Горад у нябёсах

— Хто там? — устрывожана-разгублены знаёмы голас.

— Не бойся, свае.

Клацанне замка. Дзверы прачыніліся. Натапыраная, як верабей, Светка ў праёме.

— Авой, якія госці, — разгублена лыпае вейкамі. — І не адзін.

Антак адчувае, як паўз яго ногі нешта шмыгнула ў кватэру. Светка адступае і, нахіліўшыся, бярэ на рукі чорнага прыгажуна.

— Праходзь, не стой. Вось сюрпрыз дык сюрпрыз. Умееш ты гэта рабіць, Перуновіч.

Светка з катом на руках і ў цёмным халаце падобная да прасветленай манашкі. Твар яе выпраменьвае ўнутраную спагаду і лагоду, позірк вачэй напоўнены цеплынёй і пяшчотай, як у маці, што ўрэшце дачакалася аблуднага сына з далёкіх дарог.

— Распранайся. Вось дык падарунак насупраць ночы. Не чакала, — гаспадыня кватэры дагледжана-вытанчанай рукой пагладжвае чорную поўсць мурлыкі. Кот жмурыцца ад яркага святла ў вітальні.

— Адкуль ты і дзе надыбаў коціка? Есці хочаш? Дзе будзем — на кухні ці ў зальчыку гарбатку піць? У мяне якраз эклеры ёсць. Ну вось, адразу дзесятак пытанняў, — Светка вінавата пасміхнулася. — Чаго маўчыш, быццам няродны?

— Адказваю па парадку. Гуляў у горадзе, разганяў нудоту. Ехаў дамоў ды ўспомніў пра цябе. Захацелася пабачыць, пагаманіць вочы ў вочы. Кот жа сам прыйшоў. Злякнуў мяне перад тваімі дзвярыма. Думаю, што ён суседскі.

— Не, хлопча, наколькі ведаю, у нашым пад’ездзе такіх ніколі не было. Не ўводзь у зман.

— Праўду кажу, на падаконні яго заўважыў між тваім і наступным паверхамі. Нават злякнуў, нягоднік.

«Мяў», — кот саскочыў са Светчыных рук і, выгнуўшы спіну, шуснуў пад кніжную шафу, якая тулілася ў кутку вітальні.

— Бачыш, зразумела жывёліна, што пра яе гамонім, — зазначыў Антак.

— Няхай абвыкаецца. Калі ён тутэйшы, з нашага дома, то пазней адчынім дзверы і зразумеем: пойдзе — трымаць не буду, а застанецца — жыць яму тут. Кіруй у пакой, зараз пастаўлю ваду на кіпень. Запару мяты з ліпай. Пасля вуліцы табе на карысць будзе. Праходзь, не стой ужо. Там і таршэр уключаны. Чытала кнігу Аволзака. Нічогі аўтар. Калі не збэсціцца, то нешта з яго будзе. Значыць — ты ў залу, а я — на кухню.

Прысеўшы на канапу, далей ад таршэра, Антак прымружыў вейкі. Ён ужо не бачыў, але адчуў, як каля яго бясшумна прымасціўся кот. Перуновіч быў упэўнены, што жывёліна ўзіраецца ў яго твар. Толькі ж расплюшчваць вочы не было сіл. Адно, што ён змог зрабіць, — пакласці далонь на разняволеную шыю ката, ніжэй зграбнай галавы. Кот вуркатнуў раз-другі, дакрануўся выпушчанымі кіпцюрамі да нагавіц хлопца і далікатна шмаргануў па тканіне...

Наступным разам з Анэляй-Ганэлькай Антак сустрэўся каля царквы. Тым нядзельным надвячоркам ён няспешна кіраваў да кансерваторыі. Дамовіўся сустрэцца з былым сябрам-аднавяскоўцам, каб перакінуцца слоўкам-другім, прыгадаць мінулае ды прапусціць па куфлі жывога піва ў кафэ непадалёк.

Прайшоўшы паўз жанчын, якія прадавалі кветкі, хлопец нечакана пачуў сваё імя. Напаўголаса яго хтосьці клікаў: «Антак, Антак». Голас, як перазвон вісюлек крышталёвай люстры. Азірнуўся і не паверыў вачам: ад прадавачак кветак да яго кіравала Ганэлька. Стромкая і вабная (Божа мой, уцялесненая — з плоці і крыві), а ў руцэ букецік васількоў з бутонам ружы пасяродку.

— Ты?! — вырвалася.

— Як бачыш, — Ганэлька ўзяла Перуновіча пад руку. — Не здзіўляйся. Ты ж можаш быць сярод нас, у нашым горадзе? Можаш. Таму і мне няцяжка зазірнуць да вас. Ты што, не рады?

— Нечакана.

— Прабач, што ўбіваюся ў твае планы, але вяртайся дамоў. Сябар не прыйдзе.

— Чаму? — Антак недаверліва зірнуў на дзяўчыну.

— Збіты машынай на пешаходным пераходзе.

— Так не жартуюць!

— Кажу праўду. Паглядзі, як чарнее пунсовы бутон ружы сярод васількоў. Сябра ж твайго звалі Васіль?

— Так.

— Вось, а ты не верыш.

— Але чаму? Навошта?

