Эр ки?и уонна дьахтар

«Баа ханна салайарынан» диэбиттии, Киров уулуссатын устун хааман, Лермонтов уулуссатын быа охсууутугар тиийэн, паарка аанын крн баран: «Ээ, пааркаа билигин кр-нар гэннээн эрдээ», – дии санаат, онно харса суох сабаата. Стадиону кыйа асфальт суолунан баран, ааркалыы быыылаах паарка ааныгар ктэллэри дабайан, бэс чагда иигэр киирэрин кытта, тута саа крбт мастартан мутукча дыргыл сыта муннугар саба биэрдэ. Срн аллея устун хаамта уонна дьон Кх эстрадаа киирэллэрин крн, таынааы киоскаттан билиэт ылан, кинилэри батыста. Бэргэн иирдьэ ортоку соус ыскамыайка кытыытыгар сэрэнэн олорон баран, киэээи тыа чэбдик салгынын тн муунан эирийбэхтээтэ. От-мас суугуна, тыллыбыт мутукча сыта, чараас таастаах кыргыттар, хоп-дьип кстмнээх уолаттар… Эдэр сааы кытта айыла саа тиллэр, ууктар кэмэ олус да дьрэлии буоллахтара эбээт! Эмиэ саас, эмиэ сайын эргилиннилэр… Тоо чгэйэй, бу курдук кн сиригэр кгэйэр кннэргэ рэ-кт сылдьартан ордук рлээх туох кэлиэ буоллаай?!

Ити кэмэ иннигэр чараас маан былаачыйалаах кыыс олороору ыскамыайкаа хаыат тэлгэтэн, сыыдамнык тутта-хапта, сэргэхтик кр-истэ турара хайдах эрэ р рмэччи сибэккигэ тээри, сииктээх эминньэххэ тхчэ-тспэккэ салгыа битийиктэнэ турарын санатта. Бэйи эрэ, бу кыыы ханна эрэ крбтэ ээ, ханна? Онтон хантан эрэ ыраахтан, уу тгэиттэн курдук улам чуолкайданан тиийэн кэллэ – Сэргэлээх уопсай дьиэтигэр сааскы кн крс, кинигэ уларсыы, ким этэй аата, хайдах эрэ кннр Маарыйа, Даарыйа буолбатах, дьиибэ соус этэ дии?.. Арба-арба, Ксенья! Уопсай дьиэ хоун аанын айаар кэпсэтиэхтэриттэн ыла биирдэ да крсбэтээ, арай кэлин Дина уларсыбыт кинигэлэри тттр биэрэригэр: «Дьгэм Ксенья ыытта», – диэбиттэээ.

Ксеньяны арыт-арыт санаан ааара эрээри, куорат тыыынчанан дьонун ортотугар хантан булуоуй бу тырымнас харахтаах кэрэ кыысчааны? Хата бу дьыла бэлээ дуу – илэ бэйэтинэн иннигэр кэлэн турар! Уол оннуттан ойон туран, инники ыскамыайканы рднэн атыллаан, кыыы кытта сэргэ олорунан кэбистэ.

– Ксенья, дорообо, хайа, билбэти дуу?

Онуоха кыыс дьик гынан, кинини кр тстэ уонна тэрээр тэллэхтээх соломо сэлээппэ анныттан хара харахтар тырымнаан ыллылар, ньимиспит уостара килбик мичээртэн сэгээн, р тиистэрэ сандаарсан аастылар.

– Дорообо, сахалыы ааттаах Бэргэн, – диэтэ дьээбэлээхтик.

