Т??л буолан с?т?мэ

– Путевка кэлбит дуо? – ийэтэ сэргээлии тстэ.

– йн кэлээр диир. Ийээ, мин толкуйдаан кр-дхпнэ бастааыттан рэххэ направлениета суох эрээрибин, доруобуйам млтн биричиинэ оостон, оолортон хааларым срэ бэрт буолсу. Эн инньэ дии санаабаккын дуо? Арай мин манна хаалан, фермаа буолбакка, тугу эбит лэлээтэхпинэ. Син биир «оскуола – производство – рдк рэх» девии кэспэт курдук.

– Да-аша-а, хайдах буоллу? лэлиэн баалаах элбэх, саа кэлбит кийииттэр туох да лэни булбакка дьиээ олороллорун истэин буолбат дуо. Эн мантан баран хаалаын да бттэ. Ким да буруйдаабат. Наай гыннар тыллаах муутаан Анньыыска ол-бу диэн чорбонуу тэн баран тохтуоа. Мааыыа наар фермалары мттэн тахсар. Кыыа лэлии хаалар буолбат дуо? – ийэтэ сааран-иэрэн, кутан-симэн кэбистэ, бэриммэтэ биллэр.

– Вера лэлии хаалар. Дьэ кырдьык кини ийэтэ, бодоруугаыт Анньыыска дойдуну толорор эбит. Дуунньа кыыын крэттэ диээ.

– Диэтин, бииги онно кыаллыбаппыт. Аа эйигин тэрийэн ыытаары уоппускатын ылан эрэр. Олорунан кэбистэххинэ хомойон бтэр. Эйигиттэн кистиир, нааа ыарытыйар иин буолла. Арыый кыа-нар, лэлиир эрдэхпинэ ообутун рэхтии охсуохха диэн тыллаах. Чэ, дьиээ киириэххэ, остуолбутун бэлэмниэххэ. Аабыт кэлэрэ чугааабыта буолуо, – Евдокия Андреевна ити темаа кэпсэтии бпптн биллэрэн ойон турда.

Даша саата суох хаалла. Кырдьык, уулусса муннугуттан аата тахсан иэрин крн, дьиэтигэр киирэн аын-лн тардыбытынан барда.

* * *

Бгн Дашаны совхоз комсомольскай тэрилтэтин кабинетыгар ыыран ылан рэххэ барар быраабы ылар направлениетын туттардылар. Комском Марина анаан-минээн тэрийбит, кылааын салайааччытын Полина Тимофеевнаны ыырбыт. Иккиэн этэн-тыы-нан, алаан путевканы илиитигэр туттаран кэбистилэр. Даша туох да диэин тыла тахсыбакка хаалла. Эмиэ да дьгэтиниин Ольгалыын Дьокуускайдыырыттан, ыра санаатын ымыытынан буолбут Сэргэлэээр тиийэ-риттэн олус долгуйар, рэ саныыр. Ол эрээри бииргэ рэммит кылааын оолоро туттарса баран эрэрин истэн улаханнык соуйуохтарын санаатаына, хайдах эрэ ыксыы-ыгылыйа тэр.

Даша, чэ, хайыай, махтанан, баыыбалаан кабинет-тан тахсан дьиэтин диэки эрчимнээх хаамыынан дьулуруйда. Соруйан гыммыт курдук, аара суолга кии бтн крстэ. Бары тохтоон ханна лэлии бараары сылдьарын ыйыталааллар, ханнык фермаа лэлии хаалар ордугун сбэлээччилэр эмиэ бааллар. Арай ийэтин кытта чгэйдик бодоруар Борускуой: «Эн доруобуйа олох кыайбат лэтэ, ыанньыксыттыы барыма, олус кыарыйдахтарына ньирэйдэ кр. Туох абааы сокуона скээн оолору хотоо тэпсэллэрэ буолла», – диэмэхтээн, мттэн ылла. Даша дэлби ыксаата, бэйэтин тугу эрэ кистээн, уоран иэр саарбах киинэн ааынна. «Илдьэн тттр биэрэн баран хол-кутук сылдьыбыт кии баар ини?» диэн санаалар кытта элэнээн аастылар. Ийэлээх аата хомойон бтэллэр, кыыны быа биллибэтинэн-кстбэтинэн сыраласпыт дьыалалара буолуохтаах. Ийэтэ секретарь Маринаа, оскуолаа да элбэхтик тиэстибитин таайа эрэ саныыр.

