Учебник языка эсперанто. Основной курс

penetri ‘проникать’,

perei ‘погибнуть’ (pereigi ‘погубить’),

pluraj ‘несколько’, ‘довольно много’,

pola ‘польский’,

postuli ‘требовать’,

presi ‘печатать’,

provi ‘пробовать’, ‘пытаться’,

romanco ‘романс’,

simila ‘подобный’, ‘похожий’,

societo ‘общество’, ‘организация’, ‘объединение’,

surprizi ‘удивить’, ‘поразить’ (surpriza ‘неожиданный’, ‘поразительный’),

^salti ‘включить’,

^sanco ‘случай’, ‘возможность’, ‘шанс’,

traduki ‘переводить’,

Varsovio ‘Варшава’,

vasta ‘обширный’, ‘просторный’ (disvastigi ‘распространять’),

veki ‘будить’, ‘пробуждать’.

Без перевода: ekzemplero, konkurenco, latina, magnetofono, periodo, tradicio.

Kantoj, kantoj...

Unufoje, sidante ^ce radioricevilo kaj askultante muzikon, mi subite atentis, ke mi komprenas vortojn de la kanto en fremda lingvo. ^Gi similis al la itala a latina lingvo, sed fiksaskultinte, mi rimarkis, ke la kanto sonas en Esperanto. Tio estis disadigo de la Pola radio. Ekde tiu momento mi penas laeble ofte askulti Varsovion, la naski^gurbon de Esperanto, kiu ekde la 1959-a jaro plurfoje en ^ciu tago disadigas en la Internacia lingvo. Kaj nemalofte mi havas bon^sancon adi kantojn en tiu belsona lingvo.

Balda post tio mi veturis en Baltan Esperanto-Tendaron (BET) en Estonio. Tie mi ekadis novajn kantojn kaj e^c konati^gis kun ties atoroj. Kaj dum la lastaj tendaraj tagoj mi verkis tekston de mia unua Esperanta kanto, kio postulis ne malmultajn penojn.

Komence kantoj estis malmultaj, tial ni kolektadis kaj gardadis ^ciun, e^c se ^gi ne tre bonkvalitis. Poste venis surpriza periodo, kiam verkado, tradukado kaj plenumado de Esperantaj kantoj ricevis amasan karakteron. Aperis pluraj atoroj tra la tuta lando. E^c tiuj, kiuj sukcesis ellerni nur la bazon de la lingvo, ekprenis plumon kaj ekprovis verki. Kaj, oni devas agnoski, ne ^ciam sensukcese. Aperis tioma kvanto de kantoj, ke ili devis elteni grandan konkurencon por veki ^cies intereson, por konkeri ^cies korojn, por penetri ^ciujn Esperanto-klubojn, de Latvio ^gis Kam^catko.

Ekde tiam dati^gas la neskribita tradicio – kunprenadi por la koncertoj en Esperanto-tendaroj ^cefe novajn kantojn. Do ^car en ^ciu tendaro okazas kelkaj koncertoj, ^giaj partoprenantoj forveturigas kelkdekon da novaj kantoj. En la tendaro okazas anka lernado de novaj kaj de jam konataj kantoj.

La kanto estas populariganto de nia vivmaniero. Tial Unio de sovetiaj societoj por amikeco kaj kulturaj ligoj kun eksterlando (SSOD) en Moskvo komencis presadi kaj disvastigadi tra la tuta mondo kolektojn de kantoj de nialandaj komponistoj, kantoj el diversaj epokoj de nia historio. Mi memoras, kiel dum la 48-a Universala Kongreso de Esperanto en Sofio ni disdonacis al la kongresanoj pli ol du mil ekzemplerojn de tia kantaro. Kaj la tuta kongreso kantis «Estu ^ciam la suno!» en la Internacia lingvo. Rapide populari^gas diskoj kaj kasedoj kun originalaj kaj tradukitaj Esperantaj kantoj. Pluraj kluboj kunmetas siajn proprajn kantarojn.

