Як я перастаў верыць у Дзеда Мароза
Шрифт:
Так склаліся абставіны, што мне не было з кім пакінуць трохгадовага Цёму і я быў вымушаны ўзяць яго з сабою на працу. У той дзень мы праходзілі рознаскланяльныя назоўнікі і замацоўвалі веды, чытаючы сказы з падручніка, сярод якіх быў і такі: “Юннаты ў жывым кутку вырошчваюць цялят, жарабят і трусоў”. Апошняе слова, вядома, выклікала ў вучняў шмат пазітыўных эмоцый, калі яны чуюць яго, то заўсёды рагочуць, і гэта, канешне, добра, смех падаўжае жыццё, замяняе шклянку смятаны і ўсё такое... Але гэты ж самы смех і весялосць адмоўна ўплываюць на дысцыпліну ў класе, таму калі я вяду ўрок у іншым класе, то гэтае нядобранадзейнае слова прапускаю. Але мой трохгадовы Цёма вельмі пільна за ўсім сочыць і робіць мне заўвагу:
– Тата, ты забыў пра трусы.
Клас, вядома, памірае ад смеху, усе кажуць, які ў мяне разумны сын. Я неяк тлумачу, што трусы па-беларуску – гэта зусім не тое, куды вы, саплякі, сцыцеся, а такія жывёліны з доўгімі вушамі, чырвонымі вочкамі,
– Што ты тут робіш? – пытаецца ён, а Паўлік, цьху ты, Цёмка, адказвае, што ён нагадаў тату пра забытыя трусы, а той вельмі пакрыўдзіўся і выгнаў яго з класа.
Паўгода пасля гэтай падзеі мае калегі, пераважна жанчыны ва ўзросце ад 50-ці і вышэй, клапаціліся пра лёс маёй бялізны. Усе гэтыя матэматычкі, фізічкі і нават біялагіца дурная, што працавала ў школе яшчэ ў тыя часы, калі я сам вучыўся ў шостым класе (ужо тады яна была старая і страшная), сцябаліся з мяне. Нават на гадавіну маёй працы ў школе мне падаравалі майткі. Я некаторы час нават падумваў пра суіцыд, але пасля адной з карпаратыўных вечарынак у настаўніцкай, пасля якой усе мае насмешніцы раптоўна памерлі ад сальманелёзу, маё жыццё пачало наладжвацца. Нядаўна я выйшаў у фінал конкурсу “Настаўнік года” і планую ўзяць першы прыз.
Кожны раз перад іспытам Шлёмік п’е “Аліварыю-дзясятку”, апоўначы клікае на шару і кладзе канспект пад падушку. Але сёння ўсё пайшло не так. Ён доўга не мог заснуць, бо суседзі, пачуўшы ягоную традыцыйную мантру “шара, прыйдзі”, раззлаваліся і паўночы грукалі ў дзверы. Таму ён праспаў, збіраўся на іспыт у спешцы і, вядома, забыўся пра канспект, які на іспытах кладзе на калені, бо кажуць, гэта таксама прыносіць удачу. Яшчэ ён забыў пагаліцца і памыцца. У краму ён таксама ўжо не паспяваў, таму быў вымушаны набыць піва ў шапіку, але “Аліварыі-дзясяткі” там не было. Заставалася толькі “Балтыка-8”. Таксама нічога, падумаў ён, але раптам зразумеў, што, акрамя ўсяго іншага, забыў яшчэ і грошы, грамадскія грошы, за якія ён павінен набыць кветкі выкладчыку, што, згодна з павер’ямі старажытных славянаў, зноў жа прыносіць удачу. Ён назбіраў неяк на “Балтыку-3” і сумны пайшоў ва ўніверсітэт. Пакуль Шлёма піў піва на ганку Храма Ведаў, у кабінет зайшлі 12 чалавек, і ён быў вымушаны ісці наступным. Білет ён выцягнуў, вядома, 13-ты, які прынцыпова ніколі не рыхтаваў, бо лічыў сябе надзвычай удачлівым... Заставалася адзіная надзея – аб 11:11 загадаць жаданне, але ўсе адказвалі надта хутка, таму Шлёма трошкі не дачакаўся і быў вымушаны ісці адказваць за тры хвіліны да чароўнага часу. Ад хвалявання ён назваў Яўгенію Валер’еўну Валерам Яўгеньевічам дый увогуле пераблытаў, што здае. Шлёму адправілі на восеньскую пераздачу і пазбавілі стыпендыі.
– Штосьці сёння нейкі нешчаслівы дзень, – сказаў ён, калі выйшаў з кабінета.
