Аз Iф
Шрифт:
Цяпер пачына вар'яцець ужо я.
***
Мяне засёды цкавла, адкуль Яген бярэ свае вычварныя сюжэты. Як выявлася, з Кнг. Таго самага манускрыпта, праз як зляце з глузду Данк. Яген сказа мне пра гэта не адразу. Мы был знаёмыя жо больш за месяц. За гэты час Яген выведа пра мяне лтаральна сё - дзе я жыву, дзе вучуся, з якм людзьм маю стасунк. Пра сябе ён не расказва амаль нчога. Ён тольк абмовся, што псьменнцтва для яго проста забака, хоб. У яго ёсць больш сур'ёзны праект, свайго роду навуковая праца, якой ён хаце бы прысвяцць сваё жыццё. Кал дакладна, ён займаецца расшыфрокай ункальнага старажытнага манускрыпта.
Мну яшчэ тыдзень, перш чым я бачы сам манускрыпт. Мы сустрэлся на кватэры Данка. Яго жытло жо не выглядала
Мы сядзел на кухн. Перад нам на стале ляжала Кнга. Яген Данк курыл. Я асцярожна перагортва пажоклыя старонк. Гэта бы пульхны фалянт памерам з добрую цаглну. Вокладка тытульны лст адсутнчал. Кра старонак был злёгку абпаленыя. Большасць тэкста, напсаных калграфчным почыркам, был на латын. Траплялся тут надпсы на рускай польскай, а таксама арабскай вяззю. Амаль на кожнай старонцы мелся выявы акультных смвала, сэнс якх бы мне незразумелы. Был тут таксама люстрацы, зробленыя чорным атрамантам быццам змаляваныя з палотна Еранма Босха.
– Ну як, уражвае?
– спыта Яген, зацягваючыся цыгарэтай.
– Адкуль у цябе...гэта?
– спыта я.
Яген расказа. Не ведаю, было гэта прадай ц яго чарговым атарскм вымыслам. Кал верыць Ягену, Кнга дасталася яму ад дзеда. Ягена дзед, нехта Ларэнцй Выбдушка, жы у мястэчку непадалёк ад Лагойска. Лагойшчына, дарэчы, адметная свам вядзьмарствам, тут аж дагэтуль можна знайсц бабулек, якя практыкуюць варажбу знахарства.
Дык вось, гэты таварыш Выбдушка штосьц каламуц. Бы ён чалавекам, мякка кажучы, з дзвацтвам. Тутэйшыя на поным сур'ёзе лчыл яго шаленцам. Пры гэтым ён займа высокую пасаду райцэнтры, а значыць, поным вар'ятам усё-тк не бы. Вось ягоная жонка - бабуля Ягена - была па-сапраднаму ненармальнай. напэна, яшчэ буянай, бо дзед трыма яе зачыненай на гарышчы. Гэтым фактам не магл не зацкавцца грамадскя службы. Да дзеда некальк разо прыязджала камся з праверкам, але яму засёды давалася адкараскацца.
А потым у мястэчку распачалася нейкая чарташчына. Цяпер ужо цяжка сказаць, што там было на самай справе - улады, як засёды, усё засакрэцл. Ягену вядома тольк, што на мясцовых моглках мелся выпадк вандалзму. Надмаглл был паваленыя, маглы раскапаныя, а дамавны павыкданыя на паверхню. А пасля дзедаск дом згарэ дашчэнту. Падрабязнасц нцыдэнту невядомыя, але Яген меркава, што хату падпалл тутэйшыя. Яны дано падазравал Ларэнця Выбдушку сувязях з нячысцкам. У пажары загнул Ларэнцй, яго звар'яцела жонка. х васьмгадовая дачка Тэкля той дзень гасцявала сваяко, гэта ратавала ёй жыццё. З маёмасц ацалела тольк Кнга. Манускрыпт, як заховася металчным сейфе, амаль не пацярпе падчас пажару.
Асрацелую дзячынку забрал сваяк з Мнска. м жа дастася манускрыпт. Кнга яляла для х нтарэс тольк як букнстычная каштонасць, якую можна з выгадай прадаць. Яны збрался нават выйсц на гандляро антыкварыятам, але адзн са сваяко - стрыечны брат Ларэнця - запратэстава. Гэта, маля, адзнае, што засталося ад яго няшчаснага брата, ён не дазволць... У вынку Кнгу паставл на палцу, дзе яна пыллася некальк дзесяцгоддзя.
Дзячынка вырасла, я яе жыццё склалася вогуле някепска. Сваяк адпсал Тэкл кватэру. Яны вывучылася на эканамста, выйшла замуж за дробнага клерка з дзяржканторы, х нарадзся цудоны хлопчык. Ягенчык, у наступным - геняльны псьменнк Рэй Харл.
Матуля Ягена таксама была дамай з дзвацтвам. Падчас цяжарнасц яе раптам выявлся экзатычныя кулнарныя прыхльнасц. Яна купляла гастраноме сырую ялавчыну, крола яе на тонкя лустачк хавала пад батарэю. Кал мяса як след падгнвала, яна выцягвала яго з-пад батарэ са смакам з'ядала, седзячы проста на падлозе. Мужа нервавал дзнаватыя гастранамчныя выбрык цяжарнай жоначк. Ён паспрабава бы гэта прыпынць, але Тэкля закацла стэрыку, ён адступся спадзеве, што пасля нараджэння дзцяц сё неяк само наладзцца. сапрады, пасля рода дзныя капрызы прайшл, на мярцвячынку Тэклю больш не цягнула.
Наступныя пяць гадо был сапраднай дыляй, а потым матуля Ягена знкла. Проста пайшла з дому не вярнулася. Тэклю абвясцл росшук, але безвынкова. Яе так не знайшл - н жывой, н мёртвай. Ягена выхова няцешны татка. Пару гадо таму ён памёр ад сардэчнага прыступу.
