Бастан кешкен, кµз кµрген

шаырып, бір блмеге бріміз кзетке отыратындыымызды айтты.

йелі кзіне жас алып, ризалыын білдірді. Біріміз де йытаанымыз

жо: марм болан рдасымыз жрген жері клкіге толы болатын-

ды. Оларды айтып отырды. Бл да жастау кетті, лі зейнетке

шыпаан.лгенні жаны да, тні де кетеді екен. Ал тірі жан тірлігін

істейді екен:ешайайсысы да жанясыны кем болан жо. йелі

отанында кп болмай, біресе лына, біресе ызына тартып береді.

олды-аяы жерге тимей кетті.Елге соы баранымда, рдасымны

йелінні бет лпетін кріп, натпадым: экологиялы науас па деп

тжырымдадым.

Ертелі-кеш бріміз де сол дниеге барамыз. Ал бл

рдасымызды ол дниеге шыарып салу лкен рметті трде тті.

кесіні балаларына кілі толмай:”Мен лсем, сендер

жабылып мені кме алмайсыдар!”-дейді екен деген бір сз бар

ауызда. Балалары трып айтып :«Мен олай жасаймын, екіншісі

былай жасаймын!» -дегенде біреуі трып: «ке,сізді луііз біледі,

уатысына арай, бізді кмуіміз біледі»-деген екен.

Сенбегендік те емес,уайымдаан да емес.Мен кешегі лы Отан

соысы кндерінде кмусіз аландарды да, кмуге дене табылмай,

быт-шыт болып блініп кеткендерді де крдім.Тіпті жайшылы

заманны зінде,есі ауытып, йден шыып кетіп, айда аланы да

белгісіз болып кеткендерден де хабардармын (Иманбай

Срсенбайлы)Атам аза айтады ой: «Пешенеге Алла жазанын

кресі!»-деп.Сол болады да.

Табыстырушылар

«Алпыста алты аа

болсы, жетпісте

жеті іні болсын»

16

(Балабиден)

аза шаруашылыында «табыстыру» сзі мала байланысты

олданылса керек еді.детте малды тлдеуі кктемге арай

болады да, ыстан ысылып, азан мал тлдегенде, баласына анасы

арамайтын жадай болатын. Соны табыстырушы еді. Мені

айтпашым одан блек. Ашыаннан естісі айрылан емес,

тойынаннан болса керек, кезінде зорлысыз-а еркімен

осылан,уаыт те келіп,жректері айнып, ажырасып жргендерді

табыстыру.

Бйгем елді мекенінде «А» деген дам науастанып жатан

еді. Соны кілін срауа келгенмін. Айта беретін емі табылмайтын

науас-экологияны зардабынан болан науас кілін аулап, енді

жруге айналанымда, дам баласы мен келіні арасындаы жайа

кшті. Келіні тркінінен келмей отыранына трт ай болыпты. ш ер

баласын ерте кеткен. Ал сол гіме айтылан заматта баласы,

келініні ері, асымызда отыр.Елде, кршілері, басу айту орнына,

олтыынан рлеп, келінге дем берушілер бар сияты. Екі ортадаы

шата- бала кйі келгенмен кілдес болып, оны денесін ауырлатып

ойыпты. Ал, ол ызды кесі дін жолындаы кісі болса керек.

– Мені ызымды алмасын, ана ш бірдей баланы кз жасы

бар, обал-деп, ауырып жатан дама кіл срай келгенінде айтып

та кетіпті. Тркініне кеткен келінге дем берушілерді масаты-

алайда осы жадайды пайдаланып, айып деп бірдее алу. Бір

блмеде шеуіміз ана отырмыз- да, мен жне оны баласы.

мірді жолдарын жан-жаты айта келіп, баланы удесін алдым:

айталамауды, енді жоламауа серт бергіздім. Бл-демалыс кні еді.

Мен жмыс істеп жрген кезім. Кні ертеге ауданды сот шаыртан

екен, бармаса, іс иына айналады. Тркініне кетіп отыран келінін

білетінмін. дама: «Келініді аласы ба?» -десем, «осатын адамды

мен таппай отыраным жо па!»-деп, кзіне жас алды.

Сонымен, баланы ертіп алдым да, машинасы бар болатын,

кеткен келінін келуге жол тарты.Барды. дамны келіні маан

ыз алыспайтын аайыннан.Барса, ызды жегесі бар-ды, аасы

йінде жо. ш баласы біз бараннан жаута-жаута, кесіне жолай

ойан жо, кет рі емес. арындасымыз селос амандасты да

ойды. Жаадан да тсуге келгеніміз жо ой. мірді жолын,

теріс, брысын алдырмай айтып шытым: мына ш баламен

жегені олына сыймайсы.Саан кйеу табыланмен, мына ш

бірдей балаа ке табылмайды. Блініп алан плендей нрсе жо.

Атамен мына осылан жолдасы Отаныа баруыды алайды.Не

керек, зімше аыл боларлы-ау дегенні брін айтан болдым. «Бл

жадай айталанса, сені сзіді сйлейтін аморшы зім

боламын»-дедім. «Жылы-жылы сйлесе, жылан інінен шыады»

дегендей, жегесі де босасыды. «Аасы йде жо еді» деген сияты

сзге келді. Не керек, келісімге келтіріп, далаа шыты. Балалар

17

шешесімен машинаа да отырды. Осы кезде отаны блек ызды

бір аасы автобустан тскені сол екен, менімен амандасып, мына

жадайды тсінді. Ашу бар, біра менен кіші болан со, бата алмай

тр. Ерте болатын сота баруа келген екен.

– Неге бл араа араласасыз? – дегені ана болды. Сонымен, даны

келінін йіне келдік. Ертеіне сота бару керек емес пе? Мен

мотоциклмен баранмын «Сотты да зім тындырамын» - дедім

дама. Сотты шаыру аазын олыма алдым. Баланы

айнааларын ертіп келуге машинамен жібердім. Мал сойып жатыр.

Ауыл – айматы шаырып, батасын алу рсімі жасалмашы. Бл -

жмыс кні болатын. Айдап отырып, ауданды сота келіп,

хатшысына жолытым. Шаыру аазын сындым. Бетіме арап:

«Осы адам сіз боласыз ба?» - деді. – Жо. Мен бларды осып

келдім. Мал сойылып жатыр. Халыты батасын алмашы, аалары

да сонда. Сендер ажыратасыздар ма, осасыздар ма? – дедім. –

осатын болсадар, іс бітті, олар келмейді. Келмегені шін айыпа

тартпадар. Сол шін келіп трмын, - дедім. Бала айнааларын

шаыруа баранда, кеше айта алмаанын, оашада айтып, бір

мардан шыан сияты. Келді, ас ішілді. Плендей арты сз

айтылмаанымен, желке кжірейтіп траны байалды. «з олыды

зі кесе алмайсы» дегенді осындайа айтса керек. Кетерінде

дам: «Менен айтуы болмас, мына отыранымды кріп отырсы,

айналайын, дайдан айтсын, ісіе ризамын!» - деп, кзіне жас