— У ягонай Кнізе лёсу пастаўлена кропка. І дзякаваць Богу, што кропка, а не шматкроп’е. Інакш сёння для цябе, Антак, адбылося б непапраўнае.

— Нейкая дурнота.

— Дарэмна так гаворыш. Ты павінен давяраць мне.

— Слухай, — Перуновіч спыніўся, — ну растлумач, дай зразумець, дзеля чаго вы існуяце? Навошта вам горад у нябёсах? Павінен жа ў гэтым быць нейкі здаровы лагічны сэнс!

— Ты выглядаеш спалоханым.

— Не адгаворвайся і не адыходзь ад тэмы. Прашу цябе, Ганэлька, растлумач: наво¬шта мне ведаць пра вас? Я хачу быць звычайным, такім жа, як усе людзі, што навокал. Ну, вунь, як той хлопец з тортам, ці той, што цалуе дзяўчыну.

— Прывыклі вы, зямныя людзі, каб усё падпарадкоўвалася логіцы, вашай логіцы. Толькі ж у свеце, сусвеце існуюць мільярды акалічнасцяў таго, што не падпарадкоўваецца ўмоўнасцям законаў, створаных вамі законаў. Таму і хапаецеся вы за матэрыялізм і дыялектыку.

— Я пытаюся не пра тое, Г анэлька, — Перуновіч умольна зазірае ў вочы дзяўчыне.

— Добра. Няхай будзе сказанае мною ў межах даступнай вам логікі. Цябе, Антак, моцна любіць твая родзічка. Яе далоні над табою, ейны дух дабрыні ды сардэчнасці, апякунства з табою. Любоў бабулі непамерна большая за любоў мацярок. Павер, гэта аксіёма. Так вы любіце гаварыць.

Яны ўжо няспешна ішлі паўз Свіслач. Цёмная масляністая вада рэчкі гайдала на хвалях лянівых качак. А каля пераходнага моста бомж без узросту адмываў з пустых бутэлек наклейкі-этыкеткі. Каля яго ног месцілася вялізная торба пляшак. Яшчэ, відаць, неадмытых, заэтыкетчаных.

— Вось і ў яго мелася права выбару, — Ганэлька затрымала позірк на бамжы. — Але слабы чалавек па сваёй натуры. Вельмі ж слабы. Ён, Алесь Аляксандравіч, былы партыец, функцыянер. Раней, ну, ты ведаеш, пра які час кажу, пры службовай машыне быў, з сакратаркай у прыёмнай, нямецкія гарнітуры насіў, абуваў чэшскія туфлі. Хадзіў жа, не адчуваючы пад сабою зямлі, а як глядзеў на вакольных, — Г анэлька сцепанула плячыма. — Яму здавалася, што ўсе людзі, якія атуляюць яго, — чарвякі на кучы гною, а ён, Алесь Аляксандравіч, — Бог, уладар свету. Не любім мы, жыхары горада ў нябёсах (так нас ты ахрысціў), хоць мы ўсё ж з краіны Продкаў, такіх як ён. Але, гэта да слова. Значыцца: змянілася сістэма. І толькі ў гэтым партыец убачыў прычыну свайго падзення. Маўляў, таму кінула яго жонка, а сын выжыў з кватэры, унук спаліў пашпарт, адракліся людзі, што служылі побач. Ён так і не зразумеў прычыны падзення. Да яго не дайшло ды і не дойдзе сапраўднасць таго, што адбылося. Але дзіўнае і страшнае ва ўсёй абмаляванай сітуацыі іншае — Алесь Аляксандравіч зжыўся з ёю, упадабаў сваё цяперашняе жыццё. І да сябе падобных ён адносіцца гэтак жа, як і раней. Яны — мухі, а ён — начны кажан.

Бомж быццам пачуў размову. Адарваўся ад клопатнага занятку, выпрастаўся, выцер мокрыя рукі аб бясколерныя нагавіцы і ўпячатаў позірк у Ганэльку з Антакам. Хваля зледзянелага паветра патыхнула ў іх твары.

— Неабгрунтавана. Калос на гліняных нагах, — выдыхнуў хлопец.

— Не зразумела. Ты пра што?

— Пра твайго Алеся Аляксандравіча, бамжа.

— Вой, я ж забылася, з кім гавару, — Ганэлька прыпынілася. — Табе патрэбны аргументы. Важкія, неабвержныя. Але ж і наша краіна Продкаў не мае аргументаванага вытлумачэння. Гэта існуе. Вось аргумент: ты бачыш краіну сваімі вачамі. Гуляеш па нашым горадзе разам са мною.

— А мо, я хворы? І тое, пра што гаворым, —толькі ў маім уяўленні? Ты — міраж, выбрык майго розуму.

— Перастань.

— Сама падумай: хто паверыць у байку пра горад у нябёсах, тваю краіну Продкаў, нават у тое, што ты сама — не выдумка вар’ята.

— Гэта іх праблемы. Навошта некаму даказваць відавочнае.

— Ага, я забыў — на расійскім тэлебачанні ёсць перадача «Відавочнае — неверагоднае».

— Вось-вось, ужо бліжэй да сутнасці. Прыгадай яшчэ пра мабільныя тэлефоны, нябачныя радыёхвалі...