Даша бу кннэргэ дьиэтин рдн, истиэнэтин суу-йан-сотон бтэрдэ. Тннк сабыыларын сайыыга уларыталаата. Дьонун санаатын иинэн бэрийэн эрэ бардаына холкутук сылдьыахтааын билэр. рэххэ киирэн хааллаына, баар, кн дьиэтигэр кыайан кэлиэ суоа дии. Тута к лээ ыыталлар диэн истээччи.

Аргыый тааын-сабын хомунуон наада. Аыйах хонугунан айанныыллар ээ. Ольга оройуон киинигэр олорор эдьиийэ билиэттэрин ылыахтаах. Бгн ийэтэ, аата да эбиэттии кэлбэттэр. Ийэтигэр почта мун-ньуллубут, бу кннэргэ, ардахтаан самолет хас да кн кэлбэтэ. Аата барахсан, кыыын тэрийэн ыытаары, дьоо мас эрбэтэн холтууралыы сылдьар. Онон б-гн Даша бэйэтигэр ойор кннээх оо саастыын бы-растыылаыы кнн анаан сылдьар. Туох да кыалата суох ааспыт, ийэлээх аа итии тапталларынан угуттам-мыт оо саас дьоллоох кннэрин туоулара хомуот аллараа дьааыгар кичэллээхтик уурулла сылдьаллар. Дьиинэн бу хас да пачкаа холбуу тутуллан сылдьар хампыат сууларын, бааам элбэх таастаах-саптаах кумааы куукулаларын, киинэ артистарын открытка-ларын бэрийэн крбт да ыраатта. Даша хампыат суулаах пачкалары муннугар даайбытыгар эриэккэс минньигэс сыт саба биэрдэ. Аргыый холбуу баайыл-лыбыт эрэиинэтин устан, остуолга тэниппитэ эин араас ойуулаах-бичиктээх хампыат суулара ыылла тстлэр. Саамай тапталлаах «Белочката», «Буревес-тник», «Мишка косолапый», «Красная шапочка»… Ба-рылара араас тгэни кытта сибээстээххэ дылылар. Ол эрээри тоо эрэ ордук Саа Дьыл клмрдэс кн-нэрин санаталлар, детсадын умсуланнаах утренник-тарын дьикти тыынынан илгийэллэр. Оттон бу кумааы куукулалар Дашаа сс кндлэр. «Мур-зилка» сурунаалыттан кырыммыт куукулалара олус кыраыабайдар, Ольгатын кытта бэйэлэрэ да айбыт кыргыттара бииртэн биир кэрэлэр. рг да диэри кумааы куукулаларынан оонньообуттара, дьиэ-уот тутан, эмиэ кумааынан кырыйан таас-сап б-тнэн киэргэтэн астынар да этилэр. Атын дьгэлэ-ригэр пластмассовай, дьинээх оонньуур куукулалар баар буолбуттарыгар ымсыырбыттара дааны. Оннук куукулалаах сорох дьгэлэрэ тыыттарбаттар да этэ, ыыран ылан баран ыраахтан крдрллр. Даша дьинээх куукуланы кууан, аыйах да кн буоллар астына оонньоон ылбыттаах. Биирдэ аата лэ бас-тынарын мунньаар Дьокуускайдыыр чиэскэ тикси-битэ, дьэ онтон кыыыгар куукулалаах кэлбитэ. Даша аыйах кн омуннаахтык оонньуу тэн баран, ымсыырара бэрдин иин Олятыгар уларсыбыта. Ону баара кыыа ийэтин кытта мааыыа бурдук атыылааары салааскаланан тойдонон барсан баран, тапталлаах «Настенькаларын» таырдьа салааскаа умнан киирбитин, крх бэтэрээ ттгэр илдьэ баран хаалбыттар этэ. Даша онно хомойбутуон, мэктиэтигэр аанньа ааабат буолбута. Аыйбыта дааны. Билигин санаан сонньуйар. Хайыахтарай, Олятыгар кыратык куттуу, буугунуу тэн баран, эмиэ уруккуларын кур-дук, кумааы куукулаларынан иллээх-эйэлээхтик оон-ньоон букунаан барбыттара. Даша бу хааайысты-батын таынааы ыалларын кыыстарыгар Ирочкаа бэлэхтиир санаалаах. Эмиэ хампыат суута мунньа са-тыырын, открыткаларга нааа ымсыырарын сотору-тааыта билбитэ. Ийэтэ Роза нр кэпсээн эрэрэ, Ирочка кумааы куукула оосто сатыы-сатыы, онто сатамматыттан хомойон ытыыр . Дьэ, р буол-лаа, эмискэ байа-тайа тэриттэн. Дашаа ийэтин дьгэтэ Маайа соуруу курортан кэиилэнэн кэлбит соломоттон ооуллубут кыра корзината сылдьар. Бу дойдуга суох мааны иит. Ыыахха кыбына сырыт-таына лээннээх кыргыттара ымсыыран харахтара араааччыта суох. Даша Ирочкаа бэлэхтиирин бары-тын корзинаа сааылаата. Таырдьа тахсан ыалын тэлгээлэрин диэки крбтэ, оруобуна Роза сууйбут тааын ыйыы сылдьар.

