Пугачоўскі цырульнік

Дзяўчына з сабачкам

28.07.2010. Кожны вечар суседчына дачка, нядаўняя школьніца, выводзіць на Мухлю сабачку. «Па дзве, а то і па тры гадзіны выгульвае!» — радуецца суседка. Я маўчу, хоць ужо колькі разоў бачыў яе сабачку, прывязанага да лаўкі, на якой дзяўчына абдымалася з белабрысым хлопцам…

* * *

29.07.2010. На вуліцы пад вокнамі мужчына косіць траву. Газонакасілка раве, нібыта пілуе дровы…

Дзеці і мова

29.07.2010. Гэта было тры гады таму, калі я на цягніку ў плацкартным вагоне вяртаўся з Крыма. Побач са мной каля вакна ехала маладая сямейная пара ўкраінцаў з сынам гадоў васьмі. Яны паміж сабой размаўлялі па­руску. Хлапчук­непаседа ўвесь час ірваўся з кім­-небудзь пагуляць. Непадалёку ад нас ехалі дзве пажылыя беларускі з унукам гадоў дзесяці. Праехаўшы з паўгадзіны, малы ўкраінец паклікаў да сябе малога беларуса. І яны пачалі гуляць з машынкамі і паміж сабой размаўляць — адзін чыста па­ўкраінску, а другі на беларускай трасянцы. Да ўсяго малы ўкраінец пачаў вучыць малога беларуса, як трэба вымаўляць некаторыя словы па­ўкраінску. Беларус слухаўся і стараўся. Добрую дзіцячую кампанію недзе праз паўтары гадзіны парушыла маці­ўкраінка, сказаўшы: «Малы хахол, пара ўжо спаць!»

Літаратурныя прарокі

30.07.2010. Людміла купіла кніжку «Литературные пророки». Пачытаў. Змест страшны — усё пра смерць. Адразу ўзгадаў сваё:

Гэта наша з табою вясна маладая, Гэта наша з табой, гэта наша з табой Зорка ў небе ўзышла, як страла залатая. Я памерці хачу ад стралы залатой, Не ад змроку, што ў цесных, як норы, пакоях, У якіх мы жылі, у якіх мы жывём І чакаем вясны, быццам казачных вояў, Што святло прынясуць нам у кожны наш дом.

Гэта было напісана 9 сакавіка 2001 года. Адшукаў і ранейшае (1988): «І памру ад лютае жуды». Пасля гэтага было: «Напішу вар’яцкіх вершаў — і памру». А сабраўся ж я жыць 107 гадоў…

* * *

30.07.2010. Заўтра ўсёй сям’ёй ідзём на вяселле. Жэніцца сын маёй сястры Валі. Даўно на вяселлях не быў, таму неяк на душы неспакойна, нібыта сам буду жаніцца…

Не гарыць, а выгарае…

30.07.2010. Па тэлевізары паказваюць, як выгарае Расія. Жудасна! Узгадалася, што недзе гадоў пятнаццаць назад і ў нас пад Мінскам гарэлі балоты і ў горадзе смярдзела дымам. Мы тады былі ў Доме творчасці «Іслач» з малымі дзецьмі. Вечарам было страшнавата класціся спаць. Аднак тое, што творыцца ў суседняй краіне — гэта непараўнальная бяда, з якой самому чалавеку і не справіцца. Толькі праліўныя дажджы спыняць агонь. А дажджоў няма, і Расія выгарае…

ЖНІВЕНЬ

* * *

2.08.2010. У суботу ўсёй сям’ёй ездзілі на вяселле. Яно было незвычайнае. Задоўга да падзеі мучыўся пытаннем: «Што буду рабіць паўдня сярод амаль ста чалавек, якія не п’юць?» І, калі вяселле закончылася, а яно праляцела хутка і весела, пачуў ад сына: «Я хачу, каб, калі буду жаніцца, і ў мяне на вяселлі ніхто не піў!»