– Але ж нічога. Пашанцуе ў каханні, – сказала Наташа і пацалавала хлопца ў шчаку.
Кішэнныя злодзеі скралі мае кішэні, калі я выйшаў з цягніка папаліць на пероне ў Кішынёве. Разам з кішэнямі зніклі і дзве запальнічкі з антытытунёваю рэкламаю, што не працуюць ужо два гады праз адсутнасць спружынкі. Прапалі і каляровыя бліскучыя абгорткі ад цукерак фабрыкі “Камунарка”, хамяк з аўсянкай за шчакою, прабіты талончык на верхні транспарт, абстрыжаныя пазногці, металічная рэшта, што засталася ў мяне пасля вандровак у найбліжэйшым замежжы, літоўскія запалкі з фарбаванымі ў чырвоны колер галоўкамі, што гараць утрая даўжэй за нашынскія і не тухнуць ад ветру, – яны ляжалі ў прыемным навобмацак карабку, на якім намаляваная яркая рэклама іншых запалак, а не нейкія вярблюды. Запалкі зусім не тое, што бяздушныя запальнічкі, яны захоўваюць цеплыню рук, што іх стварылі. Калі я запальваю цыгарэту, то бачу прывабную ўсмешку жанчыны, што настругала танюткіх драўляных палачак, светлыя вочы хлопчыка, што прыляпіў да іх серныя галоўкі, і густыя вусы мастака, што пафарбаваў галоўкі ў чырвоны, ці зялёны, ці яшчэ які-небудзь колер. Я люблю запалкі і маю вялікую калекцыю з розных краін свету, яна стаіць на верхняй паліцы і радуе вока, а яшчэ я збіраю піўныя накрыўкі і часам грошы на карпаратыўныя вечарынкі: мы з сябрамі ахвотна іх прапіваем, а на рэшту я зноў купляю запалкі, бо ў адрозненне ад бяздушных запальнічак надзвычай іх люблю. Мае сябры-грынпісаўцы кажуць, што калі я карыстаюся запалкамі, то забіваю дрэвы. Згодна з іхнымі разлікамі, я знішчыў ужо траціну Белавежскай пушчы, але даваць ім веры – справа няўдзячная, бо яны нейкія дзіўныя – зусім не ядуць мяса. Мяне, праўду кажучы, часам таксама наведвае думка пра тое, што сасіска некалі была жывою, што яна гуляла зялёнымі калгаснымі палеткамі нашае бязмежнае
радзімы разам са сваімі дзеткамі-сасінятамі, піла ваду з рэчак і азёр, купалася ў іх, потым пакутавала на процьму невядомых хваробаў, але ўсё адно спявала вясёлыя песенькі... Але спачуванне да сасісак звычайна знікае, калі ты не еў ужо тры дні і стаіш на вакзале ў Кішынёве, паліш цыгарэты і табе няма куды пакласці рукі, бо клятыя кішэнныя злодзеі скралі твае кішэні.Калі я быў малым, то марыў працаваць санітарам і прыбіраць какашкі за хворымі на рак, а стаў паэтам. Як гэта адбылося?.. Пэўна, пачалося ўсё з таго, што калі я аднойчы быў на вёсцы, мяне пакусалі сабакі, і гэта было так нечакана і так мяне напужала, што з той пары я пачаў заікацца. Спачатку мяне лячылі згодна з метадам Клінава, які ў народзе атрымаў назву “клін клінам”, і пужалі на кожным кроку, ад чаго яшчэ ў раннім дзяцінстве ў мяне развіўся псіхоз і параноя – прафесійныя захворванні паэтаў.
Вандруючы па лагапедычных клініках, я запісаў трыста дваццаць шэсць скорагаворак, якія ў выніку склалі асобную кнігу. Урэшце мяне адвялі ў шостую паліклініку, дзе запісалі ў лагапедычную школу, у якой адным з метадаў лячэння было прымусовае чытанне вершаў у пераходах метро з мэтаю дапамагчы хвораму пазбавіцца боязі маўлення перад аўдыторыяй. Метро ў нашым горадзе не было, таму ў раннім дзяцінстве мяне адарвалі ад родных ніў, ад роднай хаты, і я паехаў у сталіцу нашай радзімы, у Маскву.
