Дыялогі з Богам: суплёт інтэлігібельных рэфлексій

– - Можна зрабіць брамку.

– - Брамка будзе рыпець.

– - У дбайнага гаспадара брамка не рыпіць.

Раптам зашумела неба і над імі прыпыніўся вазок. Сусед схіліўся долу і радасна паведаміў:

– - Цяпер я ведаю, чым ёсць вецер. Гэта такія дробненькія вусякі, можа ў сто разоў драбнейшыя за вош. Яны збіраюцца натоўпамі і лётаюць абы куды, а мы кажам, што гэта дзьме вецер. Раней я ўсё дзівіўся, як можа дзьмуць тое, чаго няма, бо калі вецер ні дзьме, дык яго няма…

– - Ты часам не бачыў там двух анёлкаў?-- перапыніла яго жанчына.--Такія ружовенькія, з маркотнымі вачыма…

– - Там шмат хто снуе, хіба ўсіх упомніш,-- сцепануў плячыма сусед і пакіраваў на свой падворак.

Над імі зноў расхінулася настылае шэрае неба і яны доўга ўглядаліся ў гэтую шэрань, спрабуючы разгледзець прыкметы тамтэйшага жыцця. Але адсюль нічога не было відаць. Яны ўнурыліся кожны ў сваё і моўчкі разбрыліся па хатах.

Каторы дзень таўстаматыя хмары наплывалі на мястэчка, каб тут апрастацца ад сцюдзёнага друзу. Гурбы снегу падымаліся на вачах і ў нейкі момант перапынілі ўсялякі рух. Нават трактары кінулі грукатаць, каб не захлынуцца снегам. Свет знерухомеў і што ні рэч, што ні істота – усё апынулася сам-насам, як быццам ужо выспела вечнасць. Быццё страціла свой пакрыёмы змест, які раней трымаўся на повязях усяго з усім, і прысутнасць кожнага цяпер высвятлялася адно яго уласным сэнсам. А калі ў ва мне ніякага сэнсу няма, сам у сябе запытаўся чалавек, а яго напэўна няма, дык што можа акрэсліць мой змест? Хіба толькі вось гэтыя дзьверы, гэтая лава, гэтая столь над галавой. Ці не таму чалавек выгароджвае сабе месца ў прасторы плотам, сценамі, фіранкай, што без хоць якой агароджы ён адно рухомая цень на пялёстках быцця?

Чалавек глядзеў на засмечаную снегам шыбу і слухаў, як запавольваюць хаду ходзікі. Неўзабаве яны зусім спыніліся. У хаце запанавала цішыня. Сэрца таксама ўтаймавалася. Гэтую хвіліну ён чакаў шмат гадоў, на яе прышласць абапіраўся, прымаючы будучыню. І вось яна настала. Свет белы ад снега і ён у сваёй хаце лашчыцца спіной да выпаленай печы.

Вецер вымеў з нябёсаў увесь ледзяны хлуд і жанчына з мужчынай зноў перастрэліся ля студні.

– - Вы яшчэ тут?-- як бы здзівілася яна.

– - Можа і няблага, што я вярнуўся на зіму. Пакуль растане снег і высахнуць дарогі, я, можа, абвыкнуся. Зімой хочацца быць там, дзе ты ёсць, а ўлетку там, дзе цябе няма.

– - У нас тут добра.

– - Адзін чалавек мне раіў: ніколі не вяртайся туды, дзе табе некалі было добра. Цябе там сустрэне нуда.

– - Я гэта таксама ведаю, бо змушаная хадзіць па сцежках маладосці. Але гэта, калі ідзеш без клопату.

– - Дзе прыдбаць такі клопат, ад якога чэзне нуда?

– - Клопат прыдбаць лёгка. Спачатку трэба ўзяць сабаку, потым знайсці жанчыну, а па вясне пасадзіць бульбу і купіць парася. Але найперш вам след павесіць фіранкі на вокнах. Хто не ідзе па ходніку, зазірае ў хату. Гэта як жыць на шашы.

– - Мне звыкла жыць у дарозе.

– - Я вам пашыю фіранкі.

– - Дзякуй. Сёння чырвонае сонца і падвячоркам мароз асядзе на вокнах. Вось і будзе мне заслона ад чужога вока.

– - Маразы ў нас доўга не трымаюцца.

– - А што на свеце доўга трымаецца?

– - Вашая праўда. Але якраз таму і патрэбныя фіранкі. Яны, як запруда на рэчцы, затрымліваюць струменчык часу і тады яго збіраецца даволі, каб нарадзіць дзяцей і дачакацца ўнукаў.

Як быццам іх шпурлянулі, пападалі на сцежку вераб’і.

Ён стаяў на ганку і ганку было прыемна, што на яго абапіраецца гаспадар.

– - Пастой ля дзвярэй,-- схітраваў ганак.--Дзьверы любяць быць зачыненымі.

– - Мы любім, каб нас зачынялі. А гэта зусім іншае.

З розных куткоў зімы вярталіся на ноч людзі і машыны. Ён глядзеў на людзей і машыны, слухаў галашэнне варон, чорным кропам засмеціўшых барву неба, і казаў ці то ганку, ці то дзьвярам:

– - Добра бярэцца на мароз. Не адзін варабей акалее да ранку, калі не ўваб’ецца ў застрэшша.

– - Халера іх не возьме. Такая шкодная птушка, дзе крок зробіць, там і нагадзіць,-- сварліва заўважыў ганак.

– - Не ўсё раўно, хто па табе топчацца, чалавек ці птушка? А дзьверы – адно для чалавека.

– - Ды хопіць вам сварыцца, разумнікі,-- памяркоўна сказаў чалавек, аббіў боты ад снегу і ўвайшоў у хату.

У сенях зняў ватоўку, скінуў на цвік шапку і пасунуў твар да люстэрка.

– - Здымі бараду,-- параіла люстэрка.-- Жанчыны любяць маладых.

– - Жанчыны любяць тых, хто іх любіць, -- запярэчыў ён і нахіліўся распаліць пліту.

– - Ну як табе сёння на бацькаўшчыне?—адно ўсчаўшыся, запытаўся агонь.

– - Так сабе,-- адказаў ён і прычыніў засланку.

Як толькі ў вакне суседкі гасла святло, ён падсоўваў да ложка табурэтку, ставіў на яе попельніцу, кубак з моцнай гарбатай і залазіў пад коўдру.

Ён муліў бакі, паліў цыгарэты, зрэдку глытаў гарбату і думаў усё пра адно. Ён вярнуўся на бацькаўшчыну жыць ці паміраць? Калі жыць, дык трэба павесіць фіранкі на вокнах і шукаць нейкую сталую працу.

Аднак жыць не вельмі хацелася. Ён ужо раней перабраў усё, што ў жыцця было загатавана для чалавека, а паўтарацца, пэўна ж, не мела сэнсу.

Жыць не вельмі хацелася, паміраць таксама. Як ні круці, выходзіла зноў праставаць у дарогу. Там хутчэй стаптаць рэшткі гадоў.

Але перш чым звягнуць брамкай, трэба было ўспомніць, чаму ён вярнуўся да хаты?

Можа ён проста стаміўся шукаць прытулак на ноч?

Дарога – гэта пошук прытулку на ноч. Вось і ўся яе немудрагелістая праўда. І нічога іншага ў дарогі няма. Як толькі знайшоў прытулак, дзень прамінуў. А назаўтра будзе ранейшы клопат. І гэтак да скону, які аднойчы выхапіць цябе з плыні часу і тымсамым назаўжды прыбярэ ўсе твае турботы.

Ён раз-пораз перагортваў ацалелыя старонкі ўспамінаў, пакуль не зразумеў, што ўсё гэта дарма. Бо мінулае і будучае ходзяць рознымі сцежкамі. Таму няма сэнсу ні азірацца за спіну, ні пільнаваць далягляд. Без дай прычыны вярнуўся і гэтаксама пойдзе адсюль. Нішто нідзе не трымае чалавека, калі ўвесь ягоны набытак – адзінота.

У сінім прадонні неба самотна кружляў вазок, а на выстылай зямлі некуда беглі хуткія сані. Ад чырвонага сонца і белага снега жыццё здавалася прыгожым і завершаным, як велікоднае яйка. Ён ішоў з крамы і нёс у торбе віно, а ў кішэнях цыгарэты. Насустрач трапляліся местачкоўцы, але яны яго не цікавілі. У адрозненне ад дрэваў, снегу, гурта сініцаў на бэзавым кустоўі, людзі былі выпадковымі ў гэтай чырвона-белай стыні...

Абмінаючы могілкі, ён пачуў, як за каменным мурам дзяўбуць грунт сталёвыя ламы.

– - Зайдзі,-- сказаў цень.

Жалезная брама была расчыненая і ён збочыў з ходніка.

– - Бог у помач.

– - Дзякуй на добрым слове.

– - Птушка птушку не хавае, звер -- таксама. Адно чалавек баіцца сябе мёртвага і засыпае зямлёй,-- сказаў ён абы сказаць.

– - Калі летам, дык яшчэ нічога,-- заўважылі яму.

– - Па вялікіх гарадах зямлю не трэба дзяўбсці, бо там нябожчыкаў у печах паляць.