Кыыс кинини эндэппэтэиттэн, эгэ-дьаа крсбтттэн рэн уол оонньоо былаан кэпсэтэн эрдэинэ, кураанах сценаа конферансье устан тахсан, ырыаыты ааттаан баран: «Романс «Калитка», – диэн биллэрдэ. Тгэхтэн хараа кыыл былаачыйата сиринэн соуллар дьахтар уот кугас баттаа санныгар ыыллан, кбс-кнтк туттубутунан тахсан кэллэ, мтчч туттубут тгэр баянын й туппут доууолдьут батыспыт, дьахтар сгрс гынан баран, музыка бастакы дороонноругар олорсон, симик соустук саалаан иэн куолаа улам крдэ.

Бастакы кпплт кэнниттэн дьахтар турар сириттэн сыарыйан, иннин диэки икки-с хардыыны оордо уонна саалаа олорор дьон диэки икки илиитин даллаччы уунан баран, уйадыйа-долгуйа ыллыыр-сипсийэр икки ардынан ыллаан, кстээх куолаа эймэийдэ:

Отвори потихоньку калиткуИ войди в тихий садик, как тень…

Дьахтар ыллаан бтэн ткс гынна, имик-самык ытыс тыаа иилиннэ, сонно иккис нмэри биллэрдилэр, ити курдук с-трдс… Хас да ырыа кэнниттэн дьахтар дьэ букатыннаахтык ыллаан бттэ быыылаах, уот кугас баттаа муостаа тиийэ сыа намылыйан, хаста да сгрйэн ылла. Саалаттан оолор сырсан тахсаннар хонуу сибэккитин дьрбтн туттардылар, ырыаыт онон далбаатана-далбаатана тахсан барда.

Биллэрээччи: «Романс «Только раз в жизни бывают встречи», – диирин кытта, маан туруору саатын лыах курдук хаалтыынан туттарбыт, хара кстмнээх эдэрчи кии, байыаннай бараакка хааман эрэрдии, эрчимнээхтик ктэнитэлээн кэлэн, сцена ортотугар биирдэ хорус гынна уонна уа ытыын хара фрагын эээригэр батары анньан баран, баян эээрийэрин кытта с хойуу куолаынан ыллаан ккнэттэ:

День и ночь роняет сердце ласку,День и ночь кружится голова…

э ааас халлаан кстр, манна ырыа, музыка ааардастыы дуораыйар наскылаа, тула крбт от-мас дьиктилээх сытыттан срэх эппэйэ рэр, таптал тыллара ырыа дороонноругар кубулуйан, киэ халлааа кллк-босхотук дайаллар. Эр кии уонча ырыаны ыллаабытын кэнниттэн кэнсиэр бттэ, Ксенья кэнниттэн Бэргэн батыан таыста, хаптаын эркин тас ттгэр ыга турар бэстэр силистэрэ былырыыы кт быыыттан лоппорутталлар. Уол таырдьа тахсан баран, аан иннигэр маска ыйаммыт дьоус кумааыны крн, туох кэнсиэркэ сылдьыбытын дьэ йдт, кумааыга хара кыраасканан тардыалаан бадьыалаабыттар: ВЕЧЕР РОМАНСА

– Хайа, эиги училищелар, рэххит бттэ дуо? – диэн Бэргэн кыыс кыараас хардыытыгар сп тбэиннэрэн, атаын тээ уурталаан иэн ыйытта.

– Бтэн, аныгы нэдиэлээ дьгэлэрбининиин Симферопольга ктхтээхпит, ону кэтээ сылдьабын.

– Хаарыаны эиги буолбут кии баар ини! Оттон миигин дойдубар отум лэтэ эрэ ктэр, онтон атыны билбэппин, Симферополь, Севастополь диэннэри олохо дойдуларын курдук саныыбын.

– Эс, кыыы, сайыы каникулларыгар студенческай билиэтинэн тлбр ааарыгар устудьуоннар соуруу, ксн Москванан, Ленинградынан мэлдьи айанныыллар дии, оттон бииги Хара муораа барардыы быаарынныбыт.

– Путевкалааххыт дуо?

– Суох.

– Оттон дьгэ, биигини кытта ыаллыы хоско олорор Дина барсар дуо?

