Бастан кешкен, кµз кµрген

зу етіп, жо болды. Баанаы бетін сйгізген ыз таы да суа келді.

арасам, бп-білдіршіндей, бетінен аны тамып тр. Кзі ойнашып,

5

маан бірдеме дегісі келе ме, айдам. Мен маупас ешнрсемен ойым

жо отырмын. ызды ер баладан діблыа брын жеттігеді дегені

осы екен ой. Сол ызды жасы менімен атар екен. Оны да мен

кптен кейін білдім.

Сонда жааы мртты ара рын келіп жрген бе екен дейсіз

ой, оушым. Балыты ойып, соан кшейік.

Дниеге келген адамны трмысы, кйі-брі бірдей бола

бермейтінін зііз мен айтпай-а білесіз. Соан оса, жан-жаты

жеткен жанны да жетпей тран бір кемістігі таы болады. Дл сол

екі жаты кемістік бір-біріне сай келіп тр: Сенде жоы менде бар,

менде жоы сенде бар.

Су алуа келгенде, келген слу мені

екі кзімен жеп оя жаздады-ау!Ол туан ке-шешеден жастай

айрылан, жаын тумалас аайыныны олында скен ыз екен.Оны

оя трып, слу ара мрттыа келейік. Текті жерді-а адамы.

Кезінде жігіт аасы болан, ызметі де жасы, йлі-жайлы, жанясы

бар. Хал-кйі сол кезді алдыы атарлысы. Халыты да сый-

рметіне сай. Енді оан не жетпей тр?! Жааы ісі не?! Кптеп

жптасан жбайы бар болатын-ды.Тіпті айын енесі де олында.

Енесіні ешкімі жо, жалыз ызы болан со, ызын беріп, зі

артайан кезде, жалыз басты боландытан, ызыны олында.

мір тіп жатады.те тату-ттті трады. Жбайын алтын десе

болады: ер жігітті йелі осындай- а болсын!

– Енді не болды ?! –дейсіз ой.- Е,жетпей жатан бір нрсе бар:

ол- жаны бар, бір жапыра ет дейміз бе, алай дейміз, бала! Алтын

йелі ерін аитып у бас атандырмайын деп, алдымен саан ыз

перейін, дай аласа, перзентті бол деп, жолдасын кндіреді.

– Сен ше ?!- дегенде йелі:-Мен блек

отырамын. Бір-бірімізді ызыымызды крдік ой. Айып менен

болса, сен алып бергенімнен бірдее крерсі. Сен перзентті

болса, мен тірлігімде соны крсем деймін.Екеуміз де арманда

болып тпейік те! Осыан сен келіссейші!-дейді. Сонымен, келіседі.

Плен жыл отасан жолдасына стіндегі а ордасы киіз йін-

шаыраын, й млкін тгелдей,екі сиырын оса беріп, анасымен

блек шыарады.

Енді жааы еріне айтып кндірген

йелі ше? Ол йелі кйеуін кндірмей трып-а, елде ер жетіп

алан, ке-шешесі айтан, аайынны олында жрген ызбен де

сйлесіп ойан екен.азата ызды ер жеткенін алпапен жібіріп

ранда, ламаса, ерге ие болады-мыс деген бар емес пе. Ол ыз

алпаа лаудан кеткен кезі екен. Біра, блдіршіндей жас. мір з

білгенін істетейін деп тр емес пе!

Бір жас пен бір мосал тартан ел аасы болып алан екеуін

осады. Ешандай зорлау жо.. Балыа арма салуа барып, кріп

жрген ыз деп отыраным – осылан жас жбайлар екен.

ыз болса, тп-тны таза судаы жзіп жрген шабатар

сияты да, армаа тсіріп отыран мен сияты кісі-мртты ара

6

мосал тартан жігіт. мірді з жолы бар, одан асып кете алмайсыз.

Назыранбаыз. Алладан аырын сраыз, оушым!

Мртты ара жап-жасы адам. Кім болса да, жасыны, зіне

алаанын алады екен ой Сол ара мртты кпе

ауруымен(туберкулез) ауырады екен.Мына жадай жанын оя ма,

оушым-ау! Кім біледі?! Орыстар «Медовый месяц» дейді, алашы

«Ттті кндер, ттті кндер!»-деп айтылатын н-ле сияты за

мірі жо екен, мртты ара дние салады. Кім білсін, зі ана біледі,

арманы бар ма, жо па!

Жааы жас жесір ше ? бе, тс пе?! Не деуге болады? Нені

ызыын крді? А-та. Сонымен, бл жесірді оя трып, ара

мрттыны брыны алтын осаына келейік.

ара мрттыны перзент сйген ызыын кремін деп жргенде,

оны азасына айырып, орта болды. Арада уыт тіп жатады.

аза даласында трлі тарихи жадайлар тіп жатан кездер: жатан

ыла-конфискация, колхоздасу, ашаршылы, бас ктереді-ау

дегендерді жою-«Жаппай тазарту»-«Халы жауын» соттау т.б. Бл

кезде лгені ліп, аланы мгрт те болып алан кез.

арт анасымен алан ару лмес кнін ткізіп жатан кезінде,

йелі ліп, отанына еге таба алмай, з ызы, аасыны л-ызы бар

бір кісі сз салып, сонымен осылады. Жасы адама айда барса да

жай табылады. Отасып, шйіркелесіп отыра береді.Сйтіп жргенде,

жер дниені от алдыран лы Отан Соысы басталып кетеді. Халы

таы кйзеле бастайды. Сол иыншылыты блар да бастан кешіріп

жатады.Сол жылдары елде тарыушылар да болды.Сондай

тарыан бір жас йел елде жалданып, кнін ткізіп жреді. Баста ке

пейілді, ызануды білмейтін жааы ара мрттыны йелі баса

біреуге осылды емес пе? Сол таы да мына шалына, зі тумайтын

болан со, жалданып жрген жас йелмен сйлеседі де, удесін

алады.

Енді з шалына келеді.

– й, анау ше? Кешегі осы йде диірмен тартып кетіп еді ой. – Не

айтпашысы? – дейді шалы. – Соны алсайшы. Жас ой. Нресте

крер ме екенбіз. Ол бірге отыруа кнді. Сен енді анау – мынауды

ой, соны ал, - дейді. Не керек, шалын блтартызбай кндіреді.

артайан з анасы ертеректе дние салан, оны з жобаларымен

жайастырып, жылын да ткізген шалымен бірігіп жріп. з ызы

трмыса шыан. Аасыны ызы дние салан, аасынан алан

інісі оуда.

Сонымен, шеуі бір отанда трып жата береді. Соыс жылдары.

Блар арта тартан кез. йел алып беріп отыран шалы да

алпысты игерген кезі. Малдан бір сиыр, бір ешкі жне бір есегі бар.

Ол кезде егін орылып болан со, сол жерден маса теріп кнелту

деген болатын. Шалы болса, мала шп дайындауа, йді отын –

суы дегендей бар. Ал лкен йелі есекті мініп алып, маса теруге

кетеді: кнделікті ішіп – жеуден артыланын ыса жинай береді. Бір

7

кндері кіші йелі лкеніне (лкен йелді ол лгенше атын атамай,

апа деумен кетті) ішіні блкілдейтінін айтты.

– дай берейін деген екен! Сыры ішіде болсын, ешкімге тіс

жармай – а ой! – дейді.

Бл гімені оя трып, а та болып алан жас жесірге