі — не ідзе. Так і застаўся сядзець, праводзіў іх вачыма. Памыліўся Іван Іванавіч — не кожнага сабаку можна купіць за хлеб.

Бім не ведаў і не мог ведаць, што ў Кудлаткі таксама былі гаспадары, што жылі яны ў сваім маленькім доміку, што тую вуліцу, дзе быў дамок, знеслі, а гаспадарам Кудлаткі далі кватэру на пятым паверсе, з выгодамі.

Адным словам, кінулі Кудлатку на волю бога. Але ён знайшоў і новы дом, і дзверы гаспадара, а там яго набілі і прагналі. Вось і жыве ён адзін. Ходзіць па горадзе толькі ноччу, як і многія бяздомныя сабакі. Іван Іванавіч дагадаўся пра ўсё, але расказаць Біму немагчыма. Бім проста не хацеў пакідаць яго: азіраўся, прыпыняўся і пазіраў на Івана Іванавіча. А той ішоў сабе.

Каб толькі ведаў ён, які горкі лёс звядзе Біма і Кудлатку, каб ведаў, дзе і калі сустрэнуцца яны, не ішоў бы цяпер так спакойна. Але будучыня невядома і чалавеку.

…Мінула трэцяе лета. Добрае Біму лета, нядрэннае і Івану Іванавічу. Аднае ночы гаспадар зачыніў акно і сказаў:

— Марозік, Бімка, першы марозік.

Бім не зразумеў. Ён устаў і тыцнуўся носам у калена Івану Іванавічу, быццам сказаў: «Не разумею».

Іван Іванавіч ведаў сабачую мову добра — мову вачэй і рухаў. Ён запаліў святло і спытаў:

— Не разумееш, дурненькі? — Потым растлумачыў дакладна: — На слонак заўтра. Слонка.

Во, гэта слова Бім ведаў! Ён падскочыў і ўсё-такі лізнуў свайго гаспадара ў падбародак.

— На паляванне заўтра, на паляванне, Бім!

Куды там! Бім закруціўся, як юла, ловячы свой хвост, віскнуў, потым сеў і ўпіўся вачыма ў твар Івана Іванавіча, уздрыгваючы ачосамі пярэдніх лап. Гэта чаруючае слова «паляванне» вядома Біму як сігнал на шчасце.

Але гаспадар загадаў:

— А пакуль што спаць. — Выключыў святло і лёг.

Да канца ночы Бім пралежаў ля ложка сябра. Які там сон! Ён і сам, Іван Іванавіч, то драмаў, то прачынаўся ў чаканні світання.

Раніцаю яны разам склалі рукзак, выцерлі ад масла ствалы стрэльбы, крыху пад'елі (на паляванне ісці нельга наеўшыся), праверылі патранташ, перакладваючы набоі з гнязда ў гняздо. Работы было многа на гэты кароткі час збораў: гаспадар на кухню — Бім на кухню, гаспадар у кладоўку — Бім туды, гаспадар вымае кансерву з рукзака (нядобра легла) — Бім бярэ яе і пхае назад, гаспадар правярае патроны — Бім сочыць (каб не памыліўся); і ў футарал ад стрэльбы трэба не раз тыцнуцца носам (ці тут?); а тут якраз свярбіць за вухам ад хвалявання — толькі і ведай, што падымай лапу і чухай, прападзі яно пропадам, калі без таго клопату — не прадыхнуць.

Ну, сабраліся. Бім быў у захапленні. Як жа! На гаспадару паляўнічая куртка, закінута за плечы паляўнічая сумка, знята стрэльба.

— На паляванне, Бім! На паляванне, — паўтарыў ён.

«На паляванне, на паляванне!» — гаварылі Бімавы вочы ад захаплення. Ён нават павіскваў, перапоўнены ўдзячнасцю і любоўю да свайго адзінага на свеце сябра.

У гэты момант і ўвайшоў чалавек. Бім ведаў яго — сустракаў на дварэ, — але лічыў нецікавым, які не заслугоўвае асаблівае ўвагі. Каратканогі, тоўсты, шыракаплечы, шыракатвары, ён сказаў чуць скрыпучым баском:

— Значыцца, прывітанне! — І сеў на крэсла, выціраючы твар хусцінкаю. — Та-ак… На паляванне, значыцца?

— На паляванне, — незадаволена буркнуў Іван Іванавіч, — на слонак. Ды вы заходзьце — будзеце госцем.

— Вось та-ак… на паляванне… Давядзецца адкласці, значыцца.

Бім перавёў позірк з гаспадара на госця, здзіўлена і ўважліва. Іван Іванавіч сказаў амаль сярдзіта:

— Я не разумею. Растлумачце.

І тут Бім, наш ласкавы Бім, спачатку чуць загырчаў і неспадзеўкі гаўкнуў. Зроду такога не здаралася, каб дома — і на госця. Госць не спалохаўся, яму, здавалася, было ўсё роўна.

— На месца! — гэтак жа сярдзіта загадаў Іван Іванавіч.

Бім пакарыўся: лёг на ляжак, паклаўшы галаву на лапы, і глядзеў на госця.

— Бач ты! Слухае, значыцца. Та-ак… Значыцца, ён і на жыхароў у пад'ездзе брэша, напрыклад, як на лісу?

— Ніколі. Ніколі і ні на кога. Гэта першы раз. Слова гонару! — хваляваўся Іван Іванавіч і сердаваў: — Дарэчы, да лісіц ён нічога не мае.

— Та-ак, — зноў завёў госць. — Давайце па парадку.

Іван Іванавіч скінуў куртку і сумку.

— Я слухаю вас.