– Кини барсыбат, этэн крбтм да, ийэм ктэр диэбитэ. Оттон бииги Кырыыма аыйах хонукка ыалга тэ сылдьыахпыт, оннук ордук чэпчэки дииллэр.

Уоллаах кыыс хаамсан истэхтэринэ чугастан, бэс чагда кэтэиттэн, эрчимнээх музыка ньиргийдэ.

– Хайыы, к сааламмыт дии! – Ксенья сэргэхсийдэ, клээн илиитин быластыы быраан биир сиргэ эргичийэн ылла. – Бэргэн, эн кгэ сылдьааччыгын дуо?

Уол клн улаханнык баарбатар да, бачча айылаах ркйбт кыыы хомотуон баарбакка, сэниэтэ суох сэээрдэ:

– Ээ.

Хайысхаларын уларытан, рдгэр «касса» диэн суруктаах хаптаын хоспохтон билиэт ылан, клр болуоссааккаа киирдилэр, мас муостаа хобулуктар тыастара бап-бачыгырас, бип-битигирэс, хаптаынынан ооуллубут сцена курдук рдэлгэ турар уун баттахтаах уолаттар музыка имэирдэр ухханыгар ылларан, тблр, схтэрэ босхо баран, баттахтара сахсанаан, гитараа оонньууллар, тгрк тимирдэри охсоллор, турбаны рэллэр, соотох кыыстара ионикаа оонньоон, кылгас дьууппаны тиирэ киэптээбит самыыларынан мускуллумахтаан ылар, бэйэтэ бокуойа суох эккирээн, дьороор суон сотолоро тохтоло суох мхсллр, музыканнар иннилэригэр солистара – саархай ырбаахылаах уол микрофонун ыйыстан кэбииэхтии айаар ыксары тутан баран, биир сиргэ бэдьэйэ-бэдьэйэ, ыыы-хаыы ааардаах ыллыыр, эчи ньиргиэр тимир тыаын ортотугар ырыатын ис хоооно да ииллибэт.

Кыыстаах уол дьон быыыгар киирэн, уокка оустарбыт дьоннордуу санныларын имиллэнэтэн, илиилэринэн эиэхтэнэн, муостаны эрчимнээхтик тиилэхтээн клээбитинэн бардылар. Ити курдук хас да к ааста, оннук саа ууларыгар-хаардарыгар киирэн эрдэхтэринэ дьон ортотугар улахан аймалан буолла, ким эрэ кими эрэ атаын ктээбит дуу, анньыалаабыт дуу – соотохто ыыы-хаыы, сырбатыан силлиргэтиии сааланна, кыргыттар часкыйдылар, уолаттар маатыралыыллар, кл сылдьааччы диэн суох буолла, ким эрэ охтор, ким эрэ куотар, быата, бтнн дэн-тааан р оргуйбутугар, Бэргэн кыыын сиэппитинэн болуоссааккаттан таырдьа ыстанна уонна ити курдук пааркаттан тахсар ааркаа диэри срэн тиийдилэр. Онтон ыла тиэтэйэ-саарайа хааман иэн, кыыс тыал ктппэтин диэн сэлээппэтин тутан иэн саарда:

– Тоо итиннигий? Мин манна сырыы аайы охсуууга тбээбин, уларыта тутуу, демократия диибит да, олох сс куаан ттгэр баран иэр курдук. Уулуссаа наар миитин, хс-трйс, ким да лэлээбэт, урукку олохтон куаанын эрэ хасыаллар, баар-суох пааркабытыгар клгээттэр тойоттор, бэл милииссийэлэр тугу да гынар кыахтара суох…

– Санаараама, олох оннун булуоа, хайдах маннык иитэ-саата суох айдаан бппэккэ баран ииэн сбй? – диэн Бэргэн кыыын уоскуппута буолла. – Эн ханна олороун? Атааран биэриим, бу алдьархайга соотоун барары сатаммат.