Учебник языка эсперанто. Основной курс
Шрифт:
14-5. Суффикс – estr- означает «руководитель, глава, начальник, заведующий»: ^sipestro ‘капитан корабля’; urbestro ‘председатель горсовета или горисполкома’, ‘мэр’, ‘градоначальник’; grupestro ‘руководитель группы’; fakestro ‘заведующий отделом’; ^horestro ‘хормейстер’; Kia estro, tiaj subuloj; Utila estas tiu estro, kiu malmulte parolas, sed agas por ^cies bono (Cicerono).
14-6. В словообразовании действует принцип необходимости и достаточности: в состав производного или сложного слова следует включить все морфемы (корни,
14-7. Чтобы избежать повторения связки estas, её можно заменить глаголом, образованным от:
прилагательного: La fralino belas (^carmas, gajas, solas); Mi atentas (certas, kapablas fari tion, kontentas, kura^gas peti vin, plenas de ^gojo, pravas, pretas, rajtas, sanas); La monto blankas (altas, malproksimas); La ^cielo klaras (bluas); Ili egalas (samas, diversas, multas); «Mi feli^cas kun li» – ^si diris; La ^jurnalo plenplenas de nova^joj;
существительного: Li direktoras (studentas, estras, avas); Ili amikas (najbaras, triopas); matenas; sunas; ventas;
наречий и наречных сочетаний: Necesas (eblas, indas, endas, gravas, utilas, fruas, nepras, agrablas, facilas) okupi^gi pri tio; Li enhejmas; La man^gilaro surtablas.
Глагольные формы более динамичны (а потому в основном употребляются в разговорном стиле и почти не употребляются в стиле официальном), но иногда менее точны или придают слову новый оттенок значения: La kampo estas verda ‘Поле зелёное’, но La kampo verdas ‘Поле зеленеет’; Li aktoras en la Granda Teatro ‘Он работает актером в Большом Театре’, но Al mi ne pla^cas, ke li ofte aktoras ‘Мне не нравится, что он часто актерствует’ (т. е. ведёт себя как актер; здесь лучше употребить aktorumas).
Можно образовать глагол и от причастия, выразив таким образом сложную глагольную форму одним словом: La patro man^gintas (= estas man^ginta), man^gintis, man^gintos; La filo man^gantas, man^gantis, man^gantos; La libro legitas (legitis, legitos, legatas, legatis, legatos, legotas, legotis, legotos). Однако эти формы являются очень тяжелыми и применяются крайне редко, особенно с суффиксами причастий действительного залога.
14-8. Значение слова зачастую определяется контекстом, поэтому в разговорной речи (в литературной – лишь с особыми стилистическими целями) допустимы формы, не регистрируемые словарями: Komence ni piedis, poste tramis Вначале мы шли пешком, потом ехали на трамвае‘; Ni tralagis ’Мы прошли через озеро‘; La nova^jo tramondas ’Новость распространяется по всему миру‘; Kiomas (= kioma horo estas) nun? ’Который час?; Dum la voja^go ni samvagonis; ^Si magazenis la tutan tagon; La homo vojas; Mi survojas al la celo; ^Cu vi venos? – Jes, mi tujos; Kienas vi?; Ni iru, ^car tempas; Jaris la 1939-a; ^Cu vi jam scias tion? – Jes, mi jamas; ^Cu vi iros kun mi? – Jes, mi kunvios; po^sti leteron; tro rapida atado; Ni alteatris ^gustatempe; Li kelkvortis la historion; Mi promesis al vi foton: jen ^gi ^ci-kunas.
Estimata samideano!
Kvankam ni estis interkonsentintaj dum nia hazarda renkonti^go pri la korespondado, la ricevo de via registrita aerpo^sta letero estis por mi kvaza subita. Pla^cis al mi la enmetitaj belaj bildkartoj pri la sunplena Mediteranea pla^go, kie vi libertempas. Koran dankon!
Mi tre volonte akceptas la proponon, kiun vi esprimis, pri la amika korespondado kaj inter^san^go de bildkartoj kaj de esperanta^joj (libroj kaj revuoj en Esperanto, po^stkartoj, po^stmarkoj, kovertoj, insignoj, emblemoj, afi^soj, fotoj ktp pri Esperantaj temoj). Mi sendas al vi ^ci-kune aron da vida^joj de nia urbo, pri kiuj vi, espereble, kontentos. Atentu la originalan domegon de la urbestraro.
Mi petas vian pardonon pri la dusemajna silentado, kiu estis kazita de la ekzamenoj. Mi jam trapasis ilin kaj almena dum la nuna libertempo mi estas skribonta al vi regule.
Do kelkajn vortojn por iom prezenti min. Mi naski^gis anta dudek jaroj. Ekde la sepjara a^go mi estas sen^cese studanta – dek jarojn en la meza lernejo, tri jarojn en la universitato. En nia ^stato ^ciuj rajtas je senpaga studado, do ekzistas ^ciuj kondi^coj por fari^gi homo, utila por la socio.
Mi hobias pri arto, precipe pri pentrado. Oni opinias e^c, ke mi havas kapablojn pri pentrarto. ^Cu tio veras, mi ne certas. Tamen i^gi pentristo neniam estis mia celo, ^car mi ne sentas, ke mi povas tie multon atingi.
Mi revas pri malproksimaj voja^goj kaj kredas, ke la ekstudo de Esperanto helpos al mi balda trafi en la simbolan landon Esperantujo, kiu ne havas limojn. En la urba Esperanto-klubo mi ne nur kotizas, sed aktive partoprenas ties vivon. Mi jam abonas kelkajn revuojn en la Internacia lingvo kaj ali^gis al Universala Esperanto-Asocio (UEA). Ebloj por voja^gi multas: por ^ci somero en nia lando estas planataj du junularaj, lernejana, natur-amika kaj ^generala Esperanto-tendaroj. Krome, esperantistoj organizos konstruta^cmenton, surmontan kaj surakvan turistajn mar^sojn. Kien mi veturu? Pleje ver^sajnas, ke mi konstruta^cmentos.
Mi ^satas la naturon, la puran aeron kaj tial ofte dum ripoztagoj mi kune kun geamikoj forlasas la kutimajn zorgojn en la urbo kaj veturas en vila^gojn kaj arbarojn. Agrablas frumatene lavi la tutan korpon per rivera akvo, ku^sadi sur la mola herbo, rigardante la nubojn. ^Cirkae regas senbruo, nur adi^gas la venteto kaj vo^coj de birdoj, kiuj sur-arbas.
Mi kolektas Esperantan bibliotekon. ^Jus mi tralegis la gajan romanon de Cezaro Rossetti (^Cezaro Roseti)
«Kredu min, sinjorino!». Mankas vortoj por esprimi mian plezuron! Nun mi estas leganta la faktoplenan libron de Ludovikito «Senlegenda biografio de Zamenhof».Mi timas, ke mia letero i^gis tro longa. Tial mi finas, sendante al vi adiae miajn korajn bondezirojn.
Sincere via Andreo.
14.1. Что означают следующие слова?
Motorkonstrua; fotoregistrilo; simbolaro; simbolismo; a^cetanto; konsentema; senrevi^gi; familiestro; ekbruligi; suneto; duonvo^ce; adiai; deiri; ekstereropa; forveturinta; kontranatura; kontradiro; memregado; herba^co; kunekzistado; ova^jo; ovoflavo; kamparanoj; ventego; akceptejo; necerteco; neatingebla; ^san^genda; rekonstruata; apudlima; elteni; enteni; interligo; kromnomo; sinsekve; trae; diserigi; artisto; montrilo; artefarita; malindulo; ektimi; antatimi; iom-post-ioma; kapjesi; irmaniero; tempolimo; lai.
14.2. Переведите сочетания:
venu anta la kvina horo; iri ekster la urbon; lo^gi ^ce la gepatroj; resti anstata estro; interkonsenti pri renkonti^go; kontenta pri sukceso; okaze de la naski^gtago; malgra via opinio; trinki po du glasojn da suko; manko de sperto; estimo de la gefiloj al la gepatroj; tra la ventego; a^ceti por 50 kopekoj; skribi por adiai; prepari^gi por festo; kuracilo kontra multaj malsanoj; nenie aliloke krom tie ^ci; pro kio vi ne venis?; tio estas super mia kompreno; kaze de via nescio; resti inter akcepteblaj limoj; fari pro neceso; respondi post mallonge; mi finis tion ^cirka majo; ^si lo^gas trans la strato; na^gi la bordo; sub tiu ^ci kondi^co; havi rajton je studado; kredi al amiko; kredi je feli^co; kredi je nenio; po^stmarko je kvin kopekoj; libera je mankoj; veni sen esti invitita; sendi per po^sto; dum la proksimaj tagoj; belarta konkurso; kanti plenvo^ce.