Горача

4.08.2010. У маім дзяцінстве ў вёсцы ўсё лета амаль усе дзеці хадзілі ў адных трусах: хто ў чорных, хто ў сініх. І ўсе мы былі такія загарэлыя і мурзатыя, што часам дарослыя вяскоўцы не пазнавалі, чые мы. І лета было такое доўгае, як сцяжына ў спёку да сажалкі за вёскай, і такое кароткае і імклівае, як цень ад хмурынкі, што на хвіліну схавала сонца. І, узгадваючы леты свайго дзяцінства, мне і сёння горача ў ногі ад таго пылу і пяску, па якім мы, дзеці, хадзілі босыя і ў адных трусах...

* * *

4.08.2010. Гарачыня. Думкі ў галаве, як сытыя пчолы ў гаршку з мёдам...

* * *

4.08.2010. Сёння на працы цішыня. Ніхто з аўтараў не турбуе, нібыта спякліся...

Наш Максім і адпачынак

4.08.2010. Сёння адправілі сына ў юнацкі лагер у Балгарыі. Задоўга да паездкі я змог прачытаць усю праграму сынавага адпачынку. Кінулася ў вочы і засталося ў галаве, што кожны вечар будзе паказвацца «Танец жывата». Адразу ўзгадаўся наш сямейны адпачынак на Нарачы, калі Максіму было дзесяць гадоў. Жылі, як людзі, пакуль Максім не вычытаў абвестку пра конкурс прыгажосці. Пайшлі. Пасля конкурсу былі танцы і наш Максім стаў танцаваць з самай прыгожай дзяўчынкай. Яна была з дзіцячага дома і на Нарачы адпачывала з кучай гэткіх жа сірот, як і сама. Зразумела, што дзетдомаўскія хлопцы адразу ўбачылі ў Максіме канкурэнта, таму да самага канца адпачынку даводзілася мне і Людміле час ад часу ахоўваць свайго сына, калі ён сустракаўся з прыгажунькай. Дзяўчынку звалі Даша. Ад’язджаючы дамоў, Максім абмяняўся з новай сяброўкай тэлефоннымі нумарамі, але, прыехаўшы дамоў, заўважыў, што дзяўчынка не пазначыла, з якога яна горада. Доўга наш Максім чакаў званка ад Дашы, але так і не дачакаўся...

Кожны дзень...

5.08.2010. На працы праз акно бачу карчму, зробленую ў вясковым стылі. На вуліцы стаіць печ, каля печы сабачая будка, у якой, прывязаным за нагу, жыве певень. Кожны дзень у печы смажаць яешню і кураціну. Кожны дзень певень кукарэкае: ці то ён радуецца, што ў яго іншы лёс, чым у яго братоў і сясцёр, ці злуецца, гледзячы на людзей і агонь у печы...

І яшчэ адзін пісьменнік...

6.08.2010. У выдавецтва да мяне прыязджаў з Талачынскага раёна мужчына гадоў пяцідзесяці, які выглядае на гадоў семдзесят. Загарэлы да чарнаты, бо цэлы дзень на прыродзе — пасе кароў. У роце тры зубы — два зверху, адзін знізу. Мужчына прывёз пятнаццаць сшыткаў па дванаццаць старонак са сваімі творамі. «У мяне вочы баляць, таму я ў сказах не стаўлю ні кропак, ні косак. Вы маладзейшы і ваша такая работа — расстаўляць кропкі і коскі!» — сказаў мужчына і пачаў расказваць, пра што ён піша. А піша ён пра кароў, якія, калі вельмі горача, дрэнна дояцца. Піша пра базы дадзеных, якія знаходзяцца ў космасе, дзе збіраецца ўся наша разумовая энергія. Развітваючыся са мной, мужчына прапанаваў: «Калі вы захочаце ругаць нячыстую сілу, то ругайце яе ад майго імя. Яна мяне баіцца!»