Спачатку я фарбаваў твар гуталінам і чытаў Пушкіна, выдаючы сябе за яго нашчадка, але мой камерцыйны ход не карыстаўся поспехам, і грошай у тыя часы мне хапала толькі на святы дух, якім я аб’ядаўся да адрыжкі. Потым пачаў чытаць Маякоўскога, але памяць у мяне была дрэнная, таму даводзілася прыдумляць свайго Маякоўскага. Зноў жа ў Маскве Маякоўскага (нават майго) не надта любілі, таму грошай я не зарабляў, а жэр святы дух далей, і мяне ад яго, кажучы шчыра, ужо цягнула на ваніты. Затое там (у пераходзе) я пазнаёміўся са сваёй будучай жонкай, якая грала на трамбоне сумныя блюзы і рэгі. Свае творы яна выконвала так цудоўна, што міліцыянты не тое што яе не выганялі, а нават прыводзілі малых дзетак, каб тыя паслухалі мелодыі і рытмы заходняй эстрады. Кажуць, з ейным з'яўленнем у музычных школах ігры на трамбоне навучэнцаў паболела, а школы ігры на піяніне заняпалі. Нічога дзіўнага, бо з піянінам у шматлюдны падземны пераход трапіць даволі цяжка, затое трамбон можна лёгка схаваць пад спадніцу...
На жаль, маёй будучай жонкай яна засталася толькі ў маіх марах, бо калі мы пазнаёміліся, выявілася, што яе завуць Сяргей. Пасля гэтага я канчаткова вылечыўся ад заікання (дзякуй спдр. Клінаву) і вярнуўся на гістарычную радзіму, дзе тым часам пабудавалі дзве выдатныя лініі метрапалітэна.
Сыр расплюшчыў вочы і паглядзеў на гадзіннік. У рот мне ногі, я ж праспаў, мяне звольняць, трэба спяшацца, пракрычаў ён, скінуў з сябе каўбасу і хутка пабег у ванную галіцца і чысціць зубы. Там, калі ён стаяў перад люстэркам, на яго сышло нечаканае азарэнне. Якая праца, у рот мне ногі, сёння ж нядзеля, дарма толькі пагаліўся, добра яшчэ, што зубы не паспеў пачысціць, прамовіў ён. Пайду лепей яшчэ ў масле паваляюся.
Ганна-Марыя і Жан-Поль пазнаёміліся ў клубе ананімных алкаголікаў для тых, каму за 30. Яны адразу зразумелі, што створаныя адно для аднаго. У іх было шмат агульнага. Жан-Полю падабалася тое, што падабалася Ганне-Марыі. Аднолькавыя любімыя рэжысёры, пісьменнікі, паэты і музыканты. Агульныя любімыя расліны, жывёлы і птушкі. Адныя і тыя ж любімыя гарады. Абодва былі лінгвістамі-перакладчыкамі, і абодва не працавалі па спецыяльнасці. Абодва пісалі вершы і добра малявалі. Нават любімы колер быў у іх аднолькавы – жоўта-зялёны. Здаецца, не было на свеце людзей, больш падобных, чым гэтая пара. У хуткім часе яны вырашылі пажаніцца.
– Толькі я хачу захаваць сваё дзявочае прозвішча, бо вельмі пяшчотна стаўлюся да яго, яно мне вельмі падабаецца, да таго ж я надта люблю сваіх бацькоў і вельмі іх паважаю, хоць яны і мудакі. Я не магу проста так адмовіцца ад іх прозвішча, – папярэдзіла Ганна-Марыя свайго каханага, калі яны пайшлі рэгістравацца ў ЗАГС. – Ты ж не пакрыўдзішся, Жан-Польчык?
– Я – не, – мовіў Жан-Поль, – але вось мае бацькі, яны, пэўна, не зразумеюць гэтага, бо яны таксама вельмі ганарацца сваім прозвішчам і калі ты ад яго проста так адмовішся, яны, магчыма, возьмуць і не прыйдуць на вяселле, дый увогуле парвуць з намі ўсе стасункі, бо яны тыя яшчэ мудакі, але я іх вельмі люблю і хачу, каб у нашых будучых дзяцей было шчаслівае дзяцінства, з бабулямі і дзядулямі, разумееш.
– А ведаеш што, давай тады я вазьму тваё прозвішча і ў той жа час захаваю сваё, двайныя прозвішчы, кажуць, сёння ў модзе.
– Так, двайныя прозвішчы – гэта файна. У мяне самога двайное, Брайт-Гагарын.
– Чаму ты раней ніколі пра гэта не згадваў? – запытала Ганна-Марыя.
– Ды ты ніколі не пытала...
– Ведаеш, каханы, мне трэба табе штосьці сказаць... Я падманула цябе, калі сказала, што мае прозвішча Рубінштэйн... Насамрэч я Павіч-Чырвоная.
– Значыць, ты хочаш стаць Павіч-Чырвонай-Брайт-Гагарынай Ганнай-Марыяй Абдул-Саідаўнай... па-мойму, гэта нейкі абсурд...