Легенда аб бедным д'ябле і адвакатах Сатаны
Шрифт:
— Гэта ўваходзіць таксама і ў вашы абавязкі, Рагач, — кажа суддзя, — але галоўнае не ў гэтым. Пакуль у свеце ёсць прыгажосць, асабліва прыгажосць жанчын, нам і лягчэй і цяжэй працаваць. Лягчэй, калі жанчына зменлівая, цяжэй — калі яна чыстая, калі яна… э-м-м… кахае.
— Я пастараюся зразумець, — кажа Рагач.
— Старайся абапірацца на першых.
— Добра.
— За вамі будуць сачыць, — кажа суддзя.
— Як пазнаю?
— Пазнаеце. Яны будуць па-за часам… Дык вось, жанчыны.
На экране ўзнікае вялізная змрочная зала. Паміж калонамі ледзь могуць прайсці два чалавекі.
— Яна можа быць вашай апорай, — кажа суддзя.
Усе з некаторым жахам глядзяць на аблічча жанчыны: не вельмі прыкметнае, але чымсьці ўладна прыцягваючае да сябе… І раптам экран заміргаў. Замест залы палаца на ім цёмная пушча, папараць, пранізаная сонцам, і… тое самае аблічча. Толькі на гэты раз велікаваты рот усміхаецца, а вочы, падобныя на вочы лясной лані, глядзяць даверліва і безабаронна. А вакол пушча і цішыня.
Рагач апусціў вочы.
А Сатана паварочваецца назад і гарлапаніць у будку:
— Гэй, механік, што там за свінства? Горш, чым у кінатэатры "Расія".
— У мантажнай наблыталі, - адказвае механік. — Падклеілі розныя стужкі. Вельмі ж падобныя.
— Я вас пашлю ў ніжні ярус. Далей ад топак.
— Вінаваты.
Экран пагас.
— Дык вось, учыняй зло, Рагач, — кажа суддзя. — Табе даюць права на адно дзіва ў дзень… Баяцца ж ты будзеш трох рэчаў.
— Якіх?
— Бойся папоў, бо яны праклінаюць нас. Бойся чумы, якую мы даем табе для жаху, бо яна можа, як кожнага смяротнага, знішчыць цябе, пазбавіць магчымасці загладзіць свае грахі…
— Пан суддзя, — перабівае Рагач, — у мяне з'явілася літара "ч" на запясці.
— Гэта — каб ты памятаў пра чуму і ўцякаў ад яе… Бо калі ты схопіш заразу, ты навекі будзеш кінуты ў ніжні ярус з яго адвечным холадам.
— Чаго ж я яшчэ буду баяцца?
— Знака змяі, што кусае сябе за хвост. Ты не зможаш прайсці праз яго, як ніхто не зможа прайсці праз вечнасць і бясконцасць.
Рагач устае:
— Я дзякую суду…
— Чакай, — кажа суддзя. — Яшчэ адно. Ты не зможаш плакаць, таму што плачуць толькі людзі са сваімі вартымі жалю нягодамі. А калі б плакалі чэрці — пекла захлынулася б… Ідзі, мой сын… Запамятай, згодна даных разведкі, зямля цвіце. Што б мы ні рабілі — яна цвіце. Аб гэтым пішуць усе зямныя газеты… Нават з Амерыкі. Пастарайся знішчыць гэта.
Цэнзарны камітэт Яго Вялікасці Сатаны. Паліцы са справамі. У крэсле за сталом сядзіць старшыня камітэта, падпісваючы справы, якія падае яму цэнзар.
— А гэта што?
— Калі ласка, паглядзіце.
— Гм… "Боская камедыя". Што ж, ідэя нядрэнная. Час, час выставіць усё гэта ў камічным святле. І даўно трэба праславіць пекла. А чаму не на беларускай мове?
— Пакуль што яшчэ не ўдасужыліся перакласці.