«Няверная»

6.08.2010. Бамжаватага выгляду мужык услед за мной зайшоў у краму. Я купіў пляшку квасу, а ён — чарніла. Чытаю этыкетку: «Няверная». Мужык, заўважыўшы, што гляджу на яго пляшку, вышчарыў ва ўсмешцы адзіны зуб у роце...

Зімой і летам

6.08.2010. Гляджу фотаздымкі задымленай Масквы. Людзі ходзяць у павязках. Дым, як снежнае мроіва, што было мінулай зімой, калі таксама людзі хадзілі ў павязках, ратуючыся ад свінога грыпу…

Каму горача, а каму і не…

8.08.2010. Дзесяць гадзін раніцы. Гарачыня. Стаю, хаваючыся ад сонца, на прыпынку каля крамы «Падмурак», якая месціцца ў падвале. Вуліца была б бязлюднай, калі б з крамы, як з таго свету, раптам не выйшла чалавек дваццаць мясцовых алкаголікаў з поўнымі пляшкамі ў руках, нібыта з букетамі…

Ці будзе канец свету?

8.08.2010. Па тэлевізары ў навінах паказваюць, як у Еўропе дажджы затапліваюць гарады і вёскі і як выгарае Расія. Пытаюся ў мамы, ці будзе канец свету. Яна махае рукой і кажа: «Не будзе!» — «А чаму?» Мама маўчыць…

Адкрыць Амерыку

9.08.2010. Cны, як рэальнасць. Рэальнасць, як сон. Нічога новага. А ты сядзіш і, не выходзячы з кватэры, спрабуеш свету адкрыць Амерыку, яшчэ не адкрыўшы для сябе Беларусь...

* * *

9.08.2010. Тыдзень таму сына адправілі на мора ў Балгарыю. Не тэлефануе і не піша праз інтэрнэт, а нам з ім не звязацца. «Відаць, ужо ў нейкую закахаўся!» — кажу Людміле і чую: «Наш можа...»

Два Юры

11.08.2010. Узгадалася. Неяк прыходжу на працу ў «ЛіМ», а каля дзвярэй холдынга ўжо стаяць два нашы куратары, два Юры. У аднаго ў руках сігнальны нумар часопіса «Полымя» з маімі вершамі, і куратар, не вітаючыся, задае пытанне: «Гэта вы самі напісалі такія вершы?» — «Якія?» — нібыта нічога не разумеючы, кажу я. «А вось гэтыя!» — Юра падсоўвае мне пад нос разгорнутае «Полымя». «Калі тут напісана маё прозвішча і мой здымак, дык гэта мае вершы!» — «Я ў вас пытаюся, вы самі іх пісалі?» — «Сам. А што такое?» — «І колькі вам за іх заплацілі?» — «Пакуль яшчэ не плацілі...» — «А колькі заплоцяць вось за гэты верш?» — цікавіцца Юра і паказвае на верш «Беларускае мора». Я нейкі час маўчу, бо думаю, якую лічбу назваць (завысіць ці занізіць, ці праўду сказаць), а потым і кажу: «За гэты верш будзе тысяч дзесяць, а можа і меней».— «Як гэта дзесяць тысяч?! Мы вам даем за гэты верш трыста тысяч, толькі дазвольце нашаму гурту яго спяваць!» — «Ну добра. Давайце трыста тысяч»,— задаволена ўсміхаюся, а два Юры, зайшоўшы за мной у мой рэдактарскі кабінет, замыкаюць дзверы і пачынаюць спяваць «Беларускае мора», і так хораша, што ў мяне па спіне мурашкі забегалі. Пасля гэтых спеваў у Юраў змяніліся да мяне адносіны і самае галоўнае — яны перасталі кожную хвіліну стаяць над маёй душой. Праўда, за верш «Беларускае мора» ў «Полымі» мне заплацілі дзесяць тысяч, бо бухгалтэрыя не паслухалася двух Юраў...