– Роза-а, дорообо! Ирочка ханнаный? – Даша гэинэн клэтин боруогар олорунан кэбистэ.

– Ол кыыс ханна эрэ сэлиэнньэ тгэин булла ини. Стлээри кллэппитэ, клгэ бардылар дуу. Тоо ыйытты?

– Наадалаахпын, Ирочкаа. Кэллэинэ миэхэ ыытаар.

– Ол хотуну эбиэтин ктппэт. Кэлэн ааыаа, этиэим. Хайа, хаан Дьокуускайдааты? – Роза тааын ыйаан бтэн быар куустан туран кэпсэтэрдии сананна.

– Сотору барабын. Сололоох эрэ буолларгын, дьом-мор киирэ тураар эрэ. Ким да билсибэтэинэ, ийэм нааа санааргыыр. Ыалдьыттаах ыал чгэй диэн тыллаах. Уой, эн тиэргэни сибэккилэрэ чгэйдэрэ бэрт ээ, ситэн ырааппыттар дии. Ол оруосабай нх нарын да нарын сибэкки бииэхэ тоо эрэ суох ээ. Кн-дьыл ырааппыт дии, оолор стлээн эрэллэр эбит дуу, – Даша, быйылгы сайын тбктэригэр т-рйтэрэн, ст кэмэ сааламмытын билбэтэиттэн соуйда.

– Эбиэт буолбут, ас сылыттыахха сатаныыы, – Роза дьиэтин диэки хаамта.

Даша эмиэ, ас бэлэмнээн эбиэттии тэн баран, таас суунардыы тэриннэ. Куйаас кн буолбут, таас куурдарга ааттаах эбит. Кии салгыах курдук ардахтаан да биэрдэ. Сууйар таастарын бэлэмнээн саалыах курдук сырыттаына, аылаабыт-мэилээбит Ирочка срэн элэгэлдьийэн кэллэ. Кн уота харааччы сиэ-бит, харахтара эрэ оолуу тиэхэлээх уоттарынан чаы-лынааллар.

– Даш-о, миигин ыырбыты дуо? – Ирочка ыксыыр быыылаах, биир сиргэ таба турбакка тэйиэккэлиир.

– Даа, кырасаабысса, ыырбытым. Эн манна кт эрэ, билигин кэлиэм, – Даша дьиэтигэр киирэн корзинатын таааран кыысчааа уунна.

– Бу тугуй? Кимиэнэй? – Ирочка соуччу киниэхэ тиксибит корзинатын хайа да ттттэн тутуон билбэккэ эргичинэттэ.

