Учебник латинского языка для высших духовных учебных заведений
Шрифт:
Средний род
К среднему роду относятся слова на– ma, c,– n, -t, -us, -us, -ur, склоняющиеся по согласному типу, и слова на –e,– l, -ar, изменяющиеся по гласному типу.
Согласный тип
Nom.
Gen.
Примеры
– ma[193]
– matis
gramma, grammatis буква
– c
– tis
lac, lactis молоко
– n
– minis
nomen, nominis имя
– t
– pitis
caput, capitis голова
– us
– uris
rus, ruris деревня
– us[194]
– eris
genus, generis род
– oris
tempus, temporis время
– ur[195]
– oris
robur, roboris дуб , сила
– uris
guttur, gutturis горло
Гласный
– е
– is
mare, maris море
– l[196]
– alis
animal, animalis животное
– ar
– aris
exemplar, exemplaris образец
4. ВОПРОСИТЕЛЬНО-ОТНОСИТЕЛ Ь НОЕ
МЕСТ О ИМЕНИЕ QU I, QUAE , QUOD
Местоимение qui, quae, quod какой, который выступает в значении вопросительного и относительного местоимений.
Singularis
Pluralis
m
f
n
m
f
n
N.
qui
quae
quod
qui
quae
quae
G.
cuius
quorum[197]
quarum
qu o rum
D.
cui
quibus
Acc.
quem
quam
quod
quos
quas
quae
Abl.
quo
qua
qu o
quibus
1. Gen.
и dat. sg. этого местоимения образованы от основы сu- (с утратой лабиализации) с помощью окончаний – ius (gen. sg.), – i (dat. sg.).2. Формы асc. sg. м.p. quem и dat.-abl. pl. quibus имеют окончания III скл.
3. Nom. и асc. pl. ср.р. quae по общему правилу совпадают, но имеют окончание -ае (a+i, где i — древняя указательная частица).
5. GENIT I VUS GENERIS
Genitivus generis (родительный рода, вида) употребляется при существительных, обозначающих меру, число или количество, при количественных прилагательных и местоимениях среднего рода ед.ч. для обозначения класса, рода, вида предметов, подвергающихся измерению или счёту: aliquid temporis некоторое время; nihil novi ничего нового.
Текст
I
Oratio est clavis coeli.
Concordia civium murus urbium.
Oculis magis quam auribus credimus.
Cibus famem sedat, potio sitim extinguit, vestis arcet frigus.
Mens sana in corpore sano.
Finis coronat opus.
Ego sum panis vivus, qui de caelo descendi.
Athenienses autem omnes et advenae hospites ad nihil aliud vacabant nisi aut dicere aut audire aliquid novi.
Et interrogavit patrem eius: "Quantum temporis est, ex quo hoc ei accidit?" At ille ait: "Ab infantia".
II
Mare
Mare altum est plenum animalium. In mari alto sunt multa et varia genera animalium. Maria habent litora, sed flumina habent ripas. In litoribus marium multae sunt bestiae. In maria multa et magna flumina influunt. Hominibus utilitati maria parent. Caelum, non animum mutant homines, cum trans mare currunt. Ab antiquis populis terra marique[198]