Эр ки?и уонна дьахтар

– Уопсайбар, бииргэ олорор кыргыттарым тараспыттара, мин соуруу бараары хаалбытым, – Ксенья чочумча тохтоон ылла уонна э тыынан баран эттэ: – Даа, Бэргэн, кэнсиэри син крдхпт, кбт сатаммата, клгээттэр баайылар сгннээбэтилэр, – Ксенья эмиэ уруккуну санаан абаккаран барыах курдук гынна, – хаааа диэри омуктаан охсуа сылдьаллара буолла, Сэбиэскэй былаас млтн эрэр дуу…

Бэргэн кыыска иээнээр бааттан ыйытта:

– Хоскор соотох буоллаххына бэрт, миигин чэйдэтэн ыытар инигин.

Ксенья онтон соуйбата:

– Оо, вахтер эйигин аарбат буоллаа дии, бииги уопсайбытыгар хонтуруол кытаанах, ыалдьыттар докумуоннарын хаалларан кнс эрэ киирэн тахсааччылар. Бииги училищебыт кыыс аймах саарыстыбата, эр кии бииэхэ кннэинэ мамонт тиллибитинии сонун, эккирэтэ сылдьан кэриэтэ бары уора-кст кыастаааччылар.

– Оок-сиэ, лгэрдээх дойдуну кэпсээти дии, оччоо миигин кытта барыс, эйигин, эксээмэннэрин туттаран туос иллэ сылдьар киини, ама ким сткт буоллаай?

– Ол ханна илдьээри гынаын?

– Таайым аах манна бааллар…

– Эс, кэбис, барбаппын, хайдах билбэт ыалбар тиийиэмий?

– Куттаныма, ким да суох, бары ыыахтыы тыаа тахсыбыттара, хааайын мин эрэ.

– Оо, дьэ, ким билэр, хайдаа эбитэ буолла?

– Бардыбыт-бардыбыт, – кыыс саараабытын крн, Бэргэн бэрт сорунуулаахтык кимнэ, – эксээмэннэри бппттэрин быыытынан билигин сынньанар буоллаы дии. Мин туох да куааны ооруом суоа.

Кыыс саараан, хаппыт лабаа асфалька сытарын тпплэтин тумсунан хаыйбахтыы умса туттан турда, онтон быаарыы ылынан, хонос гынна:

– Чэ, буоллун.

Оптуобуунан айаннаан, куорат киин уулуссатын тохтобулугар тахсан, онтон соччо ырааа суох таас дьиээ баралларыгар аара мааыынтан аылык ылан аастылар. Манайгы этээскэ баар квартира ааныгар диэри аыйах ктэли дабайдылар. Уол дьиээ киирэн, хааайын курдук туттан-хаптан, ваннайга илиитин суунна, кыыска ону крдрд уонна остуолга ас тарда оуста, магнитофону холбоото – Кола Бельды бэркэ тэбэнэтирэн, уук хоту дойдуга, туундараа илдьээри, кэрэ кыыы ыырар, табаларынан сарсыарда эрдии-эрдэ айаннатан, хаар саара ортотугар кттэн тэриэх буолар.

Бэргэн холодильниктан шампанскай тааарбытын кыыс сблээбэтэ:

– Ээ, итини аыма, мин испэппин ээ.

– Тыый, Ксенья, крс туугар хайдах ктхпт буолуохпутуй, – аан «пс» гынарда уонна кырылыы кыынньар утаы бакаалларга кутуталаата.

Ксенья бакаалы уоугар эрэ тириэрдэн баран тттр уурда:

– Баыыба.

Бэргэн соотоун иэ олоруон бэркиээтэ быыылаах, биир бакаалынан бттэ, бытыылканы холодильникка тттр уурда. Ити кэнниттэн буолары-буолбаты, сайын кэлэн таырдьа куйааран эрэрин, трбт дойдуларын уратытын, кии кэрэхсиирэ туох баарын ботур-итир кэпсэтэ олордулар. «Как упоительны в России вечера!..»

Балачча олорбуттарын кэнниттэн Бэргэн турда уонна хоско киирэн, гитара тутуурдаах таыста:

– Ксенья, ыллыахха эрэ.

– Оо, мин ырыаыппынан млтх буоллаым, чэ, эн саалаа, мин батыспыта буолуом.

– Пахай, мин да ырыа тааарааччы буолбутум диэн, – Бэргэн кэмчиэрийдэ, ол да буоллар: «Хара сир устун саас манай…» диэн ыллаан барбытын кыыа хатан куолаынан тээ тэристэ. Ыллаан бппттэригэр уол гитаратын «тап» гына охсон баран, муннукка туруорда:

– Бииэхэ Аскалон, Егоровтар, Бккэ Бтрп, «Чолбон», «Айтал» чугас буоллахтара, кн-дьыл ааыа, кэнники клнэлэр бэйэлэрэ сгрйэр атын ырыаыттардаах буолуохтара, оттон дьинээх ырыа хаан да лбт-спт, иитти дии – пааркаа нууччалыы романстары. Итилэр снэн сылларга ылламмыттара буолуо да, эргэрбэттэр, млтбттр, тоо диэтэххэ, нуучча норуотун иэйиитин, санаатын-оноотун биэрэр уратылаахтар.