– Ирочка, эдьиий Даша улахан кии буолла, оскуоланы бтэрдэ. Сотору ыраах Дьокуускайга бара-бын. Бу эйиэхэ куукулалары, хампыат сууларын, от-крыткалары бэлэхтиибин.

– Миэхэ?! Куукулалар, открытка-а! – Ирочка ба-рахсан ртттэн хайдах да буолуон билбэтэ, кыраыабай корзина толору симиллибит барыта киниэнэ буолбутун итээйбэтэхтии тэпсэнии тэн баран, хата й булан, «баыыба» диэн тылын ыык-таат, дьиэтин диэки дьиэрэкэйдээн хаалла.

Даша аны хаан да эргиллибэт оо сааа Ирочка сибэкки ойуулаах сиидэс былаачыйата тэлээрэ турбутун кытта ыраах-ыраах барбытын саата суох сайыспыттыы крн хаалла…

* * *

Лилия ууктуон нааа баарар да, утуйар барахсан мип-минньигэс абылаа баыйан кыайан турбакка р-р сытта. Остуол чаыытын хараын кырыытынан крбтэ, таайбыт курдук, бириэмэ ырааппыт. Дьиэ иэ-таа толору кии быыылаах, кэпсэтии-ипсэтии, клс-салсыы ырааппыта ииллэр. Оскуоланы бтэ-рии банкета бгн дьиэлэригэр саланар. Ийэтин идеята. Халлаан куйаас, ардаа суох буолан быраа-ынньык остуолун таырдьа тэлгэээ тарда сылдьал-лар. Бурдук ас б буспут, собо ыаарыламмыт бы-ыылаах. Кини ийэтэ бырааынньыктары дьэ кыайа тутан оорор. Тэрээинин кыайар диэххэ наада, дь-гэлэрэ, кннр билсэр да дьахталлара былдьасыа-былдьасыа кмлрг дылылар. Тоо олус улгумнук кэлэллэрин Лилия билээхтиир – ийэтэ олохтоох раб-коопка товароведынан лэлиир. Биирдэ эмэтэ табаар кэллэинэ универмаг ууох тостор унньуктаах уун уочаратыгар, кн бараан да турбуту иин, туга да суох хаалыахха сп. Лилия ийэтигэр Валентина Доро-феевнаа сатаан сыыаннаааччылар сп-сп араас дефициккэ эрэйэ суох тиксэллэр.

Лилия уугуннар-ууктан дьэ сэргэхсийэн турарга сананна. Бээээ киээ уоран дьгэлэрин кытта шам-панскай испиттэрэ тбт дэлби ыалдьыбыт эбит. Оскуолаа, саараан-саараан баран, арыгыта суох ос-туол тэрийбиттэрэ, онон Лилия, ийэтин хаааын билэр буолан, хас да шампанскайы «крэппитэ». Бгн билэн айманар буолуохтаах. Тугу танарын толкуйдаан эрдэинэ, ийэтэ киирэн кэллэ. Дьэ киэргэммит, баар суох кмн бары иилиммит, саа ылбыт розовай кстмн кэппит.

– Чэ, Лилька, тур эрэ. Ыалдьыттар кэлбиттэрэ ыраатта. Остуолга олоруохха, – ийэтэ кыыын атты-гар кэлэн ороо олордо.

– Маама, эмиэ нааа элбэх киини ыырбыккын быыылаах. Кии дэлби сылайан сырыттаына, – Лилия, атаахтыан санаан кэлэн, оронугар сытынан кэбистэ.

– Чэ, чэ, тулуй биир киээни. Бары наадалаах дьон. Ханна лэлии бараргын ыйыталастахтарына «Кырдал» ферматыгар барабын диэн ис.

– Онтон биир т сарсыарда крээн хаалабын дуу? – Лилия ийэтигэр сыынна.

– Крээминэ, соотох кыыспын хотоо умса анньан биэриэ суохпун. Кимиэхэ да дакылааттаабакка куораттаан хааллы да бттэ. Направление райко-молга бэлэм сытарын билэин буолбат дуо, – дии-дии Валентина Дорофеевна ойон туран сиэркилэ иннигэр эргичинээтэ.