Бастан кешкен, кµз кµрген

жібергені. Барсам, жіберген клігі, айдаушысы – Лобанов.

–

Неып трсы? депкіде ндемеді. Жекіре бастадым.

–

Жол таба алмай трмын, - деп мігірледі. Балааттап

жатырмын. Осындайда аянкес, жаны ашымайтын

безбйрек болатынын крдім.

Клікті алып келіп, жарадарларды жнелттік. лі тапсырма

орындалып біткен жо. Бізді байланысшылар полкті саяси

жніндегі басшысы азастанны Жоары Советіні депутаты бір

аза болатын – ды, соан жолыан екен. Ол сл кідіріп,

солдаттарды рухтандырып, гіме айтып тран кезінде, жауды

снаряды дл соан тура тиеді. аншамасы леді, жарадар болады.

Сол кісіні планшеткасыны ременіні бір еліден иылып жатанын

крдім. Денесін блшек – блшек болан жерінен теріп алды. Бізді

де

екі

адамымыз

Бажау(Темір

станциясынан),

Раздевалов(телеграфист еді, Атбеден) лген. Бажауды

мадайынан кіріп кеткен снарядты жарышаыны лкендігі

баланы ждырыындай екен. Миы ызарып крініп жатыр.

Раздеваловты аяы артына арай айтарылып, басыны астында

жатыр. алталарындаы документтерін, адресін алып келіп

тапсырды. Мндайларды теріп жерлеуші арнайы адамдар бар,

солар жайастырар деп, тапсырманы орындауа бет брды. Осы

жерде бір айта кететін нрсе: байланысшылар жылы киіммен толы

амтамасыз етілген. йткені ол имылдамай, бір жерде кп

отырады. Жаяу скерлерде ая киім оды емес. Баанаы жарадар

жолдастарымызды аморлыа алып жатанымызда, жааы

82

екеуді біріні аяындаы валенкиін шешіп алып кетіпті. айтсін,

байс, аяы тоып ліп бара жатансын. Алдымда біреуді алайын

деп жатанында, сен осындай болмасыа кзі жете ме деп, уып

жіберіп едік.

Осылай урешелікте жргенімізде, та бозарып ата бастады. лі

біз алдыы шепке жеткеніміз жо.

Байланыс сымын тартып келеміз. Бір кезде артымыздан

шанамен ысты тама та келіп жетті. Енді тартар жеріміз алайда 1

км-дей алды – ау. Сол бір км. те иып жер болып отыр.

Жасырынар орман жо, жалаы. Адамны лігі ыбырсып жатыр.

Солдатты ыдыс – аяы р уаытта зімен бірге: кателок белбеуде

байлаулы, асы онышта, сумка арада.

Шанамен келген сорпа ысты екен, термоса йылан. Шананы

жатау аашына отыра кетіп, ішіп отырмын. Нан ыстытай болан

со, суыпен атып алан, балтамен шауып лестірді. Бір тйіріп

алып, аузыа апарса, тісіді арып кетеді. Дереу ойныа тыа

оясы, сл жібиді, кеміресі де, таы ойныа тыасы.

Жау жаынан таы да грсіл басталды, енді снарядтар да кзді

ашып – жманша келеді. Келді де. Бір снаряд мен отыран шананы

асына тсіп жарылды. Мен міз бапай, сол отыран кйімде

алыпты. Сорпамды тгіп аламын ба дедім бе, айдам? - Жо.

Ойлауа шама келмей, сасып алсам керек. Шанадаы жегулі тран

ат жалп ете алды. Жан тапсырды. Дереу ары жаымдаы орман

ішіне тасалауа бет алдым.

Міне, лгенде ыл кпірден тесіп деуші еді. Сол ыл, кпір

алдымда трандай. Кабельді ебектеп тартып келемін. айда

адамны лігі болса, соны тасалап бетке аламын, соан

жасырынамын. лген адамны аны денеме жып та жатыр. Не

керек, лдім – талдым дегенде байланысты жеткіздік. Кабельді тра

тартпаса, жетпейді, брылуа болмайтыны сол.

Біз келегн жерде тнде Жааоранды Бегімов деген бар еді. Ол

брын штабта начфин(аша жаын басарушы) еді. Адам жетпеген

со, оны да алдыы шепке жіберген екен. Тп ішінде келіп,

траншеяа орналасан. Та бозара лкен дретке отырысы келіп

ыстайды. асыдаылар осы отыран жеріе отыр да, кішкене

крегімен(саперная лапата) латырып жібер десе, зіне ыайсыз

кріп,(брын ол алдыы шепте болмаан) сырта шыуа басын

ктере бергенінде, мергенні(снайпер) оы дл мадайынан тиіпті.

Брын бл кісі Жааоранда ауданды аша блімінде істеген екен.

Кейін Смал Дйсенов скери госпитальдан бір хат жазды.

Хатын зора таныды. Сондай слу жазушы еді. Енді осы жолдасыма

алай жолытым соны айтайын. лсарыа ызыма бара

жатыранымда, Маев Дйсенали Смалды Алматыда

тратынын айтан болатын.

Сонымен, мен Алматыа келгенімде, балам мен ініміз

жаняларында болдым. Блардан баса да жекжаттар бар. айтуа

83

жаза билет те аламмын. Адресный стола Смалды срастыруа

келсем, іздеген кісіні аты – жнін, туан жылын жазыыз деп бланка

сынды. Мен Смалды туан жылын білмеуші едім. 101 бригада,

негізінен, 1921 – 22 жылы жастардан жасаталан болатын. Ал,

Смал бізге кейінгі толытыру тсында майданда жргенде келген.

Мен Смалды 1920 – 22 жылдар шамасы деп толтырдым.

Іздеп еді, бір туір жері, бкіл Алматы бойынша лы Отан соысына

атысушыларды мнымен фамилияласы жо екен. Бір ана Смал

Дйсекенов. Адресі бар да, оны алашы кезде йінде телефоны

жо. Ол кні мен поеза мінуім керек еді, йіне іздеп баруа уаыт

жетіспейтін болды.

Екінші рет соанымда, йіне телефон орнатан екен.

Телефонны нмерін алып, сйлестім. Трубканы ызы алды,

соынан йелі, зі алды. алай жетуімді анытап, бардым

да.Баламны енесі Оралдан келіп жатыр екен. Кетерде мен ол кісіге

кп кідірмеймін деп кеткенмін. Келсем, Смаулым егде тартып

ылан, 1- топтаы мгедек. 1914ж. туылан болып шыты. Кзі

крмейді деуге болады: “Сені тек жобады ана байап отырмын”-

дейді. йелі, лы, ызы бар крінеді. Іздеп келгеніме те ырзалы

білдіріп жатыр. Смал Аякздік екен де, йелі Мапал Оралды

Байбаты руыны ызы болып шыты.

Брін де біледі, мытпаан. Сол кездегі (соыс кезі) мені

тсімді де мытпаан. Шай ішіп болан со, рсат срап, баламны

йінде даиым ктіп отыранын айтсам, жіберетін трі жо. – Сен

телефонмен сйлескенде – а, азана ас салынан, жеп кетесі, -