Яген натрап на манускрыпт, кал пасля хатур разбра бацькавы рэчы.– Вось, уласна кажучы, ся гсторыя. Далей ты ведаеш, - сказа Яген расцёр у попельнцы дакураную цыгарэту.
Ён зрну на мяне хмыльнуся, задаволены эфектам ад свайго расповеду.
– Сказаць, што Кнга нкальная, значыць нчога не сказаць, - працягва Яген.
– Усе кнг на свеце не вартыя гэтага манускрыпта. Ён шмат гадо прастая у шафе, м нхто не займася. Проста цуд, што ён трап да мяне. Цяпер я працую над Кнгай, займаюся расшыфрокай. Дакладней, мы займаемся. Я Данк. Ён ужо добра мне дапамог. Кал хочаш, далучайся.
***
Кажуць, што чалавек не заважае, як робцца вар'ятам. Я бы упэнены, што са мной такога не здарыцца. Мне здавалася, што мяне сё пад кантролем. Нават тады, кал я пача прапускаць лекцы ва нверы. Я начыста страц нтарэс да вучобы. Цяпер мяне цкавла тольк Кнга. На шчасце, я не бы такм раздзябаем, як Данк, мне хапла мазго схадзць у дэканат аформць акадэмчны адпачынак. Я з'еха з абшчаг перабрася на кватэру Данка. Цяпер ншто не замнала мне працаваць над Кнгай. Мы займался расшыфрокай тэкста. Галоным чынам я Данк. Яген з'яляся тольк час ад часу, прывоз грошы, ежу. Цыгарэты для Данка (ён каза, што пача курыць у псхушцы). Я жо амаль пераста выходзць на вулцу. Нашы адносны з Геляй паступова затухл. Усё адбылося неяк само сабой. У нас не было н сварак, н скандала, нчога такога. Мы проста аддаллся адно ад аднаго. У нейк момант я свядом, што не бачыся з ёй ужо некальк тыдня, не адчу някх эмоцый. Нашы пачуцц проста згасл, як свечка.
Геля пачала сустракацца з Ягенам. Я даведася пра гэта выпадкова. У Данка скончылся цыгарэты, я выйша купць яму пару пачка у шапку. Кал я вяртася дадому, то бачы ля пад'езда белую 'Адз' Ягена. Заеха па справах, як засёды, без папярэджання. Абыходзячы машыну, я разгледзе за шклом тонк профль лёгкую пасмачку валасо. Геля. Яна сядзела машыне, цярплва чакаючы Ягена. Я не ста бць яму морду. Я н слова яму не сказа. Успрыня сё як належнае. Нас с Геляй ужо нчога не звязвала. А з Ягенам ёй будзе не сумна. Будзе з км пагутарыць пра кнамастацтва 1920-х...
***
Гэта была дэя Ягена - здаць кватэру Данка жыльцам пераехаць за горад, у глухмень, дзе не будзе староннх вачэй вушэй. Мы жо дастаткова прасунулся плане тэоры, каза ён, цяпер можна пераходзць непасрэдна да практык. Я тады яшчэ не зусм разуме, што ён мае на вазе.
Трэба сказаць, што жыцц Данк бы безнадзейным лузерам. Ён не мог нават самастойна аплацць паслуг ЖКГ. Любая бюракратычная важданна водзла яго ступар. За яго сё прыходзлася рабць Ягену, але Ягена гэта не напружвала. Ён лчы, што понасцю кантралюе Данка. Яген сам звязася з рыэлтарам, сам выбра кватаранта - вельм прыстойную маладую сямейку, сацыяльна свядомую заклапочаную дэмаграфчным пытаннем. Яген асабста прысутнча пры заключэнн дагавору, клапатлва падказваючы Данку, дзе ставць подпсы. З Данкавым бацькам ён таксама сё уладз. Ужо не ведаю, што м наплё Яген, але званць назаляць яны перастал. Потым Яген адшука нейкага дзеда-алкаша, якому прыналежала халупа вымерлай вёсцы. З м Яген дамаляся жо без рыэлтара. Пляшка на стале, задушэная гутарка, справа зроблена. Нам заставалася тольк сабраць рэчы - ехаць.
***
Незадога да пераезду я пабачыся з Геляй. Я бы у Данка, мы разбрал арабск тэкст з манускрыпта. У мяне зазван мабльнк. Я здрыгануся, пачушы голас Гел. 'Уладзк, ты можаш зараз прыехаць? Я адна, Алена пайшла на лекцы'. Алена - гэта дзячына, разам з якой яны здымал кватэру. Мне здавалася, што мы жо нчога не значым адно для аднаго, аднак ледзь пачушы яе голас, я кну усё памчася да яе цераз увесь горад.
Яны з сяброкай арандавал аднапакаёвую кватэрку панэльным доме на скране. Я жо быва тут раней. Гулк пад'езд камунальныя пах на лесвчных пляцоках. Абшытыя дэрмацнам дзверы. Маленечкая кухня так ж перадпакой, нзкая столь, аблезлая мэбля. Тут бы не замнала пераклець шпалеры пафарбаваць маснцы. Гаспадыня кватэры брала нядорага, але забараняла жыльцам рабць рамонт. Тым не менш, Геля мкнулася дадаць хоць крыху яркасц панылую шэрасць, якая яе атачала. Пасюль был рассталены рознакаляровыя свечк ндыйскя курыльнцы з палачкам сандалу, на палцах сядзел тэкстыльныя ляльк вктарыянскх уборах (здаецца, Геля шыла х сама). На столку каля яе ложка стаял фгурка Буды маленькая нефрытавая чарапашка.