– Оттон бииги иннибитинээи клнээ да йэлээх буолар ырыалар бааллар. Мин санаабар, холобура, Аркадий Алексеев «Сахатын ктэ», Виталий Андросов «Ньургууннара», «Саа хаара» хаан баарар ыллана туруохтара.

– Василий Протодьяконов ырыата буолбатах дуо – «Ньургууннар»?

– Билигин Протодьяконов ырыатын ыллаатыбыт, ньургууннарга анаммыт ырыалар элбэхтэр, оттон Андросов ырыатыгар поэт, бадаа, Баал Хабырыыс, тмк тыллара миигин долгуталлар, – диэн баран Бэргэн аа-дьуо сыыйан ыллаата: – «Кэтэимэ, кыргыттар, кэлбэттэр аны уолаттар, отучча кыс хаар уулунна, уолаттар аам дьон буолтар…»

– Кырдьык дааны! – кыыс сн ытыын охсунна: – мин бу ырыа итинник тыллардааын хаан да истэ иликпин, оок-сиэ, аны отучча сылынан ханна-ханна тиийэрбит эбитэ буолла? Нааа ыраах кэм!

– Онно биэс уоммуттан тахсыбыт оонньор буолабын ээ, – Бэргэн саллан баын быа илгииннэ, – ама оннук кырдьыахпыт дуо, итээйбэппин. Оннук оонньор буолан олоруом диэн санаа мин тббр хайдах да батан киирбэт. Чэ, бэйи, ити хааллын, бэлэм ырыалары оонньотуохха. Ким ырыаларын истиэххин баараыный? – Бэргэн туран, долбуурга кырыыларынан туруору анньыллыбыт пластинкалары сыымайдаата.

– Классическай музыка баар дуо? Ону истибит кии.

Бэргэн радиоланы холбоон, Моцарт «Реквиемын» пластинката баарын уурда. Санньыар музыка кутулунна, ону хорунан ырыа солбуйда, аны турба тыаа сатарыйда, аан дойдуттан букатыннаахтык барбыт дьоннуун бырастыылаыы, кинилэргэ саас-йэ тухары уоскулаы, сырдыгы баарыы, ол туунан Таараттан крд, бары кистэлэ аылларын, буруй накаастанарын, оттон аньыыта-харата суох алгыынан ылылларын Христостан крд хайдахтаах да нохтолоох срэи, хайахтаах хара быары хамсатардыы дуораыйар, дуораыйар… Ксенья музыка бтр диэри биир сири тонолуппакка крбтнэн хамсаан да крбкк олордо, онтон пластинка бпптгэр, чуумпу сатыылаата. Им-ньим олорбуттарын кэнниттэн кыыс эттэ:

– Мин ааспыт йээ трхтээх кии хойутаабыппын быыылаах, ол курдук классическай музыканы олус сблбн, ииттэрбин эрэ кн кыалата суох сылдьыбыт оо сааспын, ийэлээх аам атаахтаталларын, ийэм билигин суоун, хаан да эргиллибэттии дэриэбинэбит аттынааы кылабыыаа ыбыс-ыарахан буор анныгар сытарын санаан нааа хараастан, долгуйан кэлэбин…

– Аа билигин ханна баарый? – Бэргэн ыйытта.

– Дойдутугар, – уонна олох атыны ыйытта: – оттон эн классическай музыканы сблгн дуо?

– Оо, суох, хомойуох иин, оннук таыма тиийэ иликпин. Эстрадам ырыаыттарын да сорохторун билбэппин, чэ, сс чэйдэ кутуум…

Ураты чуумпу, нуурал-нусхал киээ, эркиннэрэ халы буолан, таырдьа субуруар массыыналар тыастара да бэрт бтэитик ииллэр, таырдьа р тн налыйар, тннк холуодатыгар кйэлэргэ турар сибэккилэр стклэ н иирэ лабаалара кр тумарыктыйбыт салгыа дьикти ннн кннлэр, оттон дьиэ иэ боруорда, муннукка ыскаапка турар иит-хомуос клгрдэ, эркиэ турар радиоприемниктан диктор лэ-хамнас ситииилэрин сээргиирэ симиктик ииллэр.

Кыыстаах уол кэпсээннэрэ кэнникинэн срйэ быыытыйда, сылайан утуктаан да бардылар, куукунаттан саалаа улахан дьыбааа кстлэр уонна сэргэстээн олорон кэпсэтиилэрин уота-кэ суох салаатылар: