Бастан кешкен, кµз кµрген
Шрифт:
бойынан тілсінді" Соан айтан. Біреу екеу болмайды дейді. Мен
соан келісе бермеймін. Біреу екеу де болады, тіпті, жарты да болады.
Екеу болу бірлікте, ділдікте; жарты болу бірлігі жотытыта,
ділетсіздікте.
Байаймын, осы біз жартыкештенін барамыз.
– Неге олай?
Біз тек кісіден алуды, жеуді ана білгенбіз. Тіпті, жаыным екен-
ау, ят- ау деп те ойламаймыз. Есебін тапса, оны да асап жібергіміз
келіп трады.Сонда бірлік, ділдік айда?
Екіншіден, билік айтуа йренгенбіз. Білмей трса
сзін керек етпейміз.
шіншіден, кісі болуа мармыз, тркінімізді танымауа дейін
барамыз.
Тртіншіден, кншілміз: бірімізді біріміз сірмеуге тырысамыз.
Бесіншіден, тек ана зімде болса дейтін зімшілміз. Осыдан
барып екінші біреуде кпе, реніш пайда болады. Ол енді бірлікке келе
ме? Бірлікке келсе, тек ана ошемет шін ан келеді. Ары ішкі жаы
басаша . Ол бірлік-уаытша, ткінші бірлік.
Кісі болмай-а, атардаыны бірі болып жріп-а, бірлік рып
отырандарды неге крмейміз?! лде барлыымыз да зімізге зіміз
толы жетерлік болып кеттік пе? лде ділесіздікке бой рды па?
22
Январь, 1965 ж.
Тсінік орнына
Осы кнгі жастар ішінде ит етсе "Текебай" деп шыа келушілік
бар. Текебай – атамызды аты, би болан адам. Ол билікті кесі
еншісіне млік, сипаттас ылып берген екен. "Жиен ел болмас, желке
ас болмас”деген сз бар. Бір жиен наасшысын дріптеу шін айтты
ма, лде назыранып айтты ма, “Текебайсы”дегендей. Осы Блты
атаны ішінде мрнына осы сзді исі бармайтыны мату шін
олданып жр. Олай істеу-бірлікті мату . Ойлаызшы, аайын!
аза халыны ыпша тармаындаы Блты руынан шыан
ыпшаты бас биі Арынбай деген атамыз болан. Соны
трбиесінде болан Бала би (Бименбет) те осы Текебай атамызды
рпатары. Жаай апыз (апыз-креген) атамыз балаларына енші
бергенде: “Текебай, саан билігімді, Тлен, саан малымды, Есберді,
саан туымды бердім”-деген сз лі ел ауызында айтылуда.
“Керек тасты ауырлыы жо”
(Мтел)
Осы сз неге айтылан? Адам лкейген со, тіпті керек емес
сияты затты да жинастырып, белгілі бір жерге ойып жатады екен.
Мен мны брынылардан кргеніммен, мн бермейді екенмін. азір
соны зім де жасайтын болдым. “ыран яда нені крсе, шанда
соны алады” деген сз бар. Ол сзді маынасы те ке жатса керек.
Ата-ананан кргені, алан трбие, тжірибесін бойыа сііргені
т.б. ымдары мол-а. лайан адам брыны жортуылын ойып,
отбасы, оша маында кйбеледеуге ауысады екен. Солай жріп-а,
кез келген керек-ау дегенді жиыстырып жреді. Ал оны мнісін біле
бермейтін жас бала: -кем дниеоыз болып барады- деген ойына
келетіндей. Сол керек емес деп ойлаан заты, кені жиыстырып
ойаны, апелімде керек болып алып, жааы ойы жеттікпеген бала
сол “оырсыты” ішінен зіне керегін тауып алады. Мені
“оырсы” деп отыраным-адам мірінен алан бйым ба, ажетті
жеріне олданылатын аыл-кеес пе, лде ке дниеден тіп кеткен
со
кені кзін крген, соны стап ттынан бйымтайы ма,йтеуір, бірдее. Кейін ол сені йідегі музейіе ойылатын зат та
болуы ммкін. Сондай заттан менде кемні, аамны стаан, атына
салан йысаныны нбойына таан кміс шатыры бар. Мен оны
арда ттамын. Оны білмейтін з йімдегі жаня мшелерім онша
адірлемейді, крінген жерге тастай салады. Соны адір тту керек!
Ол зат- кені кзін крген зат. Балаа кейігенде:”кені кзін кріп
пе еді, соншама!”деп жату осындайдан шыан сз.
23
Мен бл жерде млікті ана айтып отырмын. Ал ата-бабадан
алан сиет, аыл-кенс, негелі іс т.б. дегендейлер ше ?! Соларды
ел кезіп, арнайы іс етіп жргендер бар ой. Тіпті, соларды теріп, жинап,
бір жйегі келтіріп, ылыми ата алып жрген алымдар да баршылы.
Неге ойланбаймыз?
Мына жетіліп кеткен елдер, сіресе, батыстаылар, Азия
халын кемсітіп, “Нецивилизованный” деп жр. мір шыыстан,
отстіктен басталан. Сол кездері мірді жеттікені соншама, біз
соан лі жете алмай келеміз. Жеті абат жерді астын азып, алып
кеткендерінен болжам жасаудамыз. Дл зі- сомалтыны табыла
ойса, іннен-інге тыып, барып тран пиялыта сатап,
зерттеудеміз. Кім олына брын тсіріп ,зерттеп, игілігіне асыра
ойса ,сол ел ,сол адам данышпан болып шыа келіп жатыр .
Сол жетіскен елміз деушілерді жаалы деп жргені – брыны ткен
адамзатты млкі, білімі. Неге біз сыры ашылмаан дние бар
дейміз ? Оны сыры болан , соны жасаан-адамзат . Соларды
кейбіреуін (Свечамен жанан монша т.б.) айта жасаймыз деп, жасай
алмай, жоалтып та жрміз (шет елде ).
«Бермудский треугольник», жатан суды ртрлі абаты да
трліше мір тіршілігі т.б. кптеген деректі білмейміз. Брын да мір
болан . Ол кезде бдан да арты жеттіккен. Ммкін, соларды ішінде
келіспеушіліктен бе, лде сырын білмей ме, бліншілікке шырап ,
мір жойылуы. Соны білуге бкіл дниежзі мар-а . Одан брын
кре алмаушылы, ызаншаты жаы басым болуда . Ол соыса
итермелейді. Космоса мтылушылы заманы басталып та
кетті.Сонда сол космоста соларды наашысы бар ма екен ? Адамны
ш жртыны ішінде е жасысы наашысы крінеді ой . Ол
наашысын іздеп жрген жо . Табиатты з даму жолы бар . Оан
тиіспеген бзел деп тсінемен .Адам баласын ,табиатты Алла
жаратты дейміз. Табиатты даму заына зиян тигізсе , ол
ашуланады , яни даму жолы бзылып, аыр заман дегені сонда
болады деп тсінемін. Соншама жеттенбей, асыып аптыпай –а , з
ізімен табиатты пайдаланана не жетсін ! Барды зіні тиісті,тиімді
орнына пайдалана білу керек .
азата «арап отырма, бірдемеге жарап отыр» деген сз бар .
арап отыранша ,басында шежіре жобасы деп бастап едім,аяы
естелікке айналып барады, есіме тскенді жазып отырмын . Баса