Precipe belaj estas Esperantaj kantoj ^ce lignofajro. Longe mi memoros nokton en Karpatoj, kiam ni sidis ^cirka ardanta fajro, plenumante mendojn de niaj frumatene forveturontaj gekamaradoj. Gitaristoj laci^gadis kaj anstataadis unu la alian, de tempo al tempo nin kovradis nuboj, lumigataj de la flamo, sed kantoj fluadis onde, ^gis aperis sur la horizonto la aroro.

Pri kio kantas Esperantaj kantoj? Pri ^cio plej bona – pri nia lando, pri la paco, pri la amikeco, pri la amo, pri bonaj homoj, pri iliaj revoj kaj aspiroj, pri tio, ke la vivo estas belega.

Mi ^saltas la magnetofonon kaj, la sonoj de niaj kantoj – gajaj kaj malgajaj, seriozaj kaj ^sercaj, – mi rememoras pri proksimaj kaj malproksimaj geamikoj, lo^gantaj en ^ciuj anguloj de nia lando, pri la fidelaj geamikoj, kun kiuj konatigis min la internacia lingvo Esperanto, kun kiuj mi kantis Esperantajn kantojn ^ce la neforgesebla nokta lignofajro. Mi konsilas anka al vi askulti, lerni, kanti, verki, popularigi Esperantajn kantojn: tio alportos al vi multe da utilo kaj plezuro.

Nigraj okuloj (malnova romanco «Очи чёрные»)

Nigra ^gis ebri' La okul-rigard', Plena de pasi', De brulanta ard', Mi tre amas vin, Mi tre timas vin, En malbona hor' Mi renkontis vin! Nigra ^gis ebri' La okul-rigard', Logas vi al land' De feli^ca fart' – Al la land‘ de l’ am', Kie regas ver', Lando sen dolor', Lando sen sufer'. Se ne trafus vi Al sanganta kor', Pasus mia viv' Sen anim-dolor'. Pereigis min Flama alrigard'. Pasis la feli^c' Kvaza ne^g‘ en mart’. Nigra ^gis ebri' La okul-rigard', Plena de pasi', De brulanta ard', Mi tre amas vin, Mi tre timas vin, En malbona hor' Mi renkontis vin. Traduko de B. Kolker

Задания

17.1. Образуйте равнозначные эсперантские слова:

стремление; экзаменатор; зацвести; танцовщица; линейка; узкий; мечтатель; солонка; предисловие; ежедневно; внеплановый; до смерти; междугородный; антивоенный; собрат; самодовольный; многолюдный; подслушивать; надстроить; наземный; остаток; персонал; напевать; решительный; нерешённый; неприемлемый; просчитаться; допустить; подмосковный; обрезать; отрезать; отослать; ускорить; прочитав; раздвоиться; общежитие; вручить; подлежащий перепечатке; безвыходный; воспеть; целостность; лоботрясничать; перенаселённость; сынишка; метель; осторожность; все, вместе взятые.

17.2. Переведите сочетания, обращая внимание на логичное употребление предлогов:

в июле; сорок километров в час; превратиться в старика; прочитать в три недели; в моё отсутствие; в течение часа; в то время как; увидеть в первый раз; вступить в партию; я уверен в этом; потребность в специалистах; в девять часов; в семи километрах от города; в пять раз больше; марка в десять копеек; она не в моём вкусе; слово в слово; смотреть в окно; дом в девять этажей; пробел в знаниях; в память о герое; сказать в шутку; два километра в длину; нуждаться в деньгах; он избран в руководители; взять в жены; ввести в заблуждение; закончить в два счёта; не могу взять в толк; как ни в чём не бывало.

Спортклуб при заводе; при его жизни; при этом условии; при его уме; при всем его желании; при всем том; говорить при детях; это случилось при мне; при Пушкине; быть при смерти.

Вокруг света; споры вокруг проблемы.

17.3. Переведите, обращая внимание на выделенные слова:

Молочная промышленность перевыполнила план.

Напротив нашего дома открылась новая молочная.

Обычно вечером мы едим молочное.

Где лежит чайная ложка?

Эта чайная очень оригинальна.

Нет ничего прекраснее детской улыбки.

Из детской слышались звуки музыки.

Больной ребенок плохо спал.

Под утро больной почувствовал себя лучше.

Будущее лето покажет, сможем ли мы это выполнить.

Мы смотрим в будущее с надеждой.

Мои домашние дела идут неплохо.