Старшыня камітэта раскрывае фаліянт. Чытае:
"Древней меня лишь вечные созданья…"
— Гм, стыль нічога.
"Там вьется в узел каждый сук ползущий,
Там нет плодов и яд в шипах древес".
— А
ён не без здольнасцяў.— Точна так.
"Помысли, мог ли я невлажным глазом
Взирать вблизи на образ наш земной,
Так свернутый, что плач очей печальный
Меж ягодиц струился бороздой".
— Чароўна! З вялікім талентам, малады чалавек!
— На жаль, ён пасля гэтай цудоўнай кнігі напіша "Рай".
— Кепска, — спахмурнеў старшыня. — Заўсёды гэтыя паэты пад канец грукаюць дзвярыма. Ну, усё адно… Пашліце гэтага боя нараджацца ў Фларэнцыю. Гэтыя італьянкі… Трэба ж, каб у іх нарэшце наступіў Рэнесанс.
— Яшчэ справа Рагача. Цэнзуры прапанавалі даць яму вонкавы выгляд.
— Божа, што мы, модны магазін?
— Загад Сатаны. Наша анархісцкая фракцыя пратэставала супраць такога ціску на цэнзуру, але дарэмна…
— Дайце яму самую прыгожую морду, якая толькі магчымая на гэтай зямлі…
— На пякельны густ гэта проста пачварна.
— Ну і няхай.
Рагач стаіць перад люстрай. І вось паступова бялее яго аблічча. Чорная поўсць валасоў ператвараецца ў хвалісты залаты лён. Зубы стаюць роўнымі. Вочы — вялікімі і сінімі. Выпростваецца і робіцца стройнай, як таполька, постаць… Вось на ім ужо ўбор вандроўнага шкаляра: шырокая ў плячах і вузкая ў таліі куртка з разрэзамі на рукавах, берэт, кінжальчык пры поясе, туга абцягнутыя чулкамі ногі.
Ён з жахам глядзіць на сваё новае аблічча, праводзячы далонню па твары, плячы, грудзі, назе. Твар яго перакрывіўся.
— Нашто вы далі яму сярэдневяковы касцюм беларускага шкаляра? — здзіўляецца цэнзар.
— Таму што ў Беларусь яго. У самы паршывы закутак.
— Да чаго ж паршывы?
— Там занадта многа сталі гаварыць пра Бога.
— Што зробіш? — з павучальным выглядам талмудыста кажа цэнзар. — Там рэлігійныя войны. Сярэдневякоўе прыкрывала маскай рэлігіі барацьбу саслоўяў і нацый.
Старшыня ўз'ярыўся:
– Ідзіце вы са сваім анархізмам ведаеце куды?.. Во ён у мяне дзе сядзіць… На Беларусь! У глуш! У Саратаў!
Выхад з пекла. Глыбокая расколіна, спадзістая з аднаго боку. Па дне яе ідуць да выхаду Рагач і ягоны прыяцель Жупел.
Спыніліся на краі расколіны. Перад імі поле. Грады чэрвеньскіх аблокаў. Ля самага краю расколіны цурчыць крынічка.
— Бывай, Жупел, — сумна кажа Рагач. — Я так і застаўся вінен табе дваццаць чырвоных вугольчыкаў. Адкуль я іх тут вазьму?
— Нічога. Разлічымся. Перад тварам такога няшчасця з другам — ці нам памятаць пра нейкія жалю вартыя пазыкі?
Жупел працягвае Рагачу блакнот:
— Распішыся, што я даставіў цябе.
Рагач распісваецца.
— У цябе ёсць права на пробны цуд, — кажа Жупел. — Вось крыніца.
Рагач глядзіць на вясёлы буркатлівы струменьчык.
— Ссохні, - кажа ён.
Па імгненна прасохлым ложку ручаіны, па вадзе, што ўсмоктваецца ў жвір, паўзе, пераліваючыся маслістай скурай, удаў.