Бастан кешкен, кµз кµрген

Біра, мені ойым ішіе шірітпе, айт деп отыр. Бгінгі бір кк

экрандаы хабарда лы Отан соысына атысан арт кісіні лер

халдегі кемпірімен екеуін кп абатты йден (зі тран йі) сот

кімімен зорлап, сырта шыарып жатыр. Кемпірі тсектен тра да

алмайды. Бас жаын білмеймін, оларды балалары жо.

айырымдылы йіне барыдар дейді. арт кісі барысы келмейді.

Бл сонда не тірлік дерсі? Кп мір сріп, жмыса жарамсыз

боланда, пайда келтіруді орнына зиян келтірудесі дегені ме?

арап жатпай, ойыа келгенді айтып, не жазып, «Жаа оамны

іскер» адамдарына тосауыл жасайсы, теріс гіт жргізесі деп

жатса, «олынан келген оншынан басады» болады да.

Байыанны брін бірдей бір тарыны ауызына сыйызудан

аулапын. лкен адамгершілік жасаушылары да жо емес. Баюды

жолы осы деп, халыа зиянын тигізетін, обал-сауаппен жмысы жо

баю жолындаылара тиісті адамдары олармен сыбайласпаса,

жолын тыйып отырса деймін.

Таы да мынаан араызшы! нны кебегі (отрубь) р кг-ы 13

тегеден асып барады, бидай баасына жетті. Осында да бір сыр

бар ма деймін.

аза тегесіні нын кетіріп, жрдем-аыа тыйын осып,

«жасылы» жасауа жол болсын! Бір нрсені баасын айтымыз

келсе, АШ долларын ауыза алып, соны есебінше дейміз, ятымыз

айда? Тегеміз сабан боланы ма? Сзіміз егемендік те, ісіміз

туелділік.

12/XII-2003

212

«Кру кзіні кмескілігінен «Соырды е

сораысы –

Кіл кзіні крмеуі сораы» кіл соырлыы»

(«Адамзатты асыл тжі»: II том, 318 б.)

Кру кзі мен кіл кзі

Адамзаттаы бес сезім мшелеріні ішінде кзді ерекше орны

бар. Ол – бес сезім мшелерімізді ішіндегі е слуы десек те

болады: кзі клімдеп тр екен; кз арасы кілге намды екен;

жудіреген кзі жаныды жайлап алды немесе, керісінше, тесіле

арап, менімнен тіп кетті т.б. осылайша ртрлі маынада

айтылып, ртрлі сер береді. Сонымен атар, оршаан дниені жан

– жаты байау, аару да ызметін атарады. Сол кзді абілеті

тмендесе, кмескі кру деген пайда болады. абілеті нашарламай-

а мн бермеуден кмескі крушілер де, крсе де крмеген

болушылар да жетерлік.

Ал енді мадайымыза орналасан кру кзінен де баса кіл

кзі деген бар. Ол заип адамдарда да бар. Солай бола тра, кру

кзі сап-сау адамдарды брінде бірдей кіл кзі бір дрежеде

деуге болмайды.

Кешірііз, кру кзі сау да, кіл кзі заип адамдар сиятылар

да кездеседі. Осыан айтылан парасаттылы бір ым бар: «Кзі

соыр болса да, кілі соыр болмасын!» Бізді айтпа ойымызды

тйіні де осы жайлы.

бубкір Дастанлы «Сегіз сыр» деген мааласында

(«Жлдыз», №9,2003ж) «Бгін бізді философиялы ашты жайлаан»

деген екен. арнымыз ампиып, кнделікті жегенімізге мз болып,

ар-ар кліп жргендеріміз жетерлік пе деймін. Олай бола

бергенше, бір уаыт ойланса айтеді. Санамыз, парасаттылыымыз

айда бара жатандыына араса айтеді? Жастар жаымыз

сауатымыз бар ой, тарихымызды іліп оып, кіл кзімізді тере

жгіртсек, кім едік, кім болып бара жатанымызды білер ме едік деген

ой келеді. «Ойшылды – адамдыты негізі. Ойсызды –

надандыты негізі. Ой – жанны азынасы ». « Тн марлыы –

тоздырады, жан марлыы - оздырады ».

«Тніді тояттандыру – нпсіді анааттандыру да, жаныды

анааттандыру – ойыды, біліміді, адамгершілігіді, кісілігіді

анааттандыру, биіктету ». Бл айтыландарды мен тауып айтан

сзім емес, халы даналыы. Бір мезгіл брін де оя трып, осы

наыл сздерді айта-айта оып, жадымыза алайышы. Кіл

кзіізбен арап, парасаттылы деген лшемімізге салайы та.

азір арап, ойлап отырса, осы кіл кзімен арау жаы

тмен болуда. Таны атысы, кнні батысы бойында кк экрана

ілеміз де отырамыз. Сонда біз нені креміз, нені ынамыз?! Осы

крілімдерді тобытай идеясы – тйіні деген бар емес пе? Сол

идеяны кіл кзімізді таразысына неге салмаса. Кргенні

213

бріні тп идеясын ажырата біле беру деген аылдылыты,

білімділікті керек етеді. Кез келген адам туа аылды болмаан, ои

келе, білім ала келе, толай, талдай білуі арылы жеттіксе керек.

Сонымен атар, оымай-а аылды жандар да болан, біра ол кп

емес. Солай бола тра, білімі бар болса да, аыла шала адамдар

болады делінген жоарыдаы айтылан «Жлдыз» журналында.

«Білімі бар болса да, ділетсіз адамдар болады» делініпті сонда.

Демек, ол з мддесін кздеуші деген сз. Бл «білімді» ділетсіздік

жолына тсуші екен. Адам мен адамды бір-бірінен ажырата, айыра

білу тек адамгершілігінде болса керек. Сондытан да адам

баласыны, ала берді. аза Халыны данышпан аыны Абай

«Атаны баласы боланша, адамны баласы бол!» - деген емес пе!

17/XII-2003ж.

«ділетсіздікті кріп,

ндемей алу – оны

рістеуіне жол беру».

27/XII-03

Армансыз жексрын-АЖ

Ретсіз айнаа араанды з басым ната бермеуші едім. Біра

сол айна сзіні ауыспалы маынасы «газет – айна, онда халы

тынысын кресі» деген ым таы бар. Газет оуды детке

айландырып аланбыз. Халы тынысын білгі келеді. Оып отырып,

бірде жадыраса, бірде ренжіп те аласы, ренжіп емес-ау,

тырысып, тырыса ауруа шалдыасы. Осы жадайа душар

болан со, іштегі дертімді сырта шыарайын деп, олыма алам

алдым. «Отстік азастан» газетіні №155 -156 (17632)

20.12.2003ж.

санын ашып отырып, «Сарыаашта «притон» бар...» деген

рубрикамен берілген ірі жазуа кзім тсті. « Притон» сзіні

маынасын білмеймін де. дегеннен-а сз саптауы лаыма

намады, біра тгел оып шытым.

Оып шытым да, зіме зім сра ойдым: «андай оама

кшіп барамыз?!». «Пікірлесетін атары бола